Đẩy mạnh đầu tư khai thác hạ tầng cảng biển, giảm chi phí logistics

Mặc dù tận dụng được thế mạnh của đường thủy nội địa, đường sắt là vận tải hàng hóa khối lượng lớn, chi phí thấp, ít ô nhiễm nhưng sau nhiều năm quy hoạch, cho đến nay, hệ thống cảng cạn mới chỉ đảm nhận được lượng hàng rất khiêm tốn, chưa thực sự tương xứng với tiềm năng phát triển.

Việc Bộ Xây dựng mới công bố danh mục 17 cảng cạn thuộc địa phận 12 tỉnh, thành phố phía Bắc - được ví như “cánh tay nối dài” của cảng biển, cần tăng cường kết nối đồng bộ với các phương thức vận tải khác kết nối đến cảng, giảm chi phí cho các doanh nghiệp thương mại và xuất nhập khẩu.

Đẩy mạnh đầu tư khai thác hạ tầng cảng biển, giảm chi phí logistics cho doanh nghiệp

Ông Nguyễn Xuân Sang, Thứ trưởng Bộ Xây dựng phân tích: "Cùng với quy hoạch chính là vai trò của các địa phương trong thời gian tới. Có quy hoạch cảng cạn rồi thì việc kêu gọi, thu hút đầu tư và các giải pháp của địa phương để tạo điều kiện cho các nhà đầu tư cũng như hoạt động nâng công suất của các cảng cạn rất quan trọng. Hiện chúng ta đang đầu tư một loạt hệ thống kết nối đường bộ- đường thủy-đường sắt chính là để tăng cường kết nối hệ thống vận tải nội địa với cảng cạn ra cảng biển."

Trong thực tế, việc đầu tư và khai thác hệ thống cảng biển nước ta trong giai đoạn gần đây đã phát huy được nguồn lực của nhà nước và tư nhân, đẩy mạnh đầu tư kết cấu hạ tầng hàng hải công cộng và đã thu hút được các hãng tàu lớn cập bến. Từ đó tăng lượng hàng hóa thông qua cảng và giảm chi phí logistics cho các doanh nghiệp dịch vụ logistics và các doanh nghiệp chủ hàng.

Theo số liệu thống kê mới nhất từ Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam, Bộ Xây dựng, khối lượng hàng hóa thông qua hệ thống cảng biển cả nước trong 4 tháng đầu năm 2025 đạt hơn 342 triệu tấn, tăng 6% so với cùng kỳ năm 2024. Riêng sản lượng hàng container cũng tăng khả quan, đạt hơn 10 triệu TEU, tăng 6% so với cùng kỳ năm trước.

Ông Phạm Anh Tuấn, Tổng giám đốc Công ty cổ phần thiết kế cảng kỹ thuật biển, phân tích: "Hầu hết các bến cảng hiện nay là do tư nhân đầu tư và đang được khai thác tốt. Chúng ta hoàn toàn có thể huy động các doanh nghiệp tư nhân tham gia đầu tư cảng bến, thiết bị xếp dỡ tại cảng. Trong hơn chục năm qua, sự phối hợp giữa nguồn vốn nhà nước và tư nhân đầu tư khá tốt. Đây cũng là cơ sở để khai thác các lợi thế về hạ tầng cảng biển để doanh nghiệp cùng phát triển."

Với hệ thống hạ tầng đã được đầu tư xây dựng, cần có phương án khai thác hiệu quả. Thường các cảng cạn nằm sâu trong nội địa cần có sự kết nối liên thông với cảng biển dựa trên điều kiện từng khu vực. Điều này cũng sẽ đặt ra bài toán về đầu tư công nghệ tiên tiến để kết nối hệ thống các doanh nghiệp trong chuỗi dịch vụ từ nhà sản xuất – xuất khẩu – vận tải trong chuỗi dịch vụ logistics một cách đồng bộ, tạo thuận lợi cho việc luân chuyển hàng hóa xuống cảng biển và xuất khẩu ra nước ngoài.

Bà Phạm Thị Bích Huệ, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Western Pacific phân tích: "Với địa thế của Việt Nam trải dài thì việc kết nối các địa phương trong vùng miền rất quan trọng. Cảng biển là yếu tố then chốt. Khi đủ nguồn hàng, thì các hãng tàu lớn sẽ đến với Việt Nam thuận lợi, không chỉ phục vụ cho hàng hóa xuất nhập khẩu, mà còn tạo sức hút rất lớn cho việc hợp tác phát triển giữa các doanh nghiệp phát triển."

Yêu cầu quan trọng nhất hiện nay là vấn đề về quản lý đầu tư xây dựng và tổ chức khai thác hệ thống cảng cạn kết nối với cảng biển cần tuân thủ nguyên tắc đồng bộ và khoa học. Có như vậy mới phát huy các lợi thế về vị trí của hệ thống cảng biển nước ta. Từ đó tăng kết nối để giảm chi phí logistics, tạo điều kiện cho cộng đồng doanh nghiệp trong chuỗi dịch vụ logistics nói chung có điều kiện gia tăng các ưu thế và đóng góp tích cực vào các mục tiêu tăng trưởng kinh tế của cả nước.

Trong khi áp lực về chi phí vẫn đang gia tăng, việc nâng cao năng lực và chuyển đổi xanh chính là chìa khóa giúp ngành logistics không chỉ giảm chi phí mà còn đảm bảo sự phát triển bền vững của các doanh nghiệp.

Từ góc độ nghiên cứu chiến lược về vấn đề này, GS.TS Lê Hùng Lân, Chủ tịch Chi hội tự động hóa GTVT và logistics Việt Nam phân tích: "Có nhiều giải pháp về logistics phát triển theo hướng xanh hóa và bền vững. Cần sử dụng công nghệ để làm sao đưa hàng hóa tới tay người tiêu dùng nhanh và hiệu quả nhất. Từ đó các DN thấy được lợi ích từ dịch vụ logistics xanh, nghĩa là họ tối ưu giá trị của dịch vụ. Các DN nhận thấy sự tiện ích trong việc điều phối phương tiện, điều phối năng lượng… sẽ tăng sử dụng dịch vụ logistics qua cảng biển. Đó chính là những hiệu quả kinh tế mang lại cho chính các doanh nghiệp."

Trong thời gian tới, hoạt động xuất nhập khẩu gắn với chuyển đổi số và sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử sẽ là động lực cho sự phát triển ngành dịch vụ logistics nước ta. Vấn đề đặt ra hiện nay là việc đầu tư và khai thác hệ thống cảng biển gắn liền với chuỗi dịch vụ logistics được tính toán theo hướng chuyển đổi phát triển chuỗi dịch vụ logistics xanh, từng bước phát triển bền vững.

Vì điều này không chỉ tạo điều kiện phát triển hệ thống các doanh nghiệp tham gia chuỗi dịch vụ, mà còn tạo nền tảng cho hoạt động hợp tác trong nước và quốc tế được thúc đẩy, tạo đà cho khối kinh tế tư nhân phát triển mạnh mẽ hơn cả về lượng và chất trong bối cảnh mới.

Hà Nho/VOV1