Đại biểu lo thanh tra bị trói tay trói chân, sau sắp xếp thì sếp nhiều hơn lính

Thảo luận về dự Luật Thanh tra (sửa đổi) sáng 22-5, đại biểu (ĐB) Phạm Khánh Phong Lan (TP.HCM) nói sửa luật lần này khác so với luật hiện hành là chỉ chủ yếu tập trung ở việc xây dựng thanh tra 2 cấp.

Bà bày tỏ lo ngại về thanh tra chuyên ngành trong bối cảnh thanh tra chỉ còn cấp cao là Thanh tra Chính phủ và cấp tỉnh là thanh tra tỉnh.

Rất khó bắt quả tang khi thanh tra theo kế hoạch

“Chúng tôi thường hay nói đùa với nhau là đợt này chắc sếp sẽ nhiều hơn, lính sẽ ít đi. Điều này đặt ra những khó khăn, đặc biệt là đối với thanh tra chuyên ngành, khi lực lượng tại quận, huyện của chúng ta vẫn chưa có lực lượng chuyên ngành mà chủ yếu trông cậy vào liên ngành là chính”- ĐB Phong Lan nói.

Bà Lan nói mình có phần yên tâm vì dự luật có những điều khoản về kiểm tra chuyên ngành, trách nhiệm của thủ trưởng trong việc triển khai, tổ chức kiểm tra chuyên ngành; các sở cũng bảo đảm việc kiểm tra chuyên ngành.

“Rất mong khi chúng ta xây dựng nghị định và thông tư sẽ có đầu tư thích đáng cho những quy định làm kiểm tra chuyên ngành như thế nào cho đúng luật” - ĐB Phong Lan nói.

Bà băn khoăn khi dự luật tập trung vào thiết kế các quy định để phòng chống lạm quyền, tiêu cực của thanh tra, trong khi làm sao cho thanh tra hiệu quả hơn thì chưa có giải pháp tận gốc.

“Nếu so sánh ở nước ngoài thì thấy thanh tra của họ quyền lực rất lớn. Đương nhiên quyền lực lớn có thể dẫn đến những nguy cơ lạm quyền… nhưng chuyện nào ra chuyện đó. Bây giờ ngay từ trong xây dựng luật, thanh tra bị trói tay trói chân rất nhiều” - ĐB Phong Lan nêu.

ĐB Phạm Khánh Phong Lan nói thanh tra ở nước ngoài quyền lực rất lớn, còn thanh tra ở ta thì bị trói tay trói chân. Ảnh: T.QUỲNH

Bà đặt câu hỏi vì sao không quy định thông thoáng hơn để thanh tra đột xuất thay vì theo kế hoạch. Nếu theo kế hoạch thì phải có danh sách thanh tra thông qua từ đầu năm và phải được phê duyệt. Khi đi thanh tra phải báo cho đơn vị được thanh tra chuẩn bị.

“Trên thực tế, đúng là có những đơn vị đã được thông báo trước như vậy nhưng vẫn có vi phạm nhưng rõ ràng điều này hạn chế rất nhiều yếu tố bất ngờ”- ĐB Phong Lan nói.

Dẫn kinh nghiệm về thanh tra sữa giả và thực phẩm chức năng giả theo yêu cầu của Thủ tướng mới đây, bà Phong Lan nói khi lực lượng thanh tra đi đến đâu, hàng hóa được giấu hết, các nhà thuốc đều nói không bán thực phẩm chức năng…

“Rất khó để bắt quả tang khi chúng ta làm một việc gì có kế hoạch và rầm rộ thông tin từ trước. Trong khi đó, đối với thanh tra đột xuất, chúng ta phải tuân theo rất nhiều quy định, sau khi thanh tra phải giải trình với cấp trên tại sao đến thanh tra đơn vị này thanh tra. Đây là điều trói tay, trói chân thanh tra rất nhiều” - ĐB Phong Lan nói.

Hơn nữa, thanh tra chuyên ngành không hiệu quả còn vì đơn vị, cá nhân sau khi bị lập biên bản và xử lý vi phạm hành chính thì một số trường hợp đã bỏ luôn, không tuân thủ, không nộp phạt và chỉ cần dẹp đơn vị đó đi, mở một công ty mới, một đơn vị mới và hiện giờ cũng chưa có chế tài nào.

Không nên kéo dài thời gian giải quyết khiếu nại, tố cáo

Ở góc độ khác, ĐB Mai Văn Hải (Thanh Hóa) rất đồng tình khi dự Luật Thanh tra sửa đổi quy định trong nhiệm vụ, quyền hạn của Thanh tra Chính phủ, Thanh tra tỉnh rằng “khi phát hiện có dấu hiệu vi phạm pháp luật”.

Tuy nhiên theo ông Hải, Ủy ban Kiểm tra các cấp có nhiệm vụ trọng tâm là kiểm tra khi phát hiện có dấu hiệu vi phạm pháp luật.

ĐB Mai Văn Hải cho rằng giải quyết khiếu nại, tố cáo phải có tham mưu, không thì rất bất cập. Ảnh: CTV

Vì vậy, ông đề nghị có quy định để làm sao xác định rõ thẩm quyền, trách nhiệm của cơ quan thanh tra và ủy ban kiểm tra các cấp, khi một vụ việc có dấu hiệu vi phạm, cơ quan nào tiến hành trước, cơ quan nào tiến hành sau.

Vấn đề nữa, đại biểu đoàn Thanh Hóa cho biết sau sắp xếp tinh gọn hệ thống cơ quan thanh tra, không tổ chức thanh tra bộ, sở. Tuy nhiên, các bộ, sở đều thực hiện nhiệm vụ tiếp dân, giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo của công dân. Việc này, theo ông, phải có quy định để khi có vụ việc cần phải thanh tra, kiểm tra xác minh làm rõ để kết luận.

“Giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo cần phải có bộ phận để tham mưu, nếu không có quy định sẽ rất bất cập” - ông Hải góp ý.

Dự thảo luật quy định cuộc thanh tra do Thanh tra Chính phủ tiến hành không quá 60 ngày làm việc; trường hợp phức tạp thì có thể gia hạn một lần không quá 30 ngày làm việc; trường hợp đặc biệt phức tạp thì có thể gia hạn lần thứ hai không quá 30 ngày làm việc.

ĐB Mai Văn Hải cho rằng quy định như dự thảo luật vô hình trung kéo dài thời gian thanh tra. Điều này sẽ ảnh hưởng đến hoạt động của đối tượng thanh tra, cơ quan, doanh nghiệp.

“Một cuộc thanh tra, đặc biệt là thanh tra giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo thì chúng ta kiểm tra, xác minh, kết luận giải quyết càng nhanh càng tốt, không nên để kéo dài” - ông Hải nói và góp ý nên quy định thời hạn thanh tra như luật hiện hành, nói cách khác không quy định “ngày làm việc” mà chỉ quy định “ngày” về thời hạn thanh tra.

Trong giải trình sau đó, Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong nói ban soạn thảo sẽ tiếp thu ý kiến này của ĐB Mai Văn Hải.

NHÓM PHÓNG VIÊN