Con rể Tổng thống Mỹ - nhà cố vấn thầm lặng về Trung Đông

Ông Jared Kushner (hàng đầu, thứ hai từ phải sang) trong chuyến bay thương mại đầu tiên từ Israel đến UAE vào ngày 31-8-2020 sau khi hai bên bình thường hóa quan hệ

“Cựu chuyên gia” về Trung Đông

Ông Jared Kushner từng là nhà đàm phán chính về Trung Đông trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Donald Trump và xây dựng mối quan hệ sâu sắc với các nhà lãnh đạo trong khu vực. Theo nhiều quan chức chính quyền Trump và những người thân cận, ông Kushner đã tư vấn không chính thức cho nhiều quan chức về các cuộc đàm phán với các nhà lãnh đạo Arập. Mặc dù ông Kushner khó có thể tham gia chuyến đi cùng ông Donald Trump lần này, nhưng con rể Tổng thống đã tham gia rất nhiều vào các cuộc thảo luận với các quốc gia Arập, bao gồm cả Saudi Arabia về việc ký kết các thỏa thuận bình thường hóa quan hệ ngoại giao với Israel. Các nguồn tin cho biết, ưu tiên hàng đầu của Tổng thống Mỹ vào tuần tới là đạt được “các thỏa thuận kinh tế” với Saudi Arabia, Qatar và Các Tiểu vương quốc Arập Thống nhất (UAE) nhằm tăng cường đầu tư của họ vào Mỹ. Tuy nhiên, các nguồn tin cho biết, Jared Kushner và các cố vấn khác cũng đang âm thầm vạch ra mục tiêu tham vọng hơn là mở rộng Hiệp định Abraham, các hiệp ước được đàm phán trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Donald Trump giữa một số quốc gia Arập và Israel.

Ông Jared Kushner đóng vai trò chủ chốt trong việc đưa UAE ký thỏa thuận bình thường hóa quan hệ vào năm 2020. Các nguồn tin cho biết, ông đã cố vấn cho nhóm của chính quyền đương nhiệm về cách tiếp cận các cuộc đàm phán nhạy cảm với Saudi Arabia trong chuyến đi. Nhà Trắng coi ông Kushner là người quan trọng trong việc giúp đạt được những thỏa thuận như vậy. “Khi nói đến Trung Đông, Jared là một chuyên gia. Ông ấy hiểu về đối tác và là một trong số ít người được các nhà lãnh đạo Arập cũng như người Israel lắng nghe” - một quan chức nói.

Những người chỉ trích ông Donald Trump và một số nhà cựu ngoại giao đã lưu ý rằng, Jared Kushner có lợi ích kinh doanh trong khu vực, điều này gây nhiễu loạn cho sự tham gia của ông. Ngay sau khi rời Washington, con rể Tổng thống Donald Trump đã thành lập Affinity Partners - một công ty đầu tư nhận được sự hỗ trợ đáng kể từ các quỹ đầu tư quốc gia ở vùng Vịnh.

Những thách thức mới ở Trung Đông

“Ông Jared Kushner đã dẫn dắt một số thành công lớn nhất của chính quyền Donald Trump nhiệm kỳ đầu tiên, bao gồm Hiệp định Abraham giúp mang lại hòa bình cho Trung Đông. Không còn nghi ngờ gì nữa, chính quyền hiện nay coi trọng chuyên môn của ông và hoan nghênh lời khuyên của ông về mọi lĩnh vực” - Giám đốc truyền thông Nhà Trắng Steven Cheung cho biết.

Tình hình ở Trung Đông đã thay đổi đáng kể kể từ nhiệm kỳ đầu tiên của ông Donald Trump. Các cuộc tấn công khủng bố của Hamas ngày 7-10-2023 và cuộc chiến tranh sau đó ở Gaza đã gây ra rạn nứt mới giữa Israel và các nước láng giềng Arập. Thái tử Arập Saudi Mohammed bin Salman đã tuyên bố chắc nịch rằng, Riyadh sẽ không bình thường hóa quan hệ với Israel cho đến khi có một con đường rõ ràng cho nhà nước Palestine và chấm dứt vĩnh viễn cuộc chiến ở Gaza - cả 2 điều này đều không có vẻ là sắp xảy ra.

Kế hoạch thu hẹp khoảng cách với Thái tử bin Salman của ông Donald Trump vẫn chưa rõ ràng. Tuy nhiên, những người thân cận với Jared Kushner cho biết, ông tin rằng chính quyền có thể đưa ra những đề xuất cho Thái tử để làm dịu lập trường của Riyadh. Ông Kushner đã phát triển mối quan hệ cá nhân thân thiết với Thái tử bin Salman trong nhiệm kỳ đầu tiên của chính quyền Tổng thống Donald Trump và 2 người vẫn thường liên lạc với nhau qua WhatsApp.

Ông Steve Witkoff - Đặc phái viên Trung Đông của Tổng thống Mỹ - người dự kiến sẽ tháp tùng ông Donald Trump trong chuyến thăm Trung Đông tuần vừa rồi phát biểu tại Đại sứ quán Israel ở Washington rằng, ông mong đợi Hiệp định Abraham sẽ sớm được mở rộng. Các quan chức chính quyền Trump và những người thân cận với ông Kushner cho biết, ông Kushner thường xuyên đưa ra lời khuyên cho ông Witkoff về các mối quan hệ với các nhà lãnh đạo Ảrập và hai người đã liên lạc thường xuyên kể từ khi Tổng thống chuyển giao quyền lực.

Yến Chi