Cơ chế đặc thù làm nên vị thế của Đại học M.V. Lomonosov, Liên bang Nga

Nhiều nhà khoa học đạt giải Nobel, huy chương Fields

Khi nói đến sự danh giá giáo dục đại học của Liên bang Nga thì ngoài Học viện Hành chính công và kinh tế quốc dân trực thuộc Tổng thống Liên bang Nga không thể không nhắc tới 2 đại học quốc gia là Đại học Quốc gia Moskva mang tên M.V. Lomonosov (MSU) và Đại học Quốc gia Saint Peterburg.

Theo tìm hiểu, Đại học Quốc gia Moskva mang tên M.V. Lomonosov (MSU) là đại học lớn nhất và lâu đời nhất ở Nga, thành lập năm 1755.

Trong thế kỷ 18, MSU bao gồm 3 khoa là triết học, y khoa và luật. Đến nay, MSU có 29 khoa đào tạo các lĩnh vực từ khoa học tự nhiên, kỹ thuật đến khoa học xã hội và nhân văn; 15 viện nghiên cứu chuyên sâu trong các lĩnh vực khoa học và công nghệ.

MSU có 6 chi nhánh tại các khu vực khác nhau, mở rộng phạm vi đào tạo và nghiên cứu; có 4 bảo tàng, thư viện với hàng chục triệu xuất bản phẩm, hàng trăm phòng thí nghiệm khoa học trang bị hiện đại, công viên khoa học, vườn thực vật, nhà xuất bản...

Một số khoa có bề dày thời gian trường tồn song song với lịch sử của MSU, nhưng cũng có những khoa còn rất trẻ, mới được thành lập đáp lại yêu cầu của sự phát triển nhanh chóng của thế giới và khoa học.

Cho đến nay, MSU đã có 13 nhà khoa học đạt giải Nobel, 6 nhà khoa học được huy chương Fields và 01 nhà khoa học đạt giải Turing.

Điều gì tạo nên vị thế của đại học quốc gia?

Năm 1992, MSU được trao cho một cơ chế đặc biệt là được nhận tiền trực tiếp từ ngân sách nhà nước (không thông qua Bộ Giáo dục và Khoa học). Điều này làm tăng đáng kể sự tự chủ, độc lập của MSU. MSU được hưởng quy chế đại học tự quản của Liên bang Nga, cũng là cơ sở giáo dục đại học đầu tiên tại Nga được Bộ Giáo dục và Khoa học Nga cho phép tự xây dựng chương trình giáo dục và cấp bằng tốt nghiệp theo mẫu riêng.

Đại học Quốc gia Moskva mang tên M.V. Lomonosov (MSU) là đại học lớn nhất và lâu đời nhất ở Nga, thành lập năm 1755 (ảnh: nguồn VNU)

Đặc biệt, Luật Liên bang của Liên bang Nga về Đại học Quốc gia Moscow mang tên Lomonosov và Đại học Quốc gia Saint Peterburg được Viện Duma Quốc gia Liên bang Nga thông qua ngày 21/10/2009; được Hội đồng Liên bang Nga chuẩn y ngày 30/10/2009. Luật quy định những đặc thù về địa vị pháp lý của các đại học lâu đời hàng đầu của Liên bang Nga - các cơ sở đào tạo đại học Liên bang gồm Đại học Quốc gia Moscow mang tên Lomonosov và Đại học Quốc gia Saint Peterburg với tư cách là các cơ sở đào tạo - nghiên cứu khoa học đặc biệt, trong đó bao gồm các đơn vị trực thuộc không có tư cách pháp nhân và có tư cách pháp nhân, là những cơ sở giáo dục đại học lâu đời nhất của quốc gia, có ý nghĩa to lớn trong sự phát triển của xã hội Nga.

Luật này quy định hai Đại học Quốc gia nói trên của Liên bang Nga thuộc cơ quan nhận ngân sách nhà nước của Liên bang; Quy chế hoạt động do Chính phủ Liên bang ban hành; Giám đốc các Đại học Quốc gia này do Tổng thống Liên bang Nga bổ nhiệm và miễm nhiệm.

Cơ chế đặc thù trao quyền tự chủ sâu rộng giúp MSU không chỉ vượt trội trong nghiên cứu và đào tạo, mà còn trở thành trung tâm ảnh hưởng chiến lược của nước Nga trong khoa học, giáo dục và chính sách toàn cầu.

MSU từng lọt vào danh sách 10 đại học đẳng cấp hàng đầu thế giới, là đại học uy tín bậc nhất của nước Nga cả trước, trong và sau kỷ nguyên Xô viết với những nhà khoa học tầm cỡ thế giới từng đoạt nhiều giải thưởng Nobel, giải Fields. Những nhà khoa học ưu tú nhất được tôi luyện trong môi trường nghiên cứu hàng đầu của MSU đã thực hiện những nghiên cứu mũi nhọn đưa nước Nga đi từ những kỳ tích này đến kỳ tích khác trong khoa học công nghệ, đặc biệt là công nghệ vũ trụ, năng lượng…. Cũng như nước Nga, MSU luôn là trung tâm hàng đầu của thế giới về đào tạo, nghiên cứu khoa học trong các lĩnh vực quan trọng nhất của khoa học hiện đại như vật lý nguyên tử, laser, hóa học phân tử, vật lý hạt cơ bản...

Tại MSU, nghiên cứu cơ bản trong khoa học tự nhiên và khoa học xã hội nhân văn cung cấp một nền tảng kiến thức, tư duy vững chắc cho sinh viên. Việc gắn kết chặt chẽ giữa giáo dục cơ bản và nghiên cứu cơ bản là yếu tố quan trọng cho việc đào tạo các chuyên gia có trình độ cao, đáp ứng những nhu cầu, thách thức của xã hội tri thức. Bên cạnh đó, MSU có sự hợp tác mật thiết với Viện hàn lâm Khoa học Nga. Sự hợp tác này đảm bảo sự thành công trong sự phát triển của khoa học và giáo dục cả nước.

Những sinh viên theo học tại MSU có cơ hội nghiên cứu các ngôn ngữ cơ bản của thế giới. Từ năm 1991, trong khuôn viên của MSU có hoạt động của cơ sở Cao đẳng Tổng hợp Pháp, Viện khoa học và văn hóa Đức, Đại học Tổng hợp Nga-Mỹ. MSU cũng thiết lập mối liên lạc với nhiều trường đại học ở nước ngoài. Văn bằng tốt nghiệp của Đại học Tổng hợp Matxcơva được đánh giá cao không chỉ tại Nga mà cả ở phương Tây. MSU cũng đã được tổ chức giáo dục quốc tế xếp trong danh sách 100 trường đại học hàng đầu thế giới trong hầu hết các bảng xếp hạng quốc tế như QS, THE, ARWU.

Trải qua 270 năm thành lập và phát triển, MSU đã đào tạo hàng triệu người tốt nghiệp đại học và sau đại học. Rất nhiều người học tại đây đã trở thành các nhà lãnh đạo quốc gia, nhà quản lý tài năng, tổng công trình sư, kỹ sư, nhà khoa học, bác học tầm cỡ thế giới. Nhiều người sau khi học trở về nước làm việc, đã trở thành nhà lãnh đạo, nhà quản lý, nhà khoa học có tên tuổi. Đã có rất nhiều nhà khoa học lớn của Việt Nam từng học tập và nghiên cứu tại MSU như: Giáo sư, Viện sĩ Nguyễn Văn Hiệu; Giáo sư Đàm Thanh Sơn...

Hợp tác quốc tế được MSU đặc biệt chú trọng. Tính đến nay, MSU đã thiết lập hơn 700 thỏa thuận hợp tác quốc tế với các đối tác trên toàn thế giới. Các thỏa thuận này bao gồm hợp tác trong lĩnh vực đào tạo, nghiên cứu khoa học, trao đổi sinh viên và giảng viên, cũng như các chương trình học thuật chung. Với vị thế là trường đại học hàng đầu tại Nga, MSU thu hút một lượng đáng kể sinh viên quốc tế, bao gồm cả sinh viên Việt Nam. Trường có hơn 40.000 sinh viên đang theo học, trong đó khoảng 20% là sinh viên quốc tế.

Diệp Anh