CNS là lực lượng sản xuất mới của kỷ nguyên mới - kỷ nguyên số của nhân loại

Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng: Công nghiệp công nghệ số là lõi của kinh tế số.

Công nghệ số (CNS) là sự phát triển tiếp theo của CNTT, nhưng có tính cách mạng. CNS sinh ra chuyển đổi số (CĐS). CNS là lực lượng sản xuất mới. Thực sự mở ra kỷ nguyên mới - kỷ nguyên số cho nhân loại. Việt Nam muốn trở thành nước XHCN phát triển có thu nhập cao thì chúng ta phải đi trong nhóm đầu về CNS, về công nghiệp CNS. Nếu Quốc hội thông qua Luật này trong kỳ họp tới thì Việt Nam sẽ thuộc nhóm nước đầu tiên có một bộ luật riêng về công nghiệp CNS.

Công nghiệp CNS đã được Trung ương Đảng xác định là một ngành công nghiệp nền tảng, để thúc đẩy cuộc cách mạng CĐS. Công nghiệp CNS có quy mô lớn, có doanh thu bằng 1/3 GDP của đất nước. Có tốc độ tăng trưởng cao hơn tăng trưởng GDP từ 2-3 lần. Công nghiệp CNS là lõi của kinh tế số, hiện đang chiếm gần 60% tổng giá trị của kinh tế số. Giá trị Việt Nam trong cơ cấu công nghiệp CNS đã tăng từ 21,3% năm 2019 lên 31,8%, tức là đã tăng thêm trên 10% trong vòng 5 năm qua, khi chúng ta phát động chương trình Make in Việt Nam, nghiên cứu, sáng tạo tại Việt Nam, làm ra tại Việt Nam và bởi Việt Nam. Công nghiệp CNS là một ngành kinh tế, kỹ thuật rất năng động, rất lớn và rất quan trọng của đất nước.

Có lẽ cái quan trọng nhất là phải làm rõ khái niệm CNS, nhất là CNS khác gì so với CNTT. Để phân biệt CNTT và CNS thì chủ yếu là phân biệt đối tượng xử lý của chúng, đó là thông tin và dữ liệu. CNTT thì xử lý thông tin. CNS thì xử lý dữ liệu.

CNTT là số hóa thông tin và xử lý thông tin. Thí dụ như số hóa văn bản và sau đó xử lý trên máy tính. Thông tin là cái có cấu trúc, có ngữ nghĩa, là cái đã được xử lý. Thông tin là cái hữu hạn. Xử lý thông tin không sinh ra giá trị mới, nó liên quan đến tự động hóa nhiều hơn. Thời CNTT thì chưa có các công nghệ để số hóa thế giới thực (chưa có Internet vạn vật), chưa có công nghệ xử lý được dữ liệu lớn, cũng chưa có công nghệ lưu trữ được dữ liệu lớn với giá rẻ, và đặc biệt là chưa có công nghệ xử lý để tìm ra giá trị mới từ cái vô nghĩa là dữ liệu (chưa có trí tuệ nhân tạo).

CNS là sinh ra dữ liệu và xử lý dữ liệu. Dữ liệu là phi cấu trúc, là cái chưa có ngữ nghĩa. Là tài nguyên thô, chưa xử lý. Dữ liệu thì vô hạn, lớn hơn rất và rất nhiều so với thông tin. Dữ liệu là tài nguyên mới, là tư liệu sản xuất mới, là đầu vào mới của sản xuất, nó giống như đất đai trong thế giới thực.

Con người trong quá trình phát triển thì tiêu xài và làm cạn kiệt tài nguyên, thì nay, con người phát triển lại sinh ra tài nguyên mới là dữ liệu, giải quyết được vấn đề toàn cầu là cạn kiệt tài nguyên. CNS xử lý dữ liệu thì sinh ra giá trị mới, tạo ra sự phát triển cho đất nước. CNS thì không chỉ là xử lý dữ liệu mà CNS còn sinh ra dữ liệu, tạo ra CĐS, tạo ra một không gian sinh tồn mới là không gian số, tạo ra cách thức, mô hình vận hành mới, tạo ra cách mạng số, tạo ra cách mạng CĐS. Đây là điều quan trọng nhất, căn bản nhất. Vì thế mới nói, CNS là động lực chính của phát triển, của CĐS, là lực lượng sản xuất cơ bản trong kỷ nguyên mới. CNS xử lý dữ liệu thì tất nhiên xử lý được cả thông tin. CNS bao trùm lên CNTT. CNTT thì không bao trùm lên CNS.

Về mặt các công nghệ cụ thể thì CNS bao gồm các CNTT thế hệ trước đây, các CNS thế hệ mới đã rõ như Internet vạn vật, Dữ liệu lớn, Điện toán đám mây, Trí tuệ nhân tạo, Chuỗi khối, Thực tế ảo và các công nghệ số khác, thí dụ như Tính toán lượng tử đang nổi lên do khả năng xử lý dữ liệu lớn hơn rất nhiều.

Luật CNTT năm 2006 có 3 phần chính: Phần An toàn thông tin mạng đã được tách ra thành Luật An toàn thông tin mạng năm 2015. Phần Phát triển, chủ yếu là công nghiệp CNTT, đang được tách ra thành Luật Công nghiệp CNS, dự kiến Quốc hội sẽ thông qua năm 2025. Phần Ứng dụng, chủ yếu về Chính phủ điện tử, dự kiến xin phép Quốc hội tách ra thành luật về Chính phủ số. Khi đó, Luật CNTT có thể kết thúc tồn tại. Việc tách ra thành 3 luật riêng biệt là để tạo ra không gian phát triển mạnh mẽ cho cả 3 lĩnh vực rất quan trọng này. Các quốc gia khác trên thế giới cũng tiếp cận theo cách này.

Thực hiện chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm và Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn về đổi mới công tác lập pháp, những vấn đề mới, đang trong quá trình vận động, thì luật quy định những nguyên tắc chung về quản lý và phát triển, đảm bảo quản lý theo kịp và kiến tạo phát triển, sau đó giao Chính phủ quy định chi tiết, để đảm bảo sự linh hoạt. Luật Công nghiệp CNS đã tiếp cận theo cách này để xử lý các nội dung Tài sản số và Trí tuệ nhân tạo.

Luật Công nghiệp CNS cũng dành một chương riêng cho công nghiệp bán dẫn (CNBD). Tháng 9/2024, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chiến lược quốc gia về CNBD, coi chip bán dẫn là công nghệ cốt lõi. Dự thảo Luật Công nghiệp CNS đã quy định các chính sách hỗ trợ phát triển, đảm bảo an ninh quốc gia cho ngành công nghiệp chiến lược này. Nhiều chính sách tốt nhất đã được đưa vào Dự thảo Luật để hỗ trợ cho công nghệ chiến lược này.

Tiếp thu ý kiến của các đại biểu Quốc hội, cơ quan soạn thảo sẽ đầu tư thêm về nội dung công nghiệp CNS xanh. Vì CNS sẽ là lĩnh vực tiêu dùng nhiều năng lượng nhất, và cả vấn đề rác thải điện tử. Công nghiệp CNS sẽ không chỉ xanh mà còn phải tự cường và an toàn. Bởi vậy, cơ quan soạn thảo sẽ đầu tư thêm về các nội dung: tự cường, an toàn và xanh.

Về việc đồng bộ với các luật đã ban hành và đang soạn thảo. Báo cáo với Quốc hội, Dự thảo Luật Công nghiệp CNS là luật đầu tiên dùng AI để hỗ trợ việc phát hiện mâu thuẫn, chồng chéo các văn bản pháp luật. Tiếp thu ý kiến của Quốc hội, chúng tôi sẽ tiếp tục rà soát để đảm bảo đồng bộ.

Nguyễn Mạnh Hùng