Chuyển nghị quyết thành luật để doanh nghiệp vững bước ra 'đường lớn'

Bảng quảng cáo cho thuê nhà dễ dàng tìm thấy ở mặt tiền các con đường sầm uất ở TPHCM. Ảnh: Lê Vũ

Doanh nghiệp đang bị bào mòn

Trong thời gian gần đây, nhiều mặt bằng kinh doanh tại các tuyến phố trung tâm của TPHCM như Hai Bà Trưng, Nguyễn Trãi, Lê Văn Sỹ… liên tục thay đổi khách thuê do tình trạng ế ẩm. Hình ảnh các bảng hiệu doanh nghiệp tháo xuống, trả lại mặt bằng ngày càng phổ biến, phản ánh một thực trạng khó khăn chung. Không chỉ ở các tuyến phố sầm uất, tình trạng trả mặt bằng còn lan rộng khắp các con đường của thành phố và nhiều tỉnh thành.

Trong 4 tháng đầu năm, có tới 96.500 doanh nghiệp rời khỏi thị trường, vượt xa số doanh nghiệp mới thành lập hoặc trở lại hoạt động (89.900).

Theo Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp TPHCM (HUBA), ông Nguyễn Ngọc Hòa, sức đề kháng của doanh nghiệp đang bị bào mòn. Làn sóng doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường gia tăng rõ rệt trong giai đoạn 2022 đến nay. Đây không chỉ là một hiện tượng ngắn hạn mà liên tục. “Tất nhiên quá trình kinh doanh có sàng lọc thị trường, nhưng số lượng rút lui hàng trăm ngàn và liên tục thể hiện sức chống chịu với thị trường”, ông Hòa nói.

Ngoài các khó khăn chung về kinh tế và thị trường tiêu thụ, nhiều doanh nghiệp còn phản ánh về các rào cản thể chế dai dẳng như cơ chế “xin – cho”, tư duy “không quản được thì cấm”, thủ tục hành chính rườm rà...

Trong ngành nông nghiệp, ông Nguyễn Đình Tùng, Tổng Giám đốc T&T Vina, đề cập đến tình trạng quản lý cứng nhắc, ví như việc trồng sầu riêng, nông dân cần vốn lớn nhưng không thể thế chấp tài sản trên đất do chính sách chỉ công nhận sổ đỏ quyền sử dụng đất.

Trong lĩnh vực chăn nuôi, ông Trương Sĩ Bá, Chủ tịch Tập đoàn Tân Long, chia sẻ đang đầu tư dự án lớn nhưng thủ tục hành chính hơn ba năm, làm giảm khả năng phát triển và mở rộng.

Lãi suất vốn vay cao cũng là một thách thức lớn đối với doanh nghiệp. Trong khi các doanh nghiệp các quốc gia khác có thể vay với lãi suất thấp thì các doanh nghiệp trong nước phải đối mặt với lãi vay 8-10%, làm giảm cạnh tranh. Đã vậy, nhóm doanh nghiệp nhỏ và vừa còn gặp khó khăn trong tiếp cận vốn do thiếu tài sản đảm bảo và minh bạch tài chính còn hạn chế.

Trong lĩnh vực bất động sản, bà Nguyễn Thanh Hương, Giám đốc Đầu tư Tập đoàn Nam Long, chỉ ra rằng quỹ đất là “huyết mạch”, nhưng tranh chấp kéo dài, cơ chế phân bổ thiếu minh bạch khiến nhiều dự án bị đình trệ.

Ông Nguyễn Tâm Tiến, Tổng giám đốc Tập đoàn Trung Nam, lo ngại về vấn đề “hồi tố” và phân biệt đối xử trong doanh nghiệp tư nhân, dẫn đến tâm lý bán bớt cổ phần cho nước ngoài để có sự bảo hộ từ cơ quan quản lý. Thậm chí, nhiều doanh nghiệp cảm thấy bị “kìm kẹp” và e ngại rút lui khỏi thị trường.

Không chỉ vậy, “nỗi sợ trách nhiệm” của cán bộ thực thi còn là trở lực lớn, làm trì hoãn các hồ sơ, dự án. Ông Trần Thành Trọng, Tổng Giám đốc Công ty Sáng Ban Mai, kể rằng nhiều hồ sơ bị trì hoãn chỉ vì cán bộ không dám quyết, sợ sai, thiếu quyết đoán. Điều này làm chậm tiến trình cải cách, gây thiệt hại cho doanh nghiệp, ảnh hưởng đến mục tiêu phát triển dài hạn.

Cần nhanh chóng ban hành luật để cụ thể hóa chính sách

Trong bối cảnh doanh nghiệp bị "rơi rụng" nhanh chóng, các thách thức trong nước và quốc tế đòi hỏi Việt Nam phải tháo gỡ các rào cản thể chế, đổi mới mô hình tăng trưởng, hướng tới phát triển bền vững và bứt phá. Các giải pháp đột phá như cơ chế thử nghiệm và cải cách môi trường kinh doanh đã được đề xuất, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp phát triển.

Các nghị quyết của Bộ Chính trị như Nghị quyết 57-NQ/TW về phát triển khoa học công nghệ, Nghị quyết 59-NQ/TW về hội nhập quốc tế, Nghị quyết 68-NQ/TW về kinh tế tư nhân và được thể chế hóa bằng Nghị quyết số 198/2025/QH15 của Quốc hội đã đặt nền móng cho các chính sách cải cách. Tuy nhiên, các chuyên gia đều nhấn mạnh rằng, từ nghị quyết đến hành động là một hành trình dài, đòi hỏi sự quyết liệt, đồng bộ và lan tỏa trong thực thi.

Doanh nghiệp tư nhân kỳ vọng được gỡ nút thắt chính sách để phát triển mạnh hơn. Ảnh minh họa: LH

Chủ tịch Tập đoàn Tân Long chia sẻ, Nghị quyết 68 giúp doanh nghiệp tư nhân như "gặp mưa rào sau hạn hán", đặt đúng vị trí để phát triển mạnh mẽ hơn. Tuy nhiên, để các chủ trương này thực sự đi vào đời sống, cần tháo gỡ các bất cập chính sách, đẩy nhanh tiến trình triển khai, nhằm nâng cao nội lực doanh nghiệp.

Về vấn đề vốn, ông Bá của Tân Long đề xuất có lãi suất ưu đãi hơn, đặc biệt trong ngành nông nghiệp, để thúc đẩy đầu tư hạ tầng, chế biến, bảo quản sau thu hoạch. Đồng thời, định hướng trở thành doanh nghiệp chăn nuôi lớn, đủ sức cạnh tranh với các doanh nghiệp nước ngoài, cũng đòi hỏi thủ tục hành chính phải được rút ngắn, nhanh chóng.

Nghị quyết 68 đã quy định rõ ràng về việc phân bổ nguồn lực cho khối doanh nghiệp tư nhân. Ông Nguyễn Quốc Kỳ, Chủ tịch HĐQT Vietravel, hiệu quả của chính sách không chỉ phụ thuộc vào nội dung mà còn phải đo bằng tốc độ đưa ra thị trường.

"Nếu nhà nước không nhanh chóng chuyển đổi các nghị quyết thành các kịch bản, chương trình cụ thể phù hợp với thể chế, môi trường pháp lý và cơ chế thực thi, thì các doanh nghiệp sẽ tiếp tục bị trói buộc, thiếu động lực phát triển", ông Kỳ nói và dẫn chứng trước đây cũng có nhiều gói vay dành cho doanh nghiệp tư nhân, nhưng việc giải ngân chậm, vốn chủ yếu chảy vào doanh nghiệp lớn.

Bên cạnh tháo gỡ khó khăn, tạo cơ hội cho doanh nghiệp phát triển, các chuyên gia nhấn mạnh đây cũng là bước ngoặt để Việt Nam nâng cao năng lực tự chủ và khả năng chống chịu trước biến động toàn cầu.

Tại hội thảo Xây dựng nền kinh tế tự lực, tự cường do báo Thanh Niên tổ chức mới đây, nhiều chuyên gia cho rằng đây được coi là nội hàm quan trọng của Nghị quyết 68, góp phần hiện thực hóa mục tiêu đưa đất nước tiến vào kỷ nguyên mới.

Khẳng định Nghị quyết 68 rất quan trọng, cho đất nước "đi từ ngõ hẹp ra đường lớn", song, TS. Lê Xuân Nghĩa lưu ý ngay cả khi xác định kinh tế tư nhân là trụ cột, Việt Nam trở thành nền kinh tế thị trường đúng nghĩa nhưng nếu không tự lực, tự cường thì "vẫn thua". "Để tự lực tự cường bền vững, cần đầu tư mạnh vào khoa học công nghệ. Chính phủ cần nguồn lực thích đáng cho khoa học công nghệ và doanh nghiệp tư nhân, tránh hình thức", ông nói.

Tổng giám đốc Tập đoàn Trung Nam nhấn mạnh, để thúc đẩy phát triển kinh tế cần thực hiện 4 chữ "C": Chính sách, Cơ hội, Con người, Cộng đồng. Chỉ khi các yếu tố này đồng bộ, doanh nghiệp mới đủ tự tin lớn mạnh.

TS Trần Du Lịch nhấn mạnh, Việt Nam cần thay đổi tư duy “xuất khẩu giùm” để hướng tới mục tiêu trở thành nước thu nhập cao vào 2045. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp đổi mới quản trị, lực lượng doanh nhân xây dựng thương hiệu quốc tế, tận dụng lợi thế địa lý, nhân lực, pháp luật.

Các chuyên gia nhấn mạnh, để nghị quyết đi vào cuộc sống, chính phủ cần nhanh chóng ban hành luật, nghị định cụ thể hóa chính sách. Việc chuyển nghị quyết thành luật rõ ràng, chi tiết càng sớm càng tốt sẽ nâng cao hiệu quả thực thi. Trong khi đó, doanh nghiệp cần chủ động tái cấu trúc thị trường, đẩy mạnh chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo làm nền tảng để tạo ra giá trị lớn hơn cho quốc gia.

Lê Hoàng