Động lực hóa giải biến động kinh tế thế giới, đẩy tăng trưởng GDP trên 8%

Hai kênh chịu tác động mạnh từ chính sách thuế quan

Kinh tế thế giới trong nửa đầu năm 2025 liên tục đón nhận nhiều biến động lớn. Lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ tăng mạnh và duy trì trên 4,5% trong thời gian dài, đồng USD bước vào chu kỳ suy yếu, trong khi đó, chính sách thuế quan mở rộng của Tổng thống Mỹ Donald Trump tiếp tục tạo ra những hiệu ứng lan tỏa và chưa có dấu hiệu hạ nhiệt.

Chia sẻ tại Diễn đàn Đầu tư Việt Nam 2025 tổ chức ngày 3/6, PGS. TS. Phạm Thế Anh, Chuyên gia kinh tế, Trưởng Khoa kinh tế học, Trường Đại học kinh tế Quốc dân nhận định, chính sách thuế quan của Mỹ có xu hướng làm chậm tăng trưởng kinh tế toàn cầu.

"Các tổ chức quốc tế đều hạ thấp triển vọng tăng trưởng kinh tế thế giới và Việt Nam không thể nằm ngoài xu hướng này vì độ mở kinh tế khá lớn. Chính sách thuế quan tác động tới tất cả các quốc gia có mối quan hệ thương mại với Mỹ", PGS. TS. Phạm Thế Anh cho biết,

Theo PGS. TS. Phạm Thế Anh có hai kênh chịu tác động chủ yếu bởi thuế quan của Mỹ. Đầu tiên là thương mại - đầu tư. Mô hình kinh tế Việt Nam là tăng trưởng nhờ xuất khẩu. Muốn có xuất khẩu thì phải thu hút đầu tư vào các lĩnh vực chế biến, chế tạo. Thuế quan tạo ra sự bất định khiến những ngành nghề chịu thuế suất cao ảnh hưởng trực tiếp.

Các diễn giả thảo luận tại Vietnam Investment Forum 2025: Mid-Year Update

Kênh thứ hai liên quan đến thị trường tài chính. Theo PGS. TS. Phạm Thế Anh, người tiêu dùng Mỹ có thể chịu giá cả tăng cao trong vòng 1 - 2 tháng tới dẫn tới áp lực lạm phát và lãi suất neo cao. Điều này khiến các thị trường tài chính như Việt Nam sẽ chịu tác động, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam muốn duy trì ổn định tỷ giá.

Trong khi đó, ông Phạm Hồng Hải, Tổng giám đốc Ngân hàng TMCP Phương Đông (OCB) cho rằng, việc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) tăng lãi suất hay thậm chí đầu tư vào trái phiếu chính phủ Mỹ, khiến cho thị trường mới nổi gặp nhiều áp lực, bao gồm cả Việt Nam.

Tuy nhiên, về xu hướng dài hạn, theo ông Hải, vị thế đồng USD ngày càng sẽ bị yếu đi. Với bất ổn hiện nay, nhiều quốc gia tham dự thương mại toàn cầu tìm cách chuyển dịch đồng tiền thanh toán quốc gia ra khỏi USD, để tránh phụ thuộc vào USD, cơ hội rất lớn cho thị trường mới nổi bao gồm cả Việt Nam.

Đối với bối cảnh Việt Nam hiện nay, ông Hải nhận định, Ngân hàng Nhà nước đang ở vị thế cực kỳ khó khi một mặt giữ nền kinh tế vĩ mô, mặt khác phải hỗ trợ tăng trưởng kinh tế.

"Về lý thuyết, hạ lãi suất nhưng tỷ giá cũng chịu áp lực. Chúng ta cũng không muốn VND mất giá quá nhiều, sẽ bị quy vào dùng tỷ giá để kích thích xuất khẩu. Đây là bài toán rất khó của Việt Nam hiện nay. Hy vọng Chính phủ Việt Nam đạt được kết quả đàm phán thương mại tốt với Mỹ, kết hợp với tình hình ổn định chính trị, kinh tế vĩ mô và định hướng cải cách đất nước, sẽ thực sự mở ra rất nhiều cơ hội mới cho Việt Nam", ông Hải phân tích.

Thích ứng với tình hình biến động bên ngoài

Việt Nam đứng thứ ba thế giới về thặng dư thương mại với Mỹ, do đó, các tác động về chính sách thuế của Mỹ sẽ có tác động lớn đến nền kinh tế trong nước. PGS. TS. Phạm Thế Anh cho rằng, mục tiêu 8% là rất thách thức nhưng Chính phủ vẫn có những giải pháp để cải thiện.

"Theo tôi, động lực đối với tăng trưởng trong nước hiện nay không có gì khác ngoài đầu tư công và các doanh nghiệp, ngành nghề trong nước phải bám theo đó. Muốn đầu tư công của Chính phủ có tốc độ lan tỏa, tác động thúc đẩy, kéo tư nhân cùng tăng trưởng thì phải tập trung vào những dự án trọng điểm, cơ sở hạ tầng có sự lan tỏa cao. Đặc biệt, phải kéo được tỷ lệ nội địa hóa, tức là kéo được doanh nghiệp trong nước tham gia vào các dự án đầu tư công. Nếu để doanh nghiệp nước ngoài cung cấp nguyên vật liệu... cho các dự án đầu tư công thì sức lan tỏa của các dự án sẽ rất kém", PGS. TS. Phạm Thế Anh nói.

Về mục tiêu giải ngân vốn đầu tư công, TS. Phan Đức Hiếu, Ủy viên Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cho biết, Chính phủ đã đặt mục tiêu giải ngân gần 100%. Cải cách thể chế về giải ngân đầu tư công cũng chưa bao giờ mạnh mẽ như hiện nay.

"Đầu năm nay, tại kỳ họp bất thường, chúng ta đã sửa đổi Luật Đầu tư công, phân cấp mạnh mẽ. Nếu trước đây, Chính phủ duyệt các dự án có tổng mức đầu tư 10.000 tỷ đồng thì giờ đây Chính phủ quyết cấp phép dự án có mức vốn 30.000 tỷ đồng. Hiện tại, địa phương và chủ đầu tư được quyết định là chính. Các cơ chế về sửa Luật Đấu thầu, PPP đều để đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công", TS. Phan Đức Hiếu cho hay.

Bên cạnh đầu tư công, các doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động tỷ lệ nội địa hóa và xuất xứ hàng hóa.

"Trong việc đàm phán thuế quan hiện nay, tôi nghĩ rằng vấn đề liên quan để tỷ lệ nội địa hóa của sản phẩm sẽ là một điều kiện để đàm phán. Quan điểm của tôi là nếu Chính phủ muốn kéo khu vực tư nhân tham gia sâu, đóng góp nhiều hơn vào tăng trưởng thì cần có chính sách, ưu đãi về thuế liên quan đến tỷ lệ nội địa hóa trong các sản phẩm. Ví dụ như áp mức thuế khác nhau vào các tỷ lệ nội địa hóa khác nhau. Các doanh nghiệp cần chủ động trong việc tránh đội lốt xuất xứ hàng hóa, chủ động trong việc nâng cao tỷ lệ nội địa hóa sẽ tránh rủi ro thuế quan", PGS. TS. Phạm Thế Anh nhận định.

Nhuệ Mẫn