Cây đổ 'hồi sinh' và những thông điệp mang nhiều ý nghĩa

Công viên Cổ Tân nơi cây xà cừ đổ.

Nhà thiết kế Tia-Thủy Nguyễn đã sử dụng hơn 6 tấn kim loại, hàng nghìn chiếc lá bằng thép không gỉ, thạch anh và 6.000 giờ công để hoàn thành tác phẩm nghệ thuật sắp đặt mang tên “Hồi sinh”.

Từ đổ ngã đến tái sinh

Cây xà cừ trong khuôn viên vườn hoa Cổ Tân có độ cao 20 mét, thuộc nhóm cây được người Pháp du nhập từ châu Phi để trồng thí điểm thành cây xanh đô thị (quá trình này bắt đầu từ cuối thế kỷ XIX). Hơn 60 năm tươi tốt, cây xà cừ này cùng với 25.000 cây xanh các loại khác ở Hà Nội đã bị cơn bão Yagi quật ngã vào ngày 7/9/2024.

Theo nghệ sĩ Tia-Thủy Nguyễn, mọi thứ đều có khả năng thay đổi và phát triển, giống như một cây đã chết có thể trở thành một tác phẩm nghệ thuật đẹp mắt. Vì vậy, chị đã chuyển hóa đời sống của cây xà cừ, mang lại cho nó một hình hài mới, một cuộc sống mới.

Cây xà cừ bị bật gốc sau cơn bão Yagi tháng 9/2024.

Tia-Thủy Nguyễn cho biết, chị mất gần 4 tháng để hoàn thiện tác phẩm này, nương theo hình thái ban đầu của thân cây để tạo hình, hàn liên kết nhiều lá thép lên trên theo lối khảm họa tiết. Sau nhiều nghiên cứu, tính toán và kinh nghiệm từ tác phẩm ‘Flower of Life’, 2023 (Hoa Đời, 2023) tại Pháp, chị và các cộng sự đã hoàn thiện được kỹ thuật cũng như tính thẩm mỹ để làm nên tác phẩm ‘Hồi sinh’ trong hơn 6.000 giờ.

Nhà thiết kế Tia-Thủy Nguyễn bên tác phẩm đang được hoàn thiện.

Đầu tiên, các tấm thép không gỉ dày 5mm được gò thủ công, ôm theo hình dáng của thân cây. Tiếp theo, những người thợ sẽ hàn kín, đồng thời tạo ra những nốt và rãnh xù xì bám vào lớp vỏ cây gồ ghề để tạo nên một lớp vỏ bọc ánh kim ngũ sắc, phản chiếu khi ánh sáng rọi vào. Lớp kim loại bên ngoài này vừa là khung tác phẩm, vừa là lớp trang sức đầy sức hút của cây. Cành cây được tạo hình mô phỏng sự khúc khuỷu, tự nhiên và tán lá tươi tốt tựa như cành cây thật. Hàng nghìn chiếc lá bằng thép óng ánh và “hoa” từ đá thạch anh đủ sắc màu, reo ca dưới ánh nắng.

Với sự tính toán chi ly từng góc cạnh, Tia-Thủy Nguyễn và cộng sự của mình thể hiện nỗ lực đẩy lùi đi vẻ hoang tàn của cái chết. Chị mong muốn ‘bắt’ được những hiện tượng khác nhau diễn ra quanh tác phẩm, liên kết giữa hủy diệt và tái thiết, tan rã và hòa hợp, cái chết và tái sinh.

Đưa công chúng đến gần hơn với nghệ thuật sắp đặt

‘Hồi sinh’ sau khi được mặc áo mới, sắp đặt lại tại chính địa điểm cũ nơi nó từng sống một kiếp trước xanh tươi. Cây xà cừ vẫn đứng yên, nhưng nó không chỉ lặng lẽ tỏa bóng mà trở nên sống động hơn, ứng biến với từng giọt nắng chạm vào cơ thể đã được khoác áo mới của mình. Sự sống và năng lượng của ‘Hồi sinh’ không chỉ nằm ở chính nó, mà còn ở sự tiếp xúc của nó với thế giới chung quanh. Ánh sáng, trong một giây phút vô tình, đã bị ‘bẫy’ vào cuộc chơi của Tia-Thủy Nguyễn - từng chiếc lá thép, từng bông “hoa” thạch anh phản chiếu lấp lánh mỗi khi có tia nắng rơi vào.

Tác phẩm trở thành sợi dây nối kết, không chỉ giữa người thưởng lãm và ánh sáng tự nhiên, mà còn chính họ với từng nỗi nhớ đang hiện diện bên trong. Một tia nắng đúng hẹn sẽ khiến lòng cây bừng sáng.

Tác phẩm "Hồi sinh" đang được hoàn thiện.

Nét độc đáo của tác phẩm không phải ở sự choáng ngợp về kích thước mà chính là những chi tiết điểm xuyết tạo nên sức sống cho đồ vật. ‘Hồi sinh’ gợi cho người xem nhiều sự tò mò về hình dạng, xuất xứ một tác phẩm, đồng thời cũng đề xuất nhiều khả năng tiếp cận khác nhau cho cùng một tác phẩm nghệ thuật. Với ‘Hồi sinh’, cái cây đã chết là khởi đầu cho một “chương mới”, một hình hài của sự nhẹ nhõm khi vượt qua gánh nặng của sự tồn tại và có lẽ quan trọng nhất là sự hiển lộ vẻ đẹp giữa cơn bão.

Tác phẩm đã nhận được sự quan tâm, ủng hộ của đạo thành phố Hà Nội và Ủy ban nhân dân quận Hoàn Kiếm, hướng tới mục đích phục hồi và làm đẹp không gian công cộng sau bão Yagi, tạo điểm nhấn nghệ thuật và văn hóa cho quận, phát triển công nghiệp văn hóa trên địa bàn Thủ đô, đồng thời phát huy giá trị lịch sử và di sản của cây xanh đô thị.

Theo nhà thiết kế Tia-Thủy Nguyễn, triển lãm nghệ thuật sắp đặt "Hồi sinh" dự kiến khai mạc vào 16 giờ ngày 22/4/2025 tại Vườn hoa Cổ Tân, Hoàn Kiếm, Hà Nội.

Một số hình ảnh về tác phẩm "Hồi sinh":

Tạo hình rễ cho tác phẩm.

Ghép thân cho tác phẩm.

Gắn lá cho cây.

Quả thạch anh được gắn trên cây.

HẰNG NGUYỄN