Cần đầu tư vào khoa học, công nghệ và giải pháp lấy con người làm trung tâm

Những đợt sóng nhiệt kỷ lục đang gây căng thẳng cho hệ thống năng lượng. Ảnh minh họa: NDTV

Năm 2024 là năm nóng nhất từng được ghi nhận và là lần đầu tiên thế giới chạm mức nhiệt cao hơn 1,6 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp. Trong thời gian tới, những sự kiện sóng nhiệt khắc nghiệt như vậy dự kiến sẽ còn gia tăng, trong đó các quốc gia ở châu Á - Thái Bình Dương đứng trước nguy cơ đặc biệt cao.

Các hệ thống năng lượng phải đối mặt với những thách thức kép, khiến chúng dễ bị tổn thương trước các sự kiện nắng nóng khắc nghiệt. Về phía nhu cầu, việc sử dụng máy điều hòa không khí nhiều hơn trong các đợt sóng nhiệt có thể gây căng thẳng cho mạng lưới điện vốn đã quá tải và dẫn đến tình trạng cắt điện và mất điện.

Sự phát triển kinh tế xã hội và đô thị nhanh chóng của khu vực này đã chứng kiến sự gia tăng đột biến trong việc sử dụng máy điều hòa không khí, và mức tiêu thụ điện tăng đáng kể vào những ngày nhiệt độ ở mức 30 độ C trở lên.

Vào năm ngoái, Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào đã trải qua tình trạng mất điện thường xuyên, do nhu cầu điện cao trong đợt nắng nóng hồi tháng 4/2024. Philippines đã phải chịu tình trạng mất điện cục bộ ở nhiều khu vực do phải đóng cửa và giảm công suất nhà máy điện và lưới điện trong cùng tháng. Bangladesh đã phải cắt điện vào năm 2024, ảnh hưởng đến hàng triệu người. Tại Pakistan, tình trạng mất điện thường xuyên và kéo dài ở Karachi trong đợt nắng nóng vào tháng 6 năm ngoái đã góp phần làm tăng các ca tử vong liên quan đến nắng nóng.

Tình trạng gián đoạn nguồn điện như vậy có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động của các hệ thống y tế. Năng lượng đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng, bằng cách cho phép vận hành các thiết bị y tế và dịch vụ y tế từ xa, cũng như điều chỉnh nhiệt độ trong nhà, làm lạnh thực phẩm và thuốc men, và đảm bảo cung cấp nước uống sạch.

Mất điện có thể hạn chế hoạt động cơ bản của các bệnh viện và phòng khám sức khỏe, đồng thời khiến các hệ thống công nghệ thông tin và truyền thông ngừng hoạt động.

Hậu quả đối với sức khỏe con người có thể rất nghiêm trọng. Những người mắc các vấn đề sức khỏe mãn tính dễ bị ảnh hưởng hơn bởi nhiệt độ khắc nghiệt, chẳng hạn như những người mắc bệnh tim mạch và đường hô hấp trên, bệnh truyền nhiễm, tiểu đường, bệnh thận và bệnh tâm thần.

Một số nhóm người cụ thể cũng dễ bị ảnh hưởng tiêu cực hơn do căng thẳng nhiệt, bao gồm người già, phụ nữ mang thai, trẻ sơ sinh, trẻ em, người làm việc ngoài trời và những người thuộc các nhóm kinh tế xã hội thấp hơn, những người thường thiếu điều kiện tiếp cận hệ thống điều hòa không khí trong nhà.

“Với tần suất nắng nóng khắc nghiệt đang trở thành thực tế mới, có một số khoản đầu tư ngay lập tức có thể được xem xét trên khắp các hệ thống ở châu Á - Thái Bình Dương, bao gồm khoa học, công nghệ và các phương pháp tiếp cận lấy con người làm trung tâm”, các chuyên gia của ADB nhận định.

Đầu tiên, việc kết hợp khoa học và dữ liệu tiên tiến với các phương pháp tiếp cận lấy con người làm trung tâm có thể giúp cải thiện việc thiết kế các khoản đầu tư cấp hệ thống có lợi cho lĩnh vực y tế và năng lượng. Việc sử dụng các kỹ thuật mô hình hóa khí hậu tiên tiến sẽ cho phép các chính phủ và doanh nghiệp hiểu rõ hơn về tác động của căng thẳng do nhiệt độ cao đối với các hệ thống này, và tìm kiếm những giải pháp giải quyết thách thức.

Việc có thêm nhiều dữ liệu về nhiệt độ cao sẽ cho phép các nhà cung cấp bảo hiểm thiết kế và cung cấp thêm nhiều sản phẩm bảo hiểm nhiệt độ cao hơn, qua đó giúp bảo vệ tốt hơn cho các doanh nghiệp và người lao động. Nâng cấp các hệ thống cảnh báo sớm bằng khoa học mới nhất trong công tác dự báo nắng nóng khắc nghiệt sẽ tạo điều kiện cho việc đưa ra cảnh báo chính xác và kịp thời hơn.

Thứ hai, các khoản đầu tư vào các công nghệ năng lượng chống chịu khí hậu có thể tăng cường độ tin cậy của các hệ thống năng lượng chống lại nhiệt độ khắc nghiệt. Hiện nay, nhiều quốc gia châu Á - Thái Bình Dương dựa vào việc sử dụng nhiên liệu hóa thạch và các biện pháp tiết kiệm điện trong thời gian nhu cầu điện cao hơn. Tăng cường mạng lưới điện và công nghệ lưu trữ là các giải pháp dài hạn có thể đáp ứng nhu cầu điện ngày càng tăng của khu vực trong bối cảnh tần suất cao của các đợt sóng nhiệt.

Việc triển khai các giải pháp làm mát mang tính đổi mới sáng tạo và những thiết kế chống chịu nhiệt cho các nhà máy điện và lưới điện có thể giảm thiểu tổn thất hiệu năng trong các đợt nắng nóng khắc nghiệt. Bên cạnh đó, công nghệ lưới điện thông minh có thể mang đến cho các nhà cung cấp năng lượng khả năng hiển thị theo thời gian thực, giúp giảm khả năng xảy ra tình trạng mất điện trên diện rộng. Việc thúc đẩy các thiết bị làm mát tiết kiệm năng lượng và thiết kế tòa nhà tiết kiệm năng lượng cũng có thể giúp giảm nhu cầu về mạng lưới điện trong thời gian xảy ra sóng nhiệt.

Các khoản đầu tư rộng hơn để khử carbon và xanh hóa cơ sở chăm sóc sức khỏe cũng làm giảm nhu cầu năng lượng của những cơ sở này. Quan trọng không kém là các khoản đầu tư “mềm hơn” vào việc tăng cường các hệ thống giám sát nhiệt độ sức khỏe, điều chỉnh các hệ thống cảnh báo sớm và chia sẻ dữ liệu cho lĩnh vực y tế và phát triển kế hoạch duy trì hoạt động kinh doanh đảm bảo cung cấp dịch vụ y tế và quản lý công suất tăng đột biến trong các đợt nắng nóng.

Áp dụng các biện pháp nói trên vào các khoản đầu tư cấp hệ thống ở châu Á - Thái Bình Dương sẽ tạo ra kết quả sức khỏe và năng lượng có khả năng chống chịu với khí hậu tốt hơn trong bối cảnh tương lai ấm lên ngày càng nghiêm trọng.

THANH NGÂN (Lược dịch từ ADB)