Cách để các doanh nghiệp tìm cách xoay xở giữa bão thuế quan

Bất ổn thuế quan đè nặng lên các doanh nghiệp

Hồi tuần trước, chỉ ít ngày sau khi áp thuế bổ sung 20% đối với hàng hóa Trung Quốc và 25% đối với hàng hóa của Canada và Mexico, Tổng thống Donald Trump đã nhanh chóng “quay xe” khi tuyên bố hoãn áp thuế thêm một tháng với ô tô và nhiều mặt hàng khác của hai quốc gia láng giềng. Tuy nhiên, những lo ngại không vì thế mà dịu bớt, bởi ông Trump vẫn cảnh báo sẽ thực hiện việc áp thuế nhôm và thép trong tuần này cũng như triển khai việc áp thuế đối ứng lên tất cả đối tác thương mại kể từ ngày 2-4-2025.

Theo CNN Business, những sự bất ổn từ chính sách thương mại của Tổng thống Donald Trump đang ảnh hưởng tiêu cực đến các doanh nghiệp và là một phần khiến hoạt động tuyển dụng trong khu vực tư nhân tại Mỹ chậm lại đáng kể trong tháng 2-2025.

Báo cáo của ADP cho thấy sự suy giảm việc làm diễn ra ở nhiều lĩnh vực, từ thương mại, vận tải/tiện ích, cho tới giáo dục, dịch vụ y tế, thông tin và khai thác tài nguyên thiên nhiên. Các công ty nhỏ buộc phải cắt giảm số việc làm, trong khi những tập đoàn lớn cũng tỏ ra do dự trong việc đầu tư, tuyển dụng nhân viên mới.

Để hạn chế rủi ro, các doanh nghiệp đã đẩy mạnh nhập hàng hóa dự trữ trước khi các chính sách thuế quan được triển khai, qua đó khiến thâm hụt thương mại của Mỹ trong tháng 1 tăng gần gấp đôi so với cùng kỳ năm trước.

Theo báo cáo Beige Book của Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed), các doanh nghiệp ngày càng quan ngại về chính sách thương mại. Các giám đốc điều hành tại “hầu hết” các khu vực của Fed đều dự báo, thuế quan sẽ khiến giá cả gia tăng, và trên thực tế, một số “báo cáo riêng lẻ” đã cho thấy việc các công ty tăng giá “trước”.

Tăng giá hay không tăng giá?

Phòng Thương mại Mỹ cũng đã thúc giục chính quyền Tổng thống Donald Trump xem xét lại các mức thuế quan mới với lo ngại thuế quan có thể buộc các doanh nghiệp phải lựa chọn giữa việc tăng giá hoặc có nguy cơ thua lỗ nặng nề.

Best Buy đã cảnh báo về khả năng tăng giá đối với người tiêu dùng ngay sau khi Chính phủ Mỹ tiến hành áp thuế quan bổ sung đối với hàng nhập khẩu từ Mexico, Canada và Trung Quốc.

Chia sẻ quan điểm trên, hãng bán lẻ Target cũng cho biết, các biện pháp thuế quan của chính quyền Tổng thống Donald Trump có thể dẫn tới sự tăng giá trên toàn ngành.

Dĩ nhiên, việc tăng giá sản phẩm chắc chắn sẽ đối mặt với nhiều rủi ro, trong bối cảnh tâm lý người tiêu dùng Mỹ đang suy giảm và có thể dẫn tới sự thắt chặt chi tiêu. Cổ phiếu của Best Buy và Target đều đã giảm đáng kể sau cảnh báo tăng giá, trong đó, Best Buy ghi nhận phiên giảm mạnh nhất kể từ năm 2020.

Ở chiều ngược lại, để hạn chế tác động tiêu cực từ gánh nặng thuế quan và cố gắng duy trì giá sản phẩm ở mức hợp lý, gã khổng lồ bán lẻ Walmart đang yêu cầu một số nhà cung cấp tại Trung Quốc, bao gồm các nhà sản xuất đồ nhà bếp và quần áo, giảm giá tới 10% cho mỗi đợt áp thuế. Điều này đồng nghĩa với việc các nhà cung cấp này phải gánh chịu toàn bộ chi phí từ thuế quan.

Tuy nhiên, theo các nguồn tin, cho đến nay, rất ít nhà cung cấp đồng ý với yêu cầu này vì lợi nhuận của họ vốn đã ở mức rất thấp do chiến lược của Walmart là mua hàng với giá rẻ để duy trì lợi thế cạnh tranh.

Vận động hành lang để được miễn trừ thuế

Một chiến lược được nhiều doanh nghiệp sử dụng là vận động hành lang để được chính phủ miễn trừ hoặc hoãn áp thuế quan. Về mặt lý thuyết, các công ty hoặc nhóm thương mại có thể yêu cầu Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ (USTR) miễn trừ thuế thông qua mục 301 của Đạo luật Thương mại Mỹ năm 1974.

“Tổng thống Donald Trump đã sẵn sàng lắng nghe những yêu cầu về việc miễn trừ bổ sung”, thư ký báo chí Nhà Trắng, Karoline Leavitt, nói với các phóng viên hôm 5-3.

Các hãng xe hàng đầu của Mỹ là Ford, GM và Stellantis đã vận động hành lang trong nhiều tháng để thuyết phục chính phủ không áp thuế lên các bộ phận hoặc phương tiện đáp ứng các yêu cầu nghiêm ngặt của hiệp định thương mại Mỹ - Mexico - Canada (USMCA).

Các nỗ lực này bước đầu đã mang lại một số tín hiệu tích cực khi Tổng thống Donald Trump đồng ý hoãn áp thuế nhập khẩu với ô tô từ Canada và Mexico thêm một tháng. Với việc hầu hết các xe ô tô sản xuất tại Bắc Mỹ đều đáp ứng các yêu cầu của USMCA, động thái này giúp các công ty có thêm thời gian để điều chỉnh chuỗi cung ứng.

Các nỗ lực đa dạng hóa chuỗi cung ứng

Các doanh nghiệp cũng có thể cân nhắc chuyển nguồn cung ứng từ các quốc gia như Mexico, Canada và Trung Quốc sang những nơi khác, chẳng hạn như Việt Nam, Malaysia hay Thái Lan - các quốc gia hiện chưa bị cuốn vào vòng xoáy căng thẳng thương mại với Mỹ.

Các giám đốc điều hành của Cisco cho biết, thay vì tăng giá, hãng ưu tiên điều chỉnh chuỗi cung ứng để bù đắp mức thuế 25% đối với thép và nhôm nhập khẩu. Cisco đã cắt giảm 80% lượng hàng hóa và vật liệu sản xuất tại Trung Quốc - mục tiêu áp thuế của Chính phủ Mỹ, đồng thời sẽ tiếp tục điều chỉnh nếu chính sách thuế có thay đổi.

Hãng bán lẻ Target dự kiến sẽ sử dụng nhiều nguồn cung hơn từ các quốc gia ở Tây bán cầu như Guatemala, Honduras, và tránh xa Trung Quốc, nơi cung cấp 30% số sản phẩm cho các thương hiệu của hãng. Ban lãnh đạo Target kỳ vọng sẽ giảm mức độ phụ thuộc xuống còn 25% vào năm tới.

Tuy nhiên, để làm điều này, các công ty sẽ phải cân nhắc giữa chi phí phá vỡ chuỗi cung ứng hiện có và chi phí gia tăng do các mức thuế quan mới. Và luôn có khả năng, các điểm đến thay thế sẽ là đối tượng bị Mỹ áp thuế tiếp theo trong tương lai.

“Nó giống như trò chơi Đập chuột chũi vậy”, ông Douglas Irwin, Giáo sư kinh tế tại Đại học Dartmouth, cho biết: “Nếu Mỹ áp thuế lên hàng hóa Trung Quốc, các doanh nghiệp có thể chuyển sang nhập khẩu từ Việt Nam, và chẳng mấy chốc, Việt Nam cũng sẽ đối mặt với nguy cơ bị áp thuế, và các doanh nghiệp lại phải hướng tới Campuchia hoặc một nơi nào khác. Vì vậy, khả năng xáo trộn chuỗi cung ứng cũng chỉ có giới hạn nhất định”.

Xu hướng dịch chuyển sản xuất

Trong dài hạn, các doanh nghiệp được dự báo sẽ tiến hành một số sự dịch chuyển hoạt động sản xuất về Mỹ, nếu có những thay đổi lớn và lâu dài về thuế quan.

Các nguồn tin thân cận cho biết, Honda đã quyết định sản xuất xe hybrid Civic thế hệ tiếp theo tại tiểu bang Indiana của Mỹ, thay vì Mexico. Bằng cách này, hãng xe Nhật Bản hy vọng sẽ tránh được nguy cơ thuế quan tiềm ẩn đối với một trong những mẫu xe bán chạy nhất của mình.

Một tên tuổi lớn trong ngành dược phẩm là Pfizer cũng cho biết có thể chuyển hoạt động sản xuất ở nước ngoài đến các nhà máy hiện có tại Mỹ nếu cần. “Nếu có chuyện gì xảy ra, chúng tôi sẽ cố gắng giảm thiểu tác động bằng cách dịch chuyển sản xuất từ nước ngoài về Mỹ”, CEO Albert Bourla của Pfizer chia sẻ.

Một số doanh nghiệp khác cũng đang triển khai các dự án đầu tư mới nhằm đảm bảo năng lực sản xuất tại Mỹ. Apple hồi cuối tháng 2 đã công bố khoản đầu tư 500 tỉ đô la vào Mỹ trong bốn năm tới, bao gồm một nhà máy khổng lồ ở Texas dành cho máy chủ trí tuệ nhân tạo. Hãng dược phẩm Eli Lilly cũng cho biết họ có kế hoạch chi ít nhất 27 tỉ đô la để xây dựng bốn nhà máy sản xuất mới tại Mỹ trong vòng năm năm tới.

Theo bà Mary Anne Madeira, Phó giáo sư về quan hệ quốc tế tại Đại học Lehigh, “những sự thay đổi này chính là ví dụ về những gì mà Tổng thống Donald Trump muốn thấy. Tuy nhiên, vấn đề là ở chỗ nếu biện pháp này hợp lý về mặt kinh tế, các công ty đã quyết định đặt cơ sở lắp ráp tại Mỹ từ lâu. Do vậy, cần phải đánh giá xem, liệu sự dịch chuyển đầu tư này có làm tăng chi phí ở các khu vực khác hay không”.

Nguồn: NPR, Reuters, Bloomberg, CNN Business, CBS News, Supply Chain Dive

Lạc Diệp