Các nước phát triển khu công nghiệp tái chế tài nguyên thế nào?

Bộ Nông nghiệp và Môi trường Việt Nam và Bộ Môi trường Hàn Quốc đang thúc đẩy tiến độ thực hiện Dự án thành lập khu công nghiệp tái chế tài nguyên. Thông tin này được đưa ra trong buổi tiếp và làm việc giữa Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Công Thành với ông Kim Young Ki – Quyền Viện trưởng Viện Công nghệ và Công nghiệp Môi trường Hàn Quốc (KEITI) ngày 5/3/2025.

Phát triển khu công nghiệp tái chế tài nguyên là một xu hướng quan trọng trong quá trình hướng đến nền kinh tế tuần hoàn và phát triển bền vững. Nhiều quốc gia trên thế giới đã xây dựng thành công các mô hình này, giúp tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên, giảm thiểu chất thải và nâng cao hiệu quả kinh tế.

Sau đây là một số kinh nghiệm từ các nước đi đầu trong lĩnh vực công nghiệp tái chế tài nguyên ở khu vực Châu Á - Thái Bình Dương:

Hàn Quốc

Hàn Quốc là một trong những quốc gia đi đầu trong phát triển khu công nghiệp tái chế tài nguyên. Chính phủ Hàn Quốc đã triển khai nhiều chính sách và mô hình tiên tiến, giúp các khu công nghiệp chuyển đổi từ mô hình truyền thống sang mô hình khu công nghiệp sinh thái (Eco-Industrial Park - EIP).

Từ năm 2005, Hàn Quốc đã triển khai Chương trình Khu công nghiệp sinh thái (Eco-Industrial Park Program) nhằm nâng cao hiệu suất sử dụng tài nguyên và giảm tác động môi trường. Theo chương trình này, chính phủ hỗ trợ tài chính và kỹ thuật để doanh nghiệp cải thiện công nghệ tái chế và tận dụng chất thải làm nguyên liệu đầu vào. Luật Khung về Quản lý Chất thải Tài nguyên đã được ban hành để thúc đẩy tái chế trong sản xuất công nghiệp. Doanh nghiệp trong khu công nghiệp tái chế được hưởng ưu đãi thuế, trợ cấp nghiên cứu và hỗ trợ kỹ thuật.

Khu công nghiệp sinh thái Ulsan ở Hàn Quốc. Ảnh: Invest Korea.

Hàn Quốc đã đầu tư mạnh vào công nghệ xử lý chất thải và tái chế, bao gồm: Công nghệ xử lý sinh học để tái chế chất thải hữu cơ thành phân bón và năng lượng sinh học; công nghệ thu hồi kim loại quý từ rác thải điện tử, giúp giảm phụ thuộc vào nhập khẩu tài nguyên; hệ thống xử lý nước tuần hoàn trong các khu công nghiệp giúp giảm tiêu thụ nước sạch và tối ưu hóa sử dụng nước thải.

Chương trình Khu công nghiệp sinh thái của Hàn Quốc đã đạt được kết quả rất khả quan khi phát thải khí nhà kính tại các khu công nghiệp tái chế giảm 40%, hiệu quả kinh tế được nâng cao nhờ tận dụng tài nguyên tối đa và giảm chi phí xử lý chất thải.

Nhật Bản

Cũng như Hàn Quốc, Nhật Bản là một trong những quốc gia tiên phong trong phát triển khu công nghiệp tái chế tài nguyên. Chính phủ Nhật Bản đã xây dựng chiến lược quản lý chất thải và tái chế hiệu quả, giúp các khu công nghiệp chuyển đổi thành các khu sinh thái bền vững.

Vào năm 1997, Chính phủ Nhật Bản ban hành Luật Xúc tiến Xã hội Tái chế nhằm khuyến khích doanh nghiệp tham gia tái chế chất thải công nghiệp, giảm thiểu rác thải. Chính phủ cũng hỗ trợ mạnh mẽ về tài chính và công nghệ để thúc đẩy tiến độ xây dựng các khu công nghiệp tái chế tài nguyên. Các doanh nghiệp tái chế được hưởng ưu đãi thuế, giúp giảm chi phí đầu tư vào công nghệ mới.

Một khu công nghiệp sinh thái tại Kawasaki, Nhật Bản. Ảnh: Kawasaki-eco-tech.jp.

Mô hình kinh tế tuần hoàn được Chính phủ Nhật Bản đề cao, với việc áp dụng hệ thống 3R (Reduce - Reuse - Recycle) trong các khu công nghiệp, yêu cầu doanh nghiệp giảm thiểu chất thải, tái sử dụng và tái chế tối đa nguyên liệu. Chuỗi cung ứng tuần hoàn được phát triển, trong đó chất thải từ doanh nghiệp này trở thành nguyên liệu đầu vào cho doanh nghiệp khác.

Các công nghệ hiện đại để tối ưu hóa quy trình tái chế đã được Nhật Bản chú trọng phát triển, tiêu biểu là: Công nghệ sinh học để xử lý rác thải hữu cơ, tạo ra khí sinh học và phân bón; công nghệ thu hồi kim loại hiếm từ rác thải điện tử, giúp giảm phụ thuộc vào tài nguyên nhập khẩu; hệ thống xử lý nước tuần hoàn, tái sử dụng nước công nghiệp, giảm tiêu thụ nước ngọt.

Ngày nay, tỷ lệ tái chế chất thải công nghiệp tại Nhật Bản đạt trên 87%, thuộc hàng cao nhất thế giới. Lượng chất thải rắn thải ra môi trường được cắt giảm 40% so với thời điểm đầu thập niên 1990.

Trung Quốc

Nắm bắt xu thế của thời đại, Trung Quốc đã phát triển mạnh các khu công nghiệp tái chế tài nguyên trong những năm gần đây. Nhờ sự hỗ trợ mạnh mẽ từ chính phủ, nhiều khu công nghiệp tái chế tại Trung Quốc đã đạt được thành công lớn, giúp giảm ô nhiễm, tiết kiệm tài nguyên và nâng cao hiệu quả kinh tế.

Vào năm 2009, Chính phủ Trung Quốc đã ban hành Luật Kinh tế Tuần hoàn nhằm khuyến khích các ngành công nghiệp áp dụng công nghệ tái chế và tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên. Kế hoạch 5 năm về Phát triển Khu công nghiệp Sinh thái đã được đặt ra với mục tiêu xây dựng các khu công nghiệp tái chế tài nguyên trên toàn quốc, đáp ứng các chỉ tiêu về giảm chất thải, tiết kiệm năng lượng và phát thải carbon thấp. Nhằm phục vụ kế hoạch này, các doanh nghiệp tái chế được miễn giảm thuế, hỗ trợ tài chính và tiếp cận các khoản vay ưu đãi để đầu tư vào công nghệ xanh.

Một khu công nghiệp tuần hoàn tại Thiên Tân, Trung Quốc. Ảnh: Tân Hoa Xã.

Mô hình cộng sinh công nghiệp được áp dụng rộng rãi trong các khu công nghiệp ở Trung Quốc. Theo đó, các doanh nghiệp trong cùng khu vực được khuyến khích chia sẻ tài nguyên, tái sử dụng chất thải và tối ưu hóa dòng vật liệu để tạo ra hệ thống sản xuất tuần hoàn. Mô hình này giúp giảm đáng kể lượng rác thải công nghiệp và tạo ra các sản phẩm có giá trị từ chất thải tái chế.

Tương tự Hàn Quốc và Nhật Bản, Trung Quốc đầu tư mạnh vào công nghệ tái chế hiện đại để nâng cao hiệu suất và giảm thiểu tác động môi trường, gồm: Công nghệ tách kim loại tự động từ rác thải điện tử, giúp thu hồi kim loại quý như vàng, bạc, đồng; công nghệ xử lý nước thải tuần hoàn, cho phép tái sử dụng nước công nghiệp nhiều lần; Công nghệ khí hóa chất thải, biến rác thải hữu cơ thành nhiên liệu sinh học và điện năng.

Nhờ chương trình phát triển khu công nghiệp tái chế tài nguyên, tỷ lệ tái chế chất thải công nghiệp hiện tại đã đạt trên 80%, lượng khí thải CO₂ được cắt giảm hơn 30% trong các khu công nghiệp tái chế, giúp giảm đáng kể áp lực lên môi trường ở Trung Quốc.

Thanh Bình