Các công ty dầu khí Canada phớt lờ nguy cơ từ Mỹ

Hơn 180 công ty dầu khí tại Canada dự kiến sẽ chi hơn 600 tỷ CAD trong thập kỷ tới để phát triển các mỏ dầu khí mới. Ảnh Canada’s National Observer

Theo dữ liệu của Canada’s National Observer, hơn 180 công ty dầu khí tại Canada dự kiến sẽ chi hơn 600 tỷ CAD trong thập kỷ tới, để phát triển các mỏ dầu khí mới. Con số khổng lồ này chưa bao gồm chi phí duy trì các mỏ hiện có, hoặc các dự án đang khởi động. Khoản đầu tư này có thể được chia thành 3 nhóm chính: Chi tiêu vốn: 342 tỷ CAD; Chi phí thăm dò: 22,7 tỷ CAD; Chi phí vận hành: 249 tỷ CAD.

Đáng chú ý, mức chi tiêu này cao hơn so với thập kỷ trước, và dự báo đầu tư vào khai thác dầu khí tại Canada sẽ đạt mức cao nhất từ trước đến nay, vào đầu những năm 2030. Trước đó, mức đầu tư kỷ lục từng diễn ra vào năm 2013-2014, trong giai đoạn bùng nổ công nghệ khoan thủy lực, theo cơ sở dữ liệu Rystad và báo cáo của Viện Phát triển Bền vững Quốc tế (IISD).

Niềm tin lớn của doanh nghiệp dầu khí Canada

Theo Mark Kalegha, chuyên gia tài chính năng lượng tại Viện Phân tích Kinh tế Năng lượng (IEEFA), việc các công ty tăng mạnh đầu tư cho thấy họ có quan điểm rất lạc quan về tương lai dầu khí. Điều này đi ngược lại dự báo của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), vốn nhận định nhu cầu dầu mỏ toàn cầu sẽ đạt đỉnh vào năm 2030.

Một trong những lý do khiến ngành dầu khí Canada vẫn đặt kỳ vọng cao, là do nước này mới mở rộng thị trường xuất khẩu trong thời gian gần đây. Cụ thể, dự án mở rộng đường ống Trans Mountain đã chính thức đi vào hoạt động hồi năm ngoái. Dự án LNG Canada sẽ bắt đầu xuất khẩu khí đốt từ British Columbia ra thị trường quốc tế vào mùa hè năm nay.

Thách thức về phát thải khí nhà kính

Tuy nhiên, ông Kalegha cũng bày tỏ lo ngại: “Các doanh nghiệp tư nhân có quyền đầu tư để gia tăng lợi nhuận cho cổ đông, nhưng chúng ta cũng cần nhìn thẳng vào thực tế: Ngành dầu khí vẫn là nguồn phát thải khí nhà kính lớn nhất và đang gia tăng tại Canada”. Việc đổ hàng trăm tỷ USD vào nhiên liệu hóa thạch, sẽ đặt ra nhiều câu hỏi về tính bền vững trong tương lai, nhất là trong bối cảnh nhiều quốc gia đang thúc đẩy chuyển đổi năng lượng xanh.

“Vấn đề ở đây là nếu ngành dầu khí tiếp tục tăng sản lượng, trong khi Chính phủ cam kết cắt giảm lượng phát thải, thì đó là một tín hiệu đáng lo ngại”, ông Kalegha nhận định. Theo báo cáo của Chính phủ, trong năm 2023, ngành dầu khí của Canada thải ra khoảng 208 triệu tấn khí carbon, chiếm 30% tổng lượng khí thải của nước này .

Nguy cơ xung đột thương mại

Các khoản đầu tư khổng lồ của các công ty nhiên liệu hóa thạch để mở rộng khai thác dầu khí, có thể chịu ảnh hưởng lớn từ cuộc chiến thương mại với Mỹ. Nếu Mỹ áp thuế quan hạn chế nhập khẩu dầu khí từ Canada, các công ty sẽ phải điều chỉnh kế hoạch đầu tư của mình như thế nào?

Tuy nhiên, chính sách “khoan đi, cứ khoan đi” của Tổng thống Donald Trump cùng với những tuyên bố của các chính trị gia Canada về việc xây dựng thêm đường ống dẫn dầu, có thể tạo động lực để các công ty tiếp tục rót vốn mạnh vào ngành dầu khí.

Ông Kalegha cảnh báo rằng việc gia tăng khai thác dầu khí trong bối cảnh xung đột thương mại, có thể gây ra rủi ro tài chính nghiêm trọng. Ông đặt câu hỏi: “Nếu nhu cầu dầu khí Canada giảm, các công ty sẽ bán cho ai?”

Về dài hạn, nhiều tổ chức xếp hạng tín dụng, viện nghiên cứu và chuyên gia thị trường đã cảnh báo rằng ngành dầu khí chưa có sự chuẩn bị tốt cho một tương lai ít carbon. Điều này có thể khiến các công ty đối mặt với rủi ro nghiêm trọng, khi thế giới chuyển dịch sang năng lượng sạch.

Vì sao các công ty vẫn đẩy mạnh đầu tư?

Sự khác biệt giữa dự báo thị trường và kế hoạch đầu tư mạnh tay của các công ty dầu khí, đến từ một yếu tố quan trọng: Thu hút vốn đầu tư.

Theo ông Kalegha, để thu hút dòng vốn từ nhà đầu tư, các công ty dầu khí buộc phải vẽ ra kịch bản lạc quan cho ngành. Ngay cả khi các Giám đốc điều hành có thể âm thầm lo ngại về tương lai của ngành khi nghiên cứu thị trường, họ vẫn phải duy trì niềm tin của thị trường bằng cách đưa ra dự báo tăng trưởng mạnh mẽ. “Chừng nào dòng tiền còn chảy, lợi ích và đãi ngộ còn dồi dào, không ai muốn điều đó dừng lại cả”, ông nói.

Dữ liệu cho thấy Tourmaline Oil - công ty có kế hoạch chi tiêu nhiều nhất trong ngành - dự kiến đổ khoảng 60 tỷ CAD vào dầu khí trong thập kỷ tới, chiếm 1/10 tổng mức đầu tư của toàn ngành. Trong đó, 80% số tiền sẽ được dùng để phát triển các mỏ khí đốt mới ở Alberta, và British Columbia - hai khu vực trọng điểm trong ngành năng lượng Canada.

Ưu tiên lợi nhuận hơn giảm phát thải

Năm 2021, các tập đoàn dầu cát lớn đã thành lập Pathways Alliance, nhằm hợp tác xây dựng một dự án thu giữ và lưu trữ carbon (CCS) trị giá 16 tỷ USD để giảm phát thải. Tuy nhiên, 4 năm trôi qua, dự án vẫn chưa có kế hoạch cụ thể – chứ chưa nói đến việc khởi công.

Thay vào đó, nhóm này (gồm Suncor, Imperial, Canadian Natural Resources, MEG Energy, ConocoPhillips Canada và Cenovus) đã vận động Chính phủ để có thêm trợ cấp tài chính, dù nhiều chuyên gia đặt dấu hỏi về tính khả thi kinh tế của dự án này.

Trong thập kỷ tới, các công ty thuộc Pathways Alliance dự kiến chi hơn 50 tỷ USD để phát triển và thăm dò các mỏ dầu khí mới. “Chi hàng chục tỷ USD để gia tăng sản lượng nhiên liệu hóa thạch, nhưng lại trì hoãn khoản đầu tư 16 tỷ USD vào công nghệ thu giữ carbon đã cho thấy rõ mức độ ưu tiên của họ đối với mục tiêu giảm phát thải”, ông Kalegha nhận xét. Pathways Alliance và các công ty thành viên từ chối bình luận về vấn đề này.

Mở rộng khai thác dầu khí: Con dao hai lưỡi

Aaron Cosbey, nhà kinh tế phát triển và cố vấn cao cấp tại Viện Phát triển Bền vững Quốc tế (IISD), cho rằng miễn là Chính phủ chưa áp đặt quy định chặt chẽ với ngành dầu khí, thì các công ty vẫn có quyền quyết định đầu tư theo cách họ muốn.

“Cuối cùng, thời gian sẽ trả lời ai đúng trong việc dự báo nhu cầu năng lượng tương lai”, ông Cosbey nói. Tuy nhiên, ông cũng cảnh báo rằng mở rộng quá nhanh cũng đặt ngành dầu khí vào thế rủi ro nếu nhu cầu thị trường sụt giảm. Nếu kịch bản đó xảy ra, Chính phủ sẽ không dễ dàng để họ sụp đổ, vì nhiều lý do:

-Doanh nghiệp sẽ yêu cầu hỗ trợ tài chính từ Chính phủ để duy trì hoạt động.

-Các công ty sẽ vận động hành lang để nới lỏng các quy định môi trường nhằm cắt giảm chi phí.

-Hàng triệu người dân Canada đang có khoản chi tiêu gắn với các quỹ đầu tư liên quan đến dầu khí, nên thị trường tài chính sẽ chịu tác động nghiêm trọng.

-Hàng chục nghìn lao động và các cộng đồng phụ thuộc vào ngành dầu khí sẽ bị ảnh hưởng nặng nề nếu các công ty phá sản.

Chính phủ Canada đang trong giai đoạn cuối của nhiệm kỳ và vẫn đang xây dựng chính sách giới hạn lượng khí thải của ngành dầu khí. Vào tháng 11 năm ngoái, Bộ trưởng Môi trường và Biến đổi Khí hậu Steven Guilbeault đã công bố dự thảo quy định về mức trần khí thải, và bày tỏ hy vọng có thể hoàn tất quy định này vào tháng 6. Tuy nhiên, với khả năng cuộc bầu cử sắp diễn ra, chính sách này có nguy cơ bị đình trệ, thậm chí bị lãng quên.

Nh.Thạch

Canada’s National Observer