Bùng nổ tranh cãi Mỹ - châu Âu về xung đột quân sự tại Ukraine

Vào thứ Hai, chính quyền ông Trump và Liên minh châu Âu (EU) đã đưa ra các nghị quyết đối lập tại Hội đồng Bảo an và Đại hội đồng Liên Hợp Quốc. Trong khi đó, các nhà ngoại giao G7 đã dành cả tuần để tranh luận về việc liệu tuyên bố chung sắp tới có nên lên án cuộc tấn công của Nga tại Ukraine hay không. Các quan chức cảnh báo nếu không đạt được thỏa hiệp vào phút chót, Mỹ có thể đứng về phía Nga và Trung Quốc, làm suy yếu sự ủng hộ của phương Tây dành cho Kiev.

“Nếu chúng ta xem xét các thông điệp từ Mỹ, có thể thấy rõ quan điểm ủng hộ Nga đang được thể hiện rất mạnh mẽ” - nhà ngoại giao hàng đầu của EU, bà Kaja Kallas, phát biểu hôm thứ Hai khi được hỏi liệu chính quyền ông Trump có đang hành động vì lợi ích của Moscow hay không.

Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky. Ảnh: Tổng thống Ukraine/PA

Nỗ lực của ông Trump nhằm nhanh chóng kết thúc chiến sự, thúc đẩy các cuộc đàm phán hòa bình trực tiếp với Moscow, và gia tăng căng thẳng với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã làm lung lay ba năm thống nhất của phương Tây trong việc lên án Nga kể từ khi cuộc xung đột nổ ra vào tháng 2/2022.

Mâu thuẫn trong nghị quyết Liên Hợp quốc

Nhân kỷ niệm ba năm xung đột tại Ukraine, Kiev và EU đã đồng soạn thảo một nghị quyết của Liên Hợp quốc lên án Nga, dự kiến sẽ được Đại hội đồng bỏ phiếu vào chiều thứ Hai. Tuy nhiên, Mỹ đã kêu gọi rút lại nghị quyết này, theo hai quan chức nắm rõ các cuộc thảo luận.

Thay vào đó, Washington đã đề xuất một văn bản riêng, mô tả hành động của Ukraine và Nga ở cùng một mức độ, đồng thời bày tỏ tiếc thương về thương vong trong xung đột giữa hai bên, theo một quan chức.

“Rõ ràng, động thái này của Mỹ không thể chấp nhận được” - quan chức này cho biết. “Tất cả những điều này liên quan đến nhau và là một phần của sự thay đổi lớn trong lập trường của Mỹ.”

Theo Financial Times, Pháp, cùng với sự hậu thuẫn của các đồng minh châu Âu, đã đề xuất sửa đổi nghị quyết của Mỹ, trong đó lên án gay gắt việc Nga tấn công Ukraine và tái khẳng định chủ quyền, độc lập, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine.

Các quan chức châu Âu cảnh báo nếu những sửa đổi này không được chấp nhận, phần lớn các nước EU sẽ không bỏ phiếu ủng hộ nghị quyết của Mỹ. Tuy nhiên, một số nước có thể tách khỏi lập trường của EU để ủng hộ Washington.

Hai quan chức cho biết thêm các thành viên châu Âu sẽ đề xuất sửa đổi này một lần nữa khi Hội đồng Bảo an họp vào buổi chiều. Tuy nhiên, khả năng sửa đổi được thông qua vẫn khó xảy ra vì có thể bị Nga và Trung Quốc phủ quyết. Trong trường hợp đó, Pháp và Anh - cả hai đều là thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an - sẽ phải quyết định giữa việc phủ quyết nghị quyết của Mỹ hoặc bỏ phiếu trắng để nghị quyết được thông qua.

Đàm phán kinh tế giữa Mỹ và Ukraine

Bên cạnh các tranh cãi về chính sách, Nhà Trắng đang thúc đẩy một thỏa thuận với Ukraine nhằm phát triển các nguồn tài nguyên thiên nhiên và khoáng sản quan trọng của nước này. Mỹ cho rằng kế hoạch này sẽ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế ở Ukraine sau khi xung đột kết thúc mà hạn chế gây ra áp lực tài chính.

Vào hôm thứ Hai, Phó Thủ tướng Ukraine Olha Stefanishyna cho biết Kiev và Mỹ đang ở giai đoạn cuối của các cuộc đàm phán. Ukraine đã tìm kiếm cam kết an ninh trong dài hạn từ phía Mỹ, tuy nhiên tình hình vẫn không mấy khả quan.

Nỗ lực ngoại giao trước những căng thẳng gia tăng

Trong bối cảnh những căng thẳng ngoại giao gia tăng, các nỗ lực nhằm ngăn chặn sự rạn nứt giữa Mỹ và các đồng minh châu Âu đang được thực hiện. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron dự kiến sẽ gặp ông Trump tại Nhà Trắng vào thứ Hai, đánh dấu chuyến thăm đầu tiên của một nhà lãnh đạo châu Âu kể từ khi ông Trump nhậm chức.

Thủ tướng Anh Sir Keir Starmer cũng sẽ gặp ông Trump vào thứ Năm. Chính phủ Anh đang tìm cách duy trì quan hệ chặt chẽ với Mỹ và tránh gây căng thẳng trước cuộc gặp. Ông Starmer đã ca ngợi ông Trump vì đang góp phần định hình lại lập trường toàn cầu về xung đột tại Ukraine, một dấu hiệu cho thấy London muốn duy trì quan hệ tốt với Washington dù có những khác biệt trong chính sách.

Tùng Lâm