Bình Lục chủ động ứng phó ngập úng vụ mùa

Đối với việc tiêu úng, huyện Bình Lục dựa chủ yếu vào các trạm lớn, như: Vĩnh Trị, Cổ Đam (Nam Định); Hữu Bị (Lý Nhân), Đinh Xá (TP Phủ Lý) đều không nằm trên địa bàn. Toàn huyện có 166 trạm bơm cố định với 256 máy bơm các loại, tổng công suất 385.380m3/h; trong đó 04 trạm bơm (trạm bơm An Đổ, Đồng Du, Ba Xã, KTB với tổng công suất 33.350m3/h) do Công ty TNHH một thành viên Khai thác công trình thủy lợi Hà Nam quản lý, còn lại do các HTX DVNN quản lý khai thác và vận hành. Phần lớn các trạm bơm nội đồng đều có chức năng tưới, tiêu kết hợp. Hằng năm, các trạm bơm được duy tu sửa chữa cơ bản đáp ứng yêu cầu tưới, tiêu phục vụ sản xuất nông nghiệp. Toàn huyện có 202 kênh mương tưới tiêu cấp 1, 2, 3 (gồm: 120 kênh tưới và 82 kênh tiêu) do Công ty TNHH một thành viên Khai thác công trình thủy lợi tỉnh Hà Nam và các HTX DVNN quản lý, vận hành.

Hiện nay, hệ số tưới tiêu của công trình thủy lợi trên địa bàn huyện rất thấp so với yêu cầu phục vụ sản xuất. Hệ số tiêu đạt 3 - 3,5 l/s/ha, trong khi so với yêu cầu là 7,0 l/s/ha. Do năng lực tiêu còn hạn chế nên mức độ ngập úng đối với diện tích lúa cấy khi có mưa lớn khá nặng. Cụ thể, theo tính toán, nếu mưa 200 mm liên tục trong 3 ngày có thể gây úng ngập khoảng 4.000 ha (phổ biến tại các HTX DVNN: Xuân Tiến, Thanh Nội, La Sơn, Bình Thành, Vũ Thành, Vụ Bản,...); mưa 300 mm trong 3 ngày có thể gây úng ngập khoảng 6.000 ha (phổ biến tại các HTX DVNN: Bối Cầu, An Phú, Quế Sơn, Hòa Bình, An Mỹ, ...); mưa trên 350 mm trong 3 ngày có thể gây úng ngập khoảng 6.500 ha (phổ biến tại các HTX DVNN: Bình Lý, Đồn Xá, Thượng Xuân, An Đổ, Mỹ Thọ...).

Trạm bơm Đinh Xá (Công ty KTCTTL Hà Nam) có nhiệm vụ tiêu úng cho diện tích sản xuất nông nghiệp tại Bình Lục.

Theo ông Nguyễn Anh Hoàng, Phó giám đốc Xí nghiệp thủy nông Bình Lục, khó khăn rất lớn cho việc tiêu úng trên địa bàn huyện là cốt đất trũng và không đều giữa các vùng. Việc tiêu thoát nước cơ bản phải phụ thuộc vào hệ thống đầu mối xa địa bàn, do đơn vị khác quản lý. Kênh mương hiện nay cũng bị thu hẹp, chia cắt do quá trình xây dựng khu đô thị, công nghiệp, đường giao thông…

Hằng năm, công tác chủ động tiêu úng đã được các địa phương trong huyện tiến hành qua việc đầu tư xây dựng các công trình thủy lợi, nạo vét kênh mương… Như, đợt làm thủy lợi đông xuân 2024 – 2025 toàn huyện đã đào đắp 167.190 m3 đất; tu sửa 253 cống, đập, xi phông, 138 máy bơm các loại và 59 bể hút trạm bơm; giải tỏa 255.890 m2 bèo; dọn cỏ 134.050 m dài kênh, 1.161 m3 đất đá, 1.271 m3 rác thải; tháo dỡ 34 đăng đó, vó bè và 01 lều quán lấn chiếm lòng và hành lang bảo vệ kênh. Các HTXDVNN trên địa bàn chủ động biện pháp tiêu úng cho mùa vụ khi xảy ra mưa lớn. HTXDVNN La Sơn có diện tích sản xuất hơn 500 ha, nằm toàn bộ trong vùng trũng nhất của huyện và cuối nguồn tiêu. Để chủ động sản xuất, ứng phó với ngập úng vào trước mùa mưa, bão, Hội đồng quản trị HTX đã tiến hành tu sửa, bảo dưỡng toàn bộ 14 trạm bơm điện nội đồng, với 30 tổ máy có công suất từ 1.000 – 4.000 m3/h. Đồng thời, nạo vét trên 5.000 m3 đất/năm trên toàn bộ hệ thống kênh mương có tổng chiều dài hơn 40 km. HTXDVNN La Sơn giao cho các đội sản xuất thường xuyên giải tỏa bèo, rác, khơi thông dòng chảy trên kênh tại địa bàn quản lý. Do vậy, hệ thống thủy lợi của HTX có thể đảm bảo tiêu úng trong điều kiện có mưa 200 mm trong 3 ngày. Ông Nguyễn Hữu Dực, Giám đốc HTXDVNN La Sơn cho biết: Việc chủ động về giải pháp công trình, bảo đảm năng lực phục vụ của hệ thống thủy lợi đóng vai trò quan trọng trong tiêu úng. Kênh mương, trạm bơm do HTX quản lý luôn bảo đảm hoạt động tốt trong mùa mưa, bão; phần lớn diện tích sản xuất trên địa bàn được bảo đảm không để ngập úng kéo dài khi gặp mưa lớn.

Tác động của biến đổi khí hậu, thời tiết hiện nay diễn biến phức tạp, khó lường, gia tăng các yếu tố cực đoan, nhất là các trận mưa cường độ lớn trong thời gian ngắn có thể gây ngập úng diện rộng. UBND huyện Bình Lục chỉ đạo Xí nghiệp thủy nông, các HTXDVNN cần theo dõi sát diễn biến thời tiết để chủ động ứng phó phù hợp với diễn biến của thiên tai. Trước mỗi đợt dự báo có mưa lớn, giải pháp tiêu nước đệm được thực hiện chủ động trên toàn bộ kênh mương; đồng thời, vận hành các đập điều tiết hợp lý để phân lưu vực cho từng trạm bơm tiêu… Cùng với đó, Xí nghiệp thủy nông huyện Bình Lục phối hợp với các HTXDVNN trong việc tiêu thoát nước trên từng cánh đồng ra hệ thống kênh mương; chú trọng tạo sự thông thoáng, liên hoàn từ kênh thủy nông mặt ruộng, kênh nội đồng ra kênh tiêu trục chính trạm bơm, tránh tình trạng nước trong đồng còn nhiều nhưng trạm bơm đầu mối thiếu nguồn vận hành. Mục tiêu chính đặt ra là công tác tiêu úng cần được thực hiện nhanh, hiệu quả, hạn chế thấp nhất ảnh hưởng, thiệt hại cho mùa vụ.

Mạnh Hùng