Anh-EU khởi động chương mới trong quan hệ song phương hậu Brexit

Thủ tướng Anh Keir Starmer, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen và Chủ tịch Hội đồng châu Âu Antonio Costa xuất hiện trước thềm Hội nghị thượng đỉnh Anh-EU tại London, ngày 19/5/2025. (Ảnh: Tân Hoa xã)

Thỏa thuận được công bố ngay trước thềm Hội nghị thượng đỉnh Anh-EU lần đầu tiên được tổ chức tại London kể từ Brexit, một sự kiện được cả hai bên ca ngợi là “khoảnh khắc lịch sử”. Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen gọi đây là “một chương mới” trong mối quan hệ đôi bên, khi hai phía nỗ lực tái khởi động quan hệ sau nhiều năm căng thẳng.

Từ tự do di chuyển đến hợp tác quốc phòng Anh và EU nối lại các liên kết chiến lược

Hội nghị thượng đỉnh do Thủ tướng Anh Keir Starmer chủ trì, với sự tham dự của bà von der Leyen và Chủ tịch Hội đồng châu Âu Antonio Costa. Cả 3 nhà lãnh đạo đều ca ngợi thỏa thuận mới này là một bước tiến lớn trong buổi họp báo chung.

Một điểm nhấn đáng chú ý là chương trình di chuyển dành cho thanh niên, được Văn phòng Thủ tướng Anh mô tả là "có giới hạn và có thời hạn", dựa trên mô hình thỏa thuận với các nước như Australia và New Zealand.

Anh và EU cũng sẽ hướng tới việc khôi phục sự tham gia của Anh trong chương trình trao đổi học thuật Erasmus+, mà nước này đã rút khỏi trong giai đoạn 2021-2027.

Bà von der Leyen nhấn mạnh rằng sáng kiến di chuyển này sẽ giúp khôi phục các mối liên kết học thuật và văn hóa lâu dài giữa thanh niên châu Âu và Anh.

Thỏa thuận cũng bao gồm một thỏa thuận về kiểm dịch động thực vật (SPS) nhằm tạo thuận lợi cho thương mại thực phẩm và hàng nông sản. Điều này sẽ loại bỏ nhiều thủ tục kiểm tra định kỳ đối với sản phẩm động-thực vật, giảm chi phí, cắt giảm thủ tục hành chính và mở lại thị trường EU cho hàng xuất khẩu của Anh, như bánh mì kẹp thịt và hải sản. Ngoài ra, thỏa thuận cũng giúp đơn giản hóa việc vận chuyển hàng hóa giữa Anh và Bắc Ireland theo Khuôn khổ Windsor.

Thủ tướng Anh Keir Starmer xuất hiện trước thềm Hội nghị thượng đỉnh Anh-EU tại London, ngày 19/5/2025. (Ảnh: Tân Hoa xã)

"Thỏa thuận này cắt giảm thủ tục rườm rà cho các nhà xuất khẩu và sẽ làm giảm giá thực phẩm tại các siêu thị Anh", Thủ tướng Starmer cho biết. "Điều này sẽ có tác động trực tiếp đến người lao động trên toàn quốc".

Trong lĩnh vực thủy sản, Anh và EU đã đồng ý về một khung hợp tác 12 năm nhằm duy trì quyền tiếp cận vùng biển EU của Anh và giữ nguyên hạn ngạch hiện tại cho các tàu cá EU. Chính phủ Anh sẽ đầu tư 360 triệu bảng để hiện đại hóa đội tàu và nâng cấp công nghệ.

"Với thỏa thuận trước đây, chúng tôi phải đàm phán từng năm một, điều này gây ra bất ổn", Thủ tướng Starmer nói. "Thỏa thuận mới mang lại sự ổn định. Hơn 70% hải sản của chúng tôi được bán sang EU, nên việc giảm bớt rào cản thực sự tạo ra khác biệt đáng kể".

Thỏa thuận cũng đặt nền móng cho hợp tác trong lĩnh vực quốc phòng và an ninh, bao gồm khung hợp tác cho sự tham gia của Anh vào chương trình Quốc phòng SAFE của EU, nhằm hỗ trợ việc mua sắm quân sự chung. Các cuộc đàm phán tiếp theo sẽ làm rõ vấn đề tài chính và chuỗi cung ứng.

Khách du lịch Anh cũng sẽ được hưởng lợi. Thỏa thuận mở rộng quyền tiếp cận dữ liệu từ Europol và tăng cường hợp tác về thông tin sinh trắc học và phương tiện. Du khách Anh cũng sẽ có thể sử dụng lại cổng eGate tại cửa khẩu EU, giúp rút ngắn thời gian kiểm tra hộ chiếu.

Giữa hoài nghi và đồng thuận thỏa thuận Anh-EU đánh dấu bước chuyển mới

Dù nhận được sự ủng hộ rộng rãi, thỏa thuận vẫn đối mặt với một số tranh cãi. Lãnh đạo Đảng Bảo thủ đối lập tại Anh Kemi Badenoch cam kết sẽ đảo ngược thỏa thuận nếu đảng của bà trở lại cầm quyền.

Các nhóm ngành thủy sản cũng bày tỏ sự không hài lòng. Liên đoàn các Tổ chức Ngư dân quốc gia Anh cho rằng thỏa thuận này “đã đánh mất con bài tốt nhất mà chúng tôi còn giữ” và sẽ mang lại lợi ích nhiều hơn cho các nhà xuất khẩu lớn và siêu thị, thay vì các ngư dân độc lập.

Tuy nhiên, giới phân tích xem thỏa thuận là bước đi thực tế và mang tính xây dựng. “Ngành thủy sản chỉ chiếm một phần rất nhỏ trong nền kinh tế Anh, nhưng những người có ý kiến trái chiều sẽ coi đó như một biểu tượng”, theo ông Iain Begg, chuyên gia chính trị châu Âu tại Trường Kinh tế và Chính trị London. “Tuy nhiên, việc giảm bớt rào cản cho hàng xuất khẩu Anh có ý nghĩa kinh tế lớn hơn nhiều, đặc biệt các nhà thầu quốc phòng có thể hưởng lợi từ việc mua sắm quân sự của EU”.

Thủ tướng Anh Keir Starmer tham dự họp báo trong khuôn khổ Hội nghị thượng đỉnh Anh-EU tại London, ngày 19/5/2025. (Ảnh: Tân Hoa xã)

Về thỏa thuận di chuyển, chuyên gia Begg cho biết việc nới lỏng kiểm soát hộ chiếu sẽ được nhiều người Anh hoan nghênh, đặc biệt khi kỳ nghỉ lễ đang đến gần.

Dù vẫn có những tranh cãi chung quanh thỏa thuận, nhiều người khác cho rằng đây là dấu hiệu của một giai đoạn trưởng thành hơn trong quan hệ Anh-EU.

“Nếu cứ nhìn theo kiểu thắng-thua, bạn sẽ bỏ lỡ bức tranh lớn hơn”, ông Steve Nolan, Giảng viên kinh tế cao cấp tại trường Đại học Liverpool John Moores, nhận định. Ông xem đây là sự thừa nhận lẫn nhau rằng “chúng ta là láng giềng gần gũi và đối tác chiến lược”.

Trong một thế giới đang phân mảnh, đây là dấu hiệu cho thấy “các cuộc đàm phán mang tính xây dựng hơn đã trở lại bàn”.

Hiện chưa có mốc thời gian cụ thể cho việc thực hiện đầy đủ thỏa thuận, nhưng Thủ tướng Starmer cho biết các cuộc đàm phán còn lại sẽ tiếp tục "với cùng tốc độ và cường độ".

HẢI YẾN Theo Tân Hoa xã