'Xuyên Cẩm' của Dương Kỳ Anh: Bức tranh đa chiều thân phận con người

"Xuyên Cẩm" là một trong những tác phẩm nổi bật của nhà thơ, nhà văn Dương Kỳ Anh, được xuất bản vào năm 2004. Tiểu thuyết này không chỉ phản ánh những biến động lịch sử của Việt Nam trong suốt 60 năm, từ thời kỳ cách mạng đến giai đoạn đổi mới, mà còn khắc họa sâu sắc số phận của con người trong bối cảnh xã hội đầy biến động.

Nhà thơ, nhà văn, nhà báo Dương Kỳ Anh.

Lấy bối cảnh tại làng Xuyên Cẩm, quê hương của tác giả, tiểu thuyết mở ra một không gian sống động, nơi những sự kiện lịch sử lớn lao được phản ánh qua cuộc sống hàng ngày của người dân. Nhà thơ Dương Kỳ Anh đã khéo léo lồng ghép những câu chuyện cá nhân vào dòng chảy lịch sử, tạo nên một bức tranh tổng thể về sự thay đổi của xã hội và con người.

Một trong những điểm nhấn của "Xuyên Cẩm" là việc tác giả tập trung vào thân phận con người trong các giai đoạn lịch sử khác nhau. Những thăng trầm của đất nước được phản ánh qua số phận của từng nhân vật, từ những người nông dân chất phác đến những trí thức thành thị. Qua đó, nhà thơ Dương Kỳ Anh đặt ra những câu hỏi sâu sắc về giá trị nhân văn, đạo đức và sự tha hóa trong xã hội hiện đại.

Trả lời bạn đọc về tiểu thuyết Xuyên Cẩm tại một buổi giao lưu trực tuyến với các nhà văn, nhà thơ, nhà thơ Dương Kỳ Anh cho biết, tiểu thuyết Xuyên Cẩm không phải là một cuốn tự truyện, mà chỉ có hơi hướng là một cuốn tự truyện.

Trong Xuyên Cẩm, tác giả đã dành nhiều trang viết để miêu tả về cải cách ruộng đất, một giai đoạn lịch sử đầy biến động và nhạy cảm. Những trang viết này được đánh giá là chân thực và mạnh mẽ, phản ánh rõ nét những xung đột, đau thương và mất mát mà người dân phải trải qua.

Tuy nhiên, nhà văn Dương Kỳ Anh khẳng định, tiểu thuyết Xuyên Cẩm không phải viết về đề tài cải cách ruộng đất mà viết về thân phận con người, qua những giai đoạn lịch sử của đất nước. “Trong đó có những chương viết về cải cách ruộng đất mà bạn đọc và báo chí cho rằng tôi là một trong những người viết hay nhất về cải cách ruộng đất. Đó là chỉ là nhận xét của bạn đọc và báo chí”, ông chia sẻ.

Đọc tiểu thuyết “Xuyên Cẩm” của ông thấy nhiều trang rất dữ dội, có phải ông đã không tự biên tập mình như đa số các nhà văn hiện nay

Nói thật, khi viết báo tôi thường nghĩ đến trên đầu mình có ai, nhưng khi viết truyện, viết tiểu thuyết tôi không nghĩ đến ai trên đầu mình nữa. Tôi viết và đôi khi cũng quên cả bản thân mình. Tôi nghĩ rằng, nhà văn trước hết phải chân thật với bản thân mình, phải biết hy sinh bản thân mình cho những nhân vật mà mình sáng tạo ra. Dù cuốn tiểu thuyết, truyện ngắn đó chưa in được hôm nay thì ngày mai, ngày kia hoặc một ngày nào đó, thế nào cũng được in ra, nếu đó là một tác phẩm hay.

Nói thật, khi viết tiểu thuyết Xuyên Cẩm, tôi không hề nghĩ đến một giải thưởng nào cả. Giải thưởng lớn nhất đối với tôi đó là được đông đảo bạn đọc đón nhận. Qua dư luận vừa rồi trên nhiều tờ báo trong Nam ngoài Bắc, tôi rất hạnh phúc vì tiểu thuyết Xuyên Cẩm đã được bạn đọc nhiệt thành đón nhận. Còn Ban giám khảo giải thưởng Hội Nhà văn có đón nhận hay không, có trao giải hay không thì tôi không biết. Được giải cũng vui mà không được giải cũng không sao. Tiểu thuyết Xuyên Cẩm đã có đời sống của nó. Đó là điều mà tôi hạnh phúc nhất.

Dương Kỳ Anh, tên thật là Dương Xuân Nam, sinh năm 1948 tại Xuyên Cẩm, nay là thôn Trần Phú, xã Kỳ Xuân, huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh. Ông không chỉ là một nhà văn, nhà thơ mà còn là một nhà báo kỳ cựu, từng giữ chức Tổng Biên tập báo Tiền Phong, được coi là “cha đẻ” của cuộc thi Hoa hậu Việt Nam.

Ngoài "Xuyên Cẩm", ông còn có nhiều tác phẩm khác như "Thổ Địa" (2006), "Cõi Ta Bà" (2008),... Mỗi tác phẩm của ông đều mang đậm dấu ấn cá nhân, phản ánh những trăn trở về xã hội và con người.

Ông đã nhận được nhiều giải thưởng danh giá, bao gồm: Giải thưởng của Tạp chí Văn nghệ Quân đội năm 1988; Giải thưởng bài thơ hay do Báo Nhân Dân tuyển chọn năm 1988; Giải Đặc biệt Giải thưởng Văn học Nghệ thuật Nguyễn Du với tiểu thuyết "Xuyên Cẩm" năm 2005.

Ông cũng được ghi danh trong từ điển Danh nhân Văn hóa Thế giới (khu vực châu Á - Thái Bình Dương), khẳng định tầm ảnh hưởng và uy tín của mình trong lĩnh vực văn hóa.

Nhà thơ Dương Kỳ Anh đã trút hơi thở cuối cùng vào lúc 8 giờ 30 ngày 25/2, sau thời gian dài điều trị ung thư gan, hưởng thọ 77 tuổi. Nhiều bạn bè, đồng nghiệp, người mến mộ… đã bày tỏ sự thương tiếc, đau buồn trước sự ra đi của ông.

Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam, nhà văn Nguyễn Quang Thiều đánh giá: “Dương Kỳ Anh là một người đặc biệt. Ông là một nhà báo thành công, một nhà thơ dấn thân, một nhà tổ chức sự kiện tài ba. Nhưng với tôi, điều còn vang trong tôi là những câu thơ của ông. Ở đấy tôi nghe thấy tiếng độc thoại của phận người trong đời sống quá nhiều bất trắc”.

Hoàng Mai