Xóa bỏ tư duy 'biên chế suốt đời', hạn chế cảm tính khi đánh giá cán bộ, công chức

Quốc hội nghe tờ trình dự án Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi).

Trình bày tờ trình, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết, Dự thảo Luật bổ sung, hoàn thiện các quy định nhằm thực hiện chủ trương xây dựng một nền công vụ thống nhất, liên thông, đồng bộ từ Trung ương đến cấp xã. Quy định chuyển tiếp để cán bộ, công chức cấp xã được bầu hoặc tuyển dụng trước ngày Luật này có hiệu lực thi hành, nếu đáp ứng đủ tiêu chuẩn, điều kiện thì được chuyển thành cán bộ, công chức thuộc biên chế hành chính của địa phương nơi cán bộ, công chức công tác để sắp xếp, bố trí vào vị trí việc làm ở cấp xã mới theo quy định của Chính phủ và hướng dẫn của cấp có thẩm quyền.

Với cơ chế quản lý và sử dụng cán bộ, công chức, bà Trà cho hay, sẽ chuyển đổi phương thức quản lý cán bộ, công chức theo vị trí việc làm. Theo đó, quy định rõ việc đánh giá, bố trí, sử dụng cán bộ, công chức phải căn cứ vào yêu cầu của vị trí việc làm và năng lực, kết quả, hiệu quả thực thi nhiệm vụ của cán bộ, công chức; bỏ quy định thi nâng ngạch, thay vào đó là cơ chế bố trí vào vị trí việc làm nào thì xếp vào ngạch công chức tương ứng, gắn với năng lực, kết quả thực thi nhiệm vụ, qua đó giảm thiểu thủ tục hành chính, tạo động lực phấn đấu thực chất cho cán bộ, công chức.

Dự thảo cũng đổi mới công tác tuyển dụng công chức theo hướng người được tuyển chọn phải đáp ứng ngay yêu cầu của vị trí việc làm, sau khi trúng tuyển được bổ nhiệm, xếp lương ở ngạch công chức tương ứng với vị trí việc làm trúng tuyển và không phải thực hiện chế độ tập sự. Quy định các phương thức tuyển dụng linh hoạt, ngoài thi tuyển, xét tuyển truyền thống còn bổ sung hình thức tiếp nhận đối với những người có tài năng, kinh nghiệm từ khu vực ngoài công lập, đơn vị sự nghiệp, doanh nghiệp nhà nước… hoặc thực hiện ký hợp đồng có thời hạn đối với chuyên gia, nhà khoa học, người đáp ứng tiêu chuẩn, điều kiện để thực hiện một số nhiệm vụ của vị trí việc làm công chức chuyên môn, nghiệp vụ.

Lần sửa đổi này cũng bỏ quy định về kiểm định chất lượng đầu vào công chức thống nhất ở cấp quốc gia để thực hiện chủ trương đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong quản lý công chức, đồng thời tăng cường cơ chế hậu kiểm, thanh tra, kiểm tra, đảm bảo phân quyền đi đôi với kiểm soát quyền lực hiệu quả.

Vẫn theo Bộ trưởng thì quy định tại dự thảo cụ thể hóa chủ trương về xây dựng một nền công vụ thống nhất từ Trung ương đến cấp xã, khắc phục tình trạng phân tán, cục bộ trong quản lý công chức của hệ thống chính trị. Qua đó, bảo đảm tính liên thông, đồng bộ trong tổ chức và hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước, đúng với định hướng của Nghị quyết số 18-NQ/TW và các Kết luận của Bộ Chính trị về sắp xếp bộ máy tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả.

Thể chế hóa chủ trương của Đảng tại Nghị quyết số 26-NQ/TW về quản lý cán bộ, công chức dựa trên vị trí việc làm, tiêu chuẩn chức danh và khung năng lực, thay thế mô hình quản lý theo ngạch, bậc và thâm niên. Dự thảo Luật quy định rõ cơ chế đánh giá, bổ nhiệm, sử dụng công chức gắn với hiệu quả công việc và trách nhiệm thực thi công vụ, đảm bảo “sử dụng đúng người, đúng việc”. Nội dung về đánh giá công chức tại dự thảo Luật phù hợp với thẩm quyền của Quốc hội, các nội dung cụ thể sẽ được Chính phủ quy định chi tiết phù hợp với chủ trương, quy định của Đảng và yêu cầu thực tiễn trong từng giai đoạn.

Nội dung tiếp theo được bà Trà nêu rõ là siết chặt kỷ luật, kỷ cương hành chính; xóa bỏ tư duy “biên chế suốt đời”, trong đó cụ thể hóa yêu cầu tinh giản biên chế theo hướng thực chất; quy định về sàng lọc, loại bỏ công chức không hoàn thành nhiệm vụ.

Tán thành việc sửa đổi toàn diện Luật Cán bộ, công chức, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cho rằng việc liên thông tại thời điểm hiện nay đã đủ độ chín và là yêu cầu cấp thiết để thực hiện chủ trương sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy, thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, Ủy ban cơ bản tán thành quy định của dự thảo Luật về đánh giá công chức theo hướng nhấn mạnh việc đánh giá theo kết quả, sản phẩm cụ thể theo từng vị trí việc làm. Kết quả đánh giá là cơ sở để thực hiện chế độ, chính sách và để sàng lọc, bố trí vào vị trí việc làm phù hợp hoặc cho thôi việc đối với những công chức không đạt yêu cầu của vị trí việc làm. Các quy định này của dự thảo Luật đã thể chế hóa tinh thần tại Kết luận số 121-KL/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng; đồng thời góp phần khắc phục hạn chế trong công tác đánh giá cán bộ, công chức thời gian qua - ông Tùng nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, cơ quan thẩm tra nêu ý kiến, tại Kết luận số 105-KL/TW ngày 4/12/2024 , Bộ Chính trị yêu cầu “đưa việc kê khai, kiểm soát kê khai tài sản, thu nhập vào tiêu chí đánh giá cán bộ, đảng viên và mức độ hoàn thành nhiệm vụ của cơ quan, tổ chức, đơn vị và người đứng đầu”. Do đó, đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu có quy định phù hợp để thể chế hóa nội dung nêu trên.

Ngoài ra, có ý kiến cho rằng mục đích đánh giá công chức “để sàng lọc, bố trí vào vị trí việc làm phù hợp, cho thôi việc đối với những công chức không đạt yêu cầu của vị trí việc làm đảm nhận” là nội dung mới. Do đó, đề nghị Chính phủ trong quá trình tổ chức thực hiện cần xây dựng tiêu chí rõ ràng, minh bạch, định lượng được, bảo đảm việc gắn với kết quả thực hiện nhiệm vụ, đạo đức công vụ, tinh thần trách nhiệm, mức độ hài lòng của người dân, doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, cần nghiên cứu đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số, tiêu chí đánh giá tự động để theo dõi, lưu trữ, phân tích kết quả công tác của công chức một cách khách quan, hạn chế cảm tính, bảo đảm công bằng, minh bạch trong quá trình sàng lọc.

Nguyễn Lê