Xét xử 27 bị cáo trong vụ khai thác trái phép đất hiếm lớn nhất

Hội đồng xét xử gồm 3 thành viên, do thẩm phán Trần Nam Hà được phân công làm Chủ tọa phiên tòa. Phiên tòa dự kiến diễn ra trong 10 ngày.

Đến nay, đây là vụ án khai thác, tiêu thụ trái phép đất hiếm có quy mô lớn nhất được phát hiện, xử lý. Con số thiệt hại tài nguyên khoáng sản của Nhà nước lên tới hơn 736 tỷ đồng.

Bị cáo Nguyễn Linh Ngọc đến tòa. Ảnh: Đ.T.

Liên quan tới vụ án, có 7 bị cáo bị đưa ra xét xử về tội “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí”, quy định tại khoản 3 Điều 219 Bộ luật Hình sự, với khung hình phạt từ 10 đến 20 năm tù.

Trong đó có cựu Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường (Bộ TN&MT - cũ) Nguyễn Linh Ngọc; cựu Tổng cục trưởng Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Nguyễn Văn Thuấn; cựu Vụ trưởng Vụ Khoáng sản Hoàng Văn Khoa; cựu chuyên viên chính Vụ Khoáng sản Lê Duy Phương; Hồ Đức Hợp và Lê Công Tiến, cùng là cựu Giám đốc và Phó Giám đốc Sở TN&MT Yên Bái; Bùi Đoàn Như, cựu Phó Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ môi trường, Sở TN&MT Yên Bái.

Bị cáo Đoàn Văn Huấn, Chủ tịch HĐQT Công ty Thái Dương bị xét xử về 3 tội danh, gồm: “Vi phạm quy định về thăm dò, khai thác tài nguyên”, “Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng”, “Gây ô nhiễm môi trường”.

Bị cáo Nguyễn Văn Chính, Phó Tổng giám đốc kiêm Kế toán trưởng Công ty Thái Dương bị xét xử về 2 tội “Vi phạm quy định về thăm dò, khai thác tài nguyên”, “Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng;

Bị cáo Lưu Anh Tuấn, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Đất hiếm Việt Nam bị xét xử về tội “Buôn lậu”, “Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng”.

Các bị cáo Đỗ Hạnh Hương, Phó giám đốc Công ty cổ phần Đất hiếm Việt Nam; Phạm Xuân Hậu, nhân viên xuất nhập khẩu; Nguyễn Thanh Đoàn, Phó giám đốc Công ty cổ phần Thương binh Trường Sơn; Trần Đức, Phó giám đốc Công ty TNHH Dương Liễu Logistics tội “Buôn lậu”.

Các bị cáo Đặng Trần Chí, Giám đốc Công ty TNHH Thương mại vận tải Hợp Thành Phát; Trương Thị Hiển, kế toán trưởng Công ty cổ phần Đất hiếm Việt Nam; Nguyễn Anh Sơn, Giám đốc Công ty TNHH Thương mại Anh Sơn Phú Thọ; Đoàn Hải Nam, Trưởng phòng vật tư Công ty cổ phần Thép Hòa Phát Hải Dương; Đỗ Khánh Toàn, Phó Giám đốc Công ty TNHH Atexim… tội “Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng”.

Bị can Liu Yu (Lưu Vũ, quốc tịch Trung Quốc), Giám đốc Công ty TNHH HUYHUANG bị xét xử về tội “Tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có”.

Một số bị cáo khác trong vụ án bị đưa ra xét xử về các tội: "Buôn lậu", "Vi phạm quy định kế toán gây hậu quả nghiêm trọng", “Lợi dụng ảnh hưởng đối với người có chức vụ, quyền hạn để trục lợi”, "Tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có"...

Theo cáo trạng, trong quá trình thực hiện các dự án, gói thầu tại các tỉnh Vĩnh Phúc, Quảng Ngãi, Phú Thọ, gồm: 4 dự án và 4 gói thầu tại huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc; 2 gói thầu tại tỉnh Quảng Ngãi; 4 gói thầu thuộc 2 dự án tại Khu di tích lịch sử Đền Hùng, tỉnh Phú Thọ, bị can Nguyễn Văn Hậu đã trực tiếp thực hiện, chỉ đạo nhân viên cấp dưới hoặc câu kết với các đơn vị khác thực hiện các hành vi vi phạm quy định của pháp luật về đấu thầu, kế toán.

Hành vi sai phạm của Nguyễn Văn Hậu và các đồng phạm, đối tượng liên quan trong vụ án đã gây hậu quả thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng cho Nhà nước, với tổng số tiền là hơn 1.168 tỷ đồng, trong đó hậu quả thiệt hại từ hành vi vi phạm quy định về kế toán là hơn 504 tỷ đồng, từ việc xác định lại giá đất là hơn 204 tỷ đồng và từ hành vi vi phạm quy định về đấu thầu là hơn 459 tỷ đồng.

Hành vi sai phạm của Nguyễn Văn Hậu còn dẫn đến hàng loạt cán bộ ở các địa phương nêu trên bị xử lý hình sự, xử lý kỷ luật, làm giảm niềm tin của Nhân dân, gây bức xúc dư luận.

Cụ thể, tại tỉnh Quảng Ngãi, cuối năm 2011, Hậu thông qua các mối quan hệ gặp các ông Cao Khoa, Lê Viết Chữ và được ủng hộ tới Quảng Ngãi đầu tư.

Khoảng tháng 3/2012, Nguyễn Văn Hậu được ông Đặng Văn Minh thông báo Quảng Ngãi sắp phê duyệt chủ trương đầu tư dự án Đường bờ Nam sông Trà Khúc. Tháng 11/2012, sau khi gói thầu số 12 được phê duyệt bản vẽ thi công, dự toán, kế hoạch đấu thầu và hồ sơ mời thầu, Nguyễn Văn Hậu được Đặng Văn Minh tiết lộ thông tin, dự toán gói thầu dưới dạng dữ liệu điện từ có tên "DT-Good-1".

Sau đó, Hậu chỉ đạo cấp dưới sử dụng các Báo cáo tài chính "nâng khống doanh thu"; thông đồng, móc ngoặc, hợp thức hồ sơ dự thầu, tham dự thầu với vai trò "quân xanh, quân đỏ" và được trúng thầu.

Trong quá trình tổ chức thi công, Sở GTVT tỉnh Quảng Ngãi không thực hiện nhiệm vụ quản lý, giám sát của Chủ đầu tư, để Tập đoàn Phúc Sơn sử dụng Công ty Đồng Khánh thi công, yêu cầu cắt chuyển lại gần 20 tỷ đồng tiền phần trăm khối lượng hoàn thành.

Ngoài ra, có 27 đơn vị cung cấp vật tư, vật liệu, nhân công chuyển lại 73,802 tỷ đồng tiền chênh lệch vật tư, vật liệu, nhân công, giúp Nguyễn Văn Hậu và Tập đoàn Phúc Sơn hưởng lợi bất chính, gây thiệt hại hơn 93 tỷ đồng từ nguồn tiền của chủ đầu tư.

Đến tháng 2/2013, với mối quan hệ sẵn có, Đặng Văn Minh chủ động trao đổi và gợi ý Hậu tham gia Dự án công trình mở rộng Quốc lộ 1 (gói thầu số 10) do Sở GTVT làm chủ đầu tư. Hậu và ông Minh trao đổi thống nhất áp dụng hình thức chỉ định thầu để Tập đoàn Phúc Sơn trúng thầu.

Tương tự gói thầu số 12, ở gói thầu số 10, Tập đoàn Phúc Sơn được tiết lộ thông tin gồm các file tài liệu về hồ sơ yêu cầu và dự toán gói thầu. Trên cơ sở thông tin này, Tập đoàn Phúc Sơn xây dựng hồ sơ đề xuất đáp ứng yêu cầu và đơn giá đề xuất thấp hơn giá tạm duyệt dự toán.

Theo kết quả điều tra, Nguyễn Văn Hậu và Đặng Văn Minh thỏa thuận Tập đoàn Phúc Sơn sẽ chi 5% số tiền được nghiệm thu, thanh quyết toán để cám ơn Minh và lãnh đạo tỉnh. Ở cả 2 dự án, Đặng Văn Minh đã nhận của Hậu 13 lần với số tiền 22,6 tỷ đồng và 240.000 USD, trong đó, Minh được hưởng lợi hơn 11,4 tỷ đồng.

Số tiền còn lại, Minh đưa Khoa 6 tỷ đồng và đưa Chữ 6 tỷ đồng; chi khác 200.000 USD. Ngoài ra, Minh còn sử dụng 960 triệu đồng để đóng góp xây dựng 8 căn nhà cho các hộ nghèo, khó khăn tại xã Phổ An, thị xã Đức Phổ, Quảng Ngãi.

Quá trình điều tra, truy tố, cơ quan chức năng đã thu giữ, kê biên, phong tỏa khối tài sản lớn. Giai đoạn điều tra thu giữ hơn 41,5 tỷ đồng, 534 lượng vàng SJC, hơn 1,1 triệu USD. Các bị can và đối tượng liên quan nộp tiền khắc phục hậu quả là hơn 118 tỷ đồng. Các bị can, đối tượng liên quan đã nộp gần 67 tỷ đồng khắc phục hậu quả vụ án. Tổng cộng, các bị can và đối tượng liên quan đã nộp gần 189 tỷ đồng.

Trong đó, Nguyễn Văn Hậu đã nộp khắc phục hơn 84 tỷ đồng, Minh nộp 11,6 tỷ đồng, Cao Khoa nộp 6 tỷ đồng và 20.000 USD, Chữ nộp 6,3 tỷ đồng.

Cơ quan công an đã kê biên 1.440 bất động sản, phong tỏa 43 tài khoản, sổ tiết kiệm liên quan đến Chủ tịch Tập đoàn Phúc Sơn và các bị can.

Ngoài các bị can đã bị khởi tố, đề nghị truy tố, còn có một số cá nhân có hành vi, vi phạm liên quan ở các mức độ khác nhau nhưng chưa đủ căn cứ xem xét trách nhiệm hình sự hoặc chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự. Căn cứ mức độ, tính chất hành vi sai phạm, cơ quan điều tra có văn bản kiến nghị các cơ quan chủ quản xử lý nghiêm theo quy định.

Công Phương