Xe điện, thuế quan và sự sống còn của những cái tên mạnh nhất tại Trung Quốc

Xe điện chiếm ưu thế

Triển lãm năm nay tại vùng ngoại ô công nghiệp rộng lớn của Thượng Hải diễn ra vào thời điểm quan trọng. Ba thập kỷ sau khi Bắc Kinh đặt mục tiêu xây dựng một ngành công nghiệp ô tô đẳng cấp thế giới, các nhà sản xuất địa phương chiếm khoảng 2/3 doanh số bán hàng nội địa Trung Quốc và ngày càng chiếm thị phần xuất khẩu toàn cầu.

Nhưng với việc Tổng thống Mỹ Donald Trump tăng thuế và Liên minh châu Âu áp thuế đối với xe điện Trung Quốc, việc bán ra một số thị trường nước ngoài đang ngày càng trở nên khó khăn.

''Địa chính trị rất phức tạp và tình hình vẫn chưa chắc chắn”, Wei Jianjun, chủ tịch của Great Wall Motors, cho biết. ''Nhưng Great Wall luôn tìm kiếm các khoản đầu tư vào thị trường nước ngoài.''

Được khuyến khích bởi các khoản trợ cấp của chính phủ để loại bỏ những chiếc xe cũ để thay thế bằng những mẫu xe mới nhất, những người lái xe Trung Quốc đang dần chấp nhận chuyển sang xe điện, với doanh số bán xe chạy bằng pin và xe hybrid tăng vọt 40% vào năm ngoái.

Tổng cộng có 31,4 triệu xe bao gồm xe buýt và xe tải đã được bán ra vào năm ngoái tại thị trường lớn nhất thế giới theo doanh số, tăng 4,5% so với cùng kỳ năm trước, Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc cho biết.

Nhà sản xuất xe điện Trung Quốc BYD đã vượt qua Tesla để trở thành nhà sản xuất xe điện lớn nhất thế giới theo doanh số bán hàng vào năm ngoái, báo cáo doanh thu hơn 100 tỷ USD. Gần đây, công ty đã công bố một hệ thống sạc xe điện cực nhanh mà họ cho biết có thể sạc đầy cho những chiếc xe điện mới nhất của mình trong vòng chỉ từ 5 đến 8 phút, tương đương thời gian cần thiết để đổ đầy một bình xăng. Công ty có kế hoạch xây dựng hơn 4.000 trạm sạc mới trên khắp Trung Quốc.

Sự sống còn của những kẻ mạnh nhất

Để tiếp cận thị trường tiềm năng khổng lồ của Trung Quốc, các nhà sản xuất ô tô nước ngoài như Volkswagen, General Motors, BMW và Ford chính là những tiền đề đã thành lập liên doanh với các công ty địa phương do nhà nước sở hữu bắt đầu từ những năm 1980 và 1990, giúp Trung Quốc xây dựng năng lực và công nghệ để cạnh tranh trên quy mô toàn cầu.

Các nhà sản xuất nước ngoài cũng đã tạo ra các chuỗi cung ứng rộng khắp tại Thượng Hải và các trung tâm sản xuất lớn khác, giúp nuôi dưỡng những tên tuổi lớn khác trong ngành sản xuất ô tô của Trung Quốc, như BYD, Geely và Great Wall Motors.

Với sự tăng trưởng trong nước bị hạn chế bởi sự cạnh tranh khốc liệt, hiện các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc đang mở rộng nhanh chóng, đặc biệt là ở Đông Nam Á và các nền kinh tế đang phát triển khác với những chiếc xe sedan, SUV và xe bán tải tương đối phải chăng.

Triển lãm ô tô Thượng Hải 2025 có thể nói là nơi tụ họp của ''sự sống còn của những kẻ khỏe mạnh nhất'', Zhou Lijun, giám đốc kiêm nhà nghiên cứu chính của nhóm phân tích ngành Yiche Research Institute cho biết.

Điều đó không có nghĩa là tất cả các nhà sản xuất EV đều đơn độc. BYD đã hợp tác với Daimler, hiện là Tập đoàn Mercedes-Benz, để ra mắt thương hiệu cao cấp Denza của mình. BYD cũng đang thách thức Toyota và các thương hiệu hàng đầu khác với thương hiệu hạng sang Yangwang, có giá lên tới 2 triệu nhân dân tệ (280.000 USD).

Thuế quan và các thách thức khác

Việc các hãng ô tô Trung Quốc mở rộng thị trường ra nước ngoài đã mang đến cho người mua ô tô nhiều lựa chọn về những chiếc xe sáng tạo và giá cả phải chăng hơn. Đó là một điều may mắn lẫn rủi ro cho các hãng sản xuất ô tô lâu đời như GM, Ford, Toyota và VW, những hãng cũng đang phải vật lộn với cuộc chiến tiêu hao tại Trung Quốc.

''Trung Quốc vẫn là một thị trường đáng để chiến đấu'', Oliver Zipse, chủ tịch của BMW Group, cho biết, giống như các hãng sản xuất ô tô khác, BMW Group nhấn mạnh.

Bên cạnh những lời lạc quan về việc sản xuất tại Trung Quốc cho thế giới của cả các hãng sản xuất ô tô Trung Quốc và nước ngoài tại Thượng Hải đang phủ bóng cho lo ngại về mức thuế lên tới 145% của ông Trump đối với hàng hóa Trung Quốc, mặc dù đã tạm dừng trong 90 ngày và mức thuế 25% đối với ô tô và phụ tùng ô tô nhập khẩu.

Stephen Ma, giám đốc điều hành của hãng sản xuất ô tô Nhật Bản Nissan Motor Co. tại Trung Quốc, cho biết công ty có kế hoạch sản xuất 10 mẫu xe điện hoặc hybrid chạy bằng pin mới vào năm 2027 tại Trung Quốc.

Thuế quan cao hơn của Mỹ và Châu Âu đối với xe điện do nước ngoài sản xuất đang thúc đẩy những người mới đến Trung Quốc chuyển sản xuất đến gần các thị trường đó hơn vì ngày càng nhiều người tiêu dùng phương Tây lựa chọn các mẫu xe mới nhất của Trung Quốc.

Chỉ vài thập kỷ trước, Nissan, Toyota và các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản khác đã phải đấu tranh với căng thẳng thương mại với Mỹ về xuất khẩu của chính họ. Bây giờ, họ sử dụng hàng trăm nghìn công nhân Mỹ tại các nhà máy của họ tại Mỹ.

''Cuộc chiến thương mại giữa Trung Quốc và Mỹ đã chặn đứng hoạt động xuất khẩu trực tiếp từ Trung Quốc sang Mỹ, nhưng nó không chặn đứng hoạt động sản xuất tại địa phương ở đó hoặc việc thành lập các cơ sở sản xuất toàn cầu ở Châu Âu hoặc nơi khác", Zhou nói.

Một báo cáo của Rhodium Group cho thấy gần một nửa thị trường thế giới đang hạn chế nhập khẩu từ Trung Quốc, một phần là do lo ngại về an ninh quốc gia liên quan đến thiết bị điện tử tiên tiến trong xe điện và các phương tiện công nghệ cao khác. Một số ít quốc gia như Úc và Nam Phi vẫn tương đối cởi mở và Nga là một thị trường lớn nhưng gần như đã bão hòa, báo cáo cho biết.

Các hãng sản xuất ô tô Trung Quốc tụt hậu so với các hãng dẫn đầu toàn cầu như Toyota về xe chạy bằng xăng và dầu diesel thông thường, nhưng họ có thể bán xe điện với mức giá rất cạnh tranh, đồng thời giải quyết được các vấn đề về phạm vi hoạt động và sạc nhanh.

Trung Quốc đã trở thành một phần của những gì mà nhà phân tích địa chính trị Yanmei Xie mô tả là ''sự thay đổi mô hình công nghệ''. Các hãng sản xuất ô tô tại Trung Quốc đang chuyển sang điện không chỉ vì quá trình chuyển đổi xanh mà còn là con đường dẫn đến ''sự thống trị về công nghệ và công nghiệp'', bà viết.

Các hãng sản xuất xe điện tại Trung Quốc đã được hưởng lợi vì không có các hoạt động kế thừa lớn phải thực hiện quá trình chuyển đổi, Stefan Sielaff, phó chủ tịch thiết kế toàn cầu của hãng sản xuất xe điện Zeekr Group, một phần trong chuỗi thương hiệu của Geely, cho biết. Được thành lập vào năm 2021, hãng này hiện đang bán xe tại hơn 80 thị trường bao gồm cả châu Âu.

''Họ có thể phản ứng ngay lập tức với nhu cầu của thị trường, nhu cầu của khách hàng và có thể giao hàng rất, rất nhanh'', ông nói. “Trong khi chúng ta đã hoàn thành hầu hết những chiếc xe này phải mất vài năm”.

Nam Nguyễn