Xây dựng nông thôn mới: Chặng nước rút không dễ dàng - (bài 3) 'Đích' đã rất gần, nhưng…

Mô hình trồng cam của gia đình ông Hoàng Quốc Vượng, ở xóm Bản Chang, xã Nghinh Tường (Võ Nhai) mang lại hiệu quả kinh tế cao.

Không còn quá xa

Đến thời điểm cuối năm 2024, trên địa bàn tỉnh đã có 100% xã tại 3 thành phố và 5 huyện hoàn thành các tiêu chí nông thôn mới (NTM), hiện còn lại một số xã thuộc huyện Võ Nhai chưa về đích. Võ Nhai đề ra mục tiêu phấn đấu trong năm 2025 có 10/14 xã đạt chuẩn NTM, trong đó có 3 xã đạt chuẩn NTM nâng cao, 1 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu.

Có kế hoạch về đích NTM năm 2025, xã Vũ Chấn tiếp tục huy động mọi nguồn lực, phát huy lợi thế của địa phương để phát triển toàn diện các lĩnh vực kinh tế - văn hóa xã hội, đảm bảo an sinh xã hội, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân, đưa xã phát triển nhanh và bền vững.

Ông Nguyễn Xuân Chờ, Chủ tịch UBND xã Vũ Chấn: Cuối năm 2024 xã phấn đấu hoàn thành 4 tiêu chí đã đăng ký, nâng tổng số tiêu chí đạt chuẩn NTM của xã là 14/19. Năm 2025 tiếp tục phấn đấu hoàn thành các tiêu chí còn lại, cũng là các tiêu chí rất khó, gồm: Tiêu chí trường học; nhà ở dân cư; thu nhập; nghèo đa chiều; môi trường và an toàn thực phẩm.

Thực hiện Chương trình xây dựng nông thôn mới (XDNTM), trong giai đoạn vừa qua, xã Vũ Chấn đã xây dựng, đưa vào sử dụng 37 công trình với tổng số vốn gần 10 tỷ đồng, huy động đóng góp của cộng đồng dân cư bằng hình thức ngày công lao động với tổng số tiền hơn 12 tỷ đồng, nhân dân các xóm đã hiến 6.385,2m2 đất. Toàn xã có hơn 610 hộ được vay vốn ưu đãi để phát triển sản xuất trên 45 tỷ đồng.

Đối với xã vùng cao đặc biệt khó khăn, kinh tế chủ yếu là sản xuất nông, lâm nghiệp, tình trạng sản xuất tự phát, nhỏ lẻ còn phổ biến nên chất lượng, hiệu quả sản xuất, thu nhập của người dân còn rất thấp, còn nhiều hộ khó khăn về kinh tế. Qua rà soát, năm 2023 toàn xã có 264 hộ nghèo (36,92%), 48 hộ cận nghèo (6,71%), đa số hộ nghèo và cận nghèo của xã là hộ nghèo về thu nhập, thiếu hụt về nhà ở, vệ sinh. Sau 1 năm thực hiện phương án giảm nghèo đa chiều, năm 2023 xã giảm 75 hộ nghèo và cận nghèo, năm nay phấn đấu tiếp tục giảm 11,39% hộ nghèo đa chiều, tương đương với 83 hộ.

Trên địa bàn xã đã có 3 hợp tác xã (HTX) hoạt động trong các lĩnh vực nông nghiệp, tiêu biểu là HTX nông sản Võ Nhai đi đầu trong hoạt động đưa các sản vật truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) trở thành những sản phẩm hàng hóa có giá trị, giúp bản vùng cao vươn lên thoát nghèo. HTX đã có 2 sản phẩm đạt OCOP 4 sao là nõn măng nứa Võ Nhai sấy khô và mộc nhĩ khô Võ Nhai, hiện có 9 thành viên, liên kết sản xuất với 5 tổ hợp tác ở 3 xã vùng cao của huyện, tạo việc làm cho trên 50 lao động và bao tiêu nguyên liệu cho trên 200 hộ dân địa phương.

Từ năm 2022, sau khi được chứng nhận OCOP 4 sao, các sản phẩm của HTX nông sản Võ Nhai đã được quảng bá, chào bán trên nhiều sàn giao dịch thương mại điện tử, được tiêu thụ mạnh trong nước và xuất khẩu đi một số nước như Nhật Bản, Singapore. HTX đã đầu tư xưởng biến nông sản tại xã với công suất trên 20.000 sản phẩm/tháng, bảo đảm theo tiêu chuẩn quốc tế, mở ra nhiều cơ hội cho người dân cũng như nông đặc sản địa phương.

Còn xã vùng cao rất khó để chạm đích

Không riêng Vũ Chấn, Thượng Nung bước vào quá trình XDNTM cũng gặp nhiều rào cản. Trao đổi cùng chúng tôi, ông Lương Văn Lịch, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Thượng Nung, thông tin: Đánh giá tổng quát 5 năm thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ nhiệm kỳ 2020-2025, xã hầu hết đạt và vượt các chỉ tiêu chủ yếu, tuy nhiên tiêu chí NTM các năm không đạt. Mục tiêu Nghị quyết mỗi năm xã đạt từ 1 đến 2 tiêu chí trong bộ tiêu chí XDNTM. Kết quả năm 2020 đạt 11/19 tiêu chí; năm 2021 đạt 12/19 tiêu chí; năm 2022 đạt 14/19 tiêu chí; năm 2023 đạt 11/19 tiêu chí; năm 2024 đạt 12/19 tiêu chí.

Xã Thượng Nung (Võ Nhai) huy động cán bộ và người dân tham gia làm nhà giúp hộ khó khăn ở xóm Lũng Luông.

Đối với tiêu chí chưa đạt chuẩn ở Thượng Nung còn một số vướng mắc sau: Xã đã quy hoạch khu thể thao nhưng chưa có điều kiện để giải phóng mặt bằng xây dựng Trung tâm văn hóa - thể thao cấp xã. Trên địa bàn xã vẫn còn 34 hộ đánh giá là nhà tạm; tỷ lệ hộ gia đình có nhà ở đạt tiêu chuẩn của bộ xây dựng 482/573, chủ yếu là đồng bào dân tộc Mông mới di cư đến, thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ đông nhân khẩu, không có quỹ đất dựng nhà ở, diện tích đất canh tác nhỏ, một số diện tích đất ở, đất sản xuất còn nằm trong quy hoạch của rừng đặc dụng.

Dự ước thu nhập bình quân đầu người năm 2024 trên cơ sở nguồn thu từ trồng trọt, chăn nuôi, dịch vụ nông nghiệp, lâm nghiệp thủy sản, tiền công tiền lương và các khoản khác ước đạt 30 triệu đồng/người. Tổng số hộ nghèo và cận nghèo xã Thượng Nung còn trên 46%.

Đối với các xã miền núi, việc hoàn thành 19 tiêu chí xây dựng NTM vốn đã khó, nên khi áp vào Bộ tiêu chí quốc gia về XDNTM giai đoạn 2021-2025, việc XDNTM lại càng khó hơn do có nhiều tiêu chí, chỉ tiêu mới và mức đạt cao hơn so với giai đoạn 2016-2020. Điều này khiến các xã thuộc khu vực vùng cao của huyện Võ Nhai rất khó hoàn thành nhiều tiêu chí NTM.

Đến thời điểm hiện nay, xã Nghinh Tường đạt 11/19 tiêu chí, cần tiếp tục giảm 390 hộ nghèo đa chiều. Xã Sảng Mộc đạt 12/19 tiêu chí, phấn đấu giảm hộ nghèo 10%/năm. Xã Thần Sa phấn đấu trong năm 2024 đạt từ 2 sản phẩm được chứng nhận OCOP trở lên, tỷ lệ hộ nghèo giảm từ 8,94% trở lên, hoàn thành 13/19 tiêu chí.

Để gỡ khó cho khu vực này, huyện Võ Nhai đã có chính sách hỗ trợ các xã xây dựng các mô hình, dự án, liên kết sản xuất, bao tiêu sản phẩm nông, lâm nghiệp và thủy sản, chương trình OCOP… để nâng cao hiệu quả, thu nhập cho người dân. UBND huyện cũng đã đề ra lộ trình phù hợp với mục tiêu xây dựng thành công hai xã về đích NTM trong giai đoạn 2021-2025, điều chỉnh nguồn lực phù hợp để hỗ trợ hai xã về đích, làm cơ sở “tạo đà” cho các xã còn lại.

Thúy Hằng - Vũ Công