WWF: 6 mô hình 'Đô thị giảm nhựa' hiệu quả cao cần mở rộng thực hiện tại Việt Nam

(Ảnh minh họa. Nguồn: Vietnam+)

Thông tin từ Tổ chức Quỹ quốc tế Bảo vệ thiên nhiên tại Việt Nam (WWF-Việt Nam) cho biết để thực hiện mục tiêu cắt giảm 30% lượng rác thải nhựa thất thoát ra môi trường vào năm 2025 và không còn rác nhựa trong thiên nhiên vào năm 2030, từ năm 2020 đến nay, tổ chức này phối hợp với các sở, ban, ngành và ủy ban nhân dân các quận, huyện tại 10 tỉnh, thành phố đã ký cam kết trở thành đô thị giảm nhựa, triển khai các mô hình thí điểm theo tiếp cận 5T (tiết giảm, tái chế, tái sử dụng, truyền thông, tăng cường quản lý).

Các mô hình trên hướng tới việc tăng cường công tác quản lý rác thải sinh hoạt nói chung, rác thải nhựa nói riêng, cải thiện hệ thống thu gom - xử lý, tăng cường thu hồi rác tái chế, xóa các điểm nóng ô nhiễm rác; đặc biệt là nâng cao nhận thức của người tiêu dùng và cộng đồng nhằm hướng tới các thay đổi về hành vi liên quan tới tiêu thụ và xả thải rác nhựa.

Thông qua đánh giá, WWF-Việt Nam đã ghi nhận 6 mô hình thí điểm có hiệu quả cao, khuyến khích thực hiện, nhân rộng tại các địa phương.

Đầu tiên là mô hình “Vận động ngư dân mang rác vào bờ tại thành phố Đồng Hới.” Mô hình này có những điểm mạnh như bảo vệ môi trường biển (giảm thiểu lượng rác thải nhựa đổ ra biển, bảo vệ hệ sinh thái biển và nguồn lợi thủy sản, thúc đẩy phát triển du lịch bền vững); nâng cao nhận thức cộng đồng; giải quyết vấn đề môi trường được quan tâm tại địa phương do vậy nhận được sự hưởng ứng của cộng đồng địa phương; và khả năng tạo động lực trách nhiệm xã hội, trong đó khuyến khích ngư dân tham gia thông qua hoạt động xây dựng quỹ tình thương từ bán rác tái chế.

Thứ hai là mô hình “Chợ phân loại rác và ủ phân từ rác hữu cơ,” triển khai tại Tuy Hòa (Phú Yên) và tỉnh Hà Tĩnh. Một số điểm mạnh của mô hình là hình thành quy trình phân loại - thu gom - vận chuyển - xử lý rác thải hữu cơ ở quy mô tập trung; thu hồi tài nguyên từ rác thải, tạo ra sản phẩm hữu ích; giảm lượng rác thải hữu cơ thải ra môi trường; thay đổi nhận thức và hành vi của người dân đối với rác thải.

Hoạt động thu gom rác thải nhựa tại Hà Nội. (Ảnh: Hùng Võ/Vietnam+)

Tiếp theo là mô hình “Phân loại rác, xử lý rác hữu cơ và ứng dụng IMO,” triển khai tại thành phố Rạch Giá. Mô hình này được WWF-Việt Nam đánh giá phù hợp với định hướng, kế hoạch quản lý chất thải rắn sinh hoạt của địa phương; hình thành mô hình quản lý và xử lý rác thải hữu cơ phân tán quy mô hộ gia đình; thu hồi tài nguyên từ rác thải, tạo ra sản phẩm hữu ích; giảm lượng rác thải hữu cơ và hóa chất tẩy rửa thải ra môi trường; góp phần thay đổi hành vi của người dân đối với rác thải.

Thứ tư là mô hình “Tái sử dụng bạt cũ, triển khai” được triển khai tại thành phố Rạch Giá. Mô hình mang ý nghĩa nhân văn và giá trị xã hội cao nên nhận được sự quan tâm, ủng hộ từ các đơn vị, cá nhân, các tổ chức từ thiện; tạo ra giá trị kinh tế do không mất chi phí thu gom, mua nguyên vật liệu và tạo ra sản phẩm tiêu thụ được trên thị trường; thu hồi tài nguyên từ rác thải, tạo ra sản phẩm hữu ích.

Tuy vậy, WWF-Việt Nam cũng lưu ý qua đánh giá, mô hình này chỉ nên duy trì ở quy mô nhỏ và chỉ phù hợp áp dụng với đối tượng tương tự. Nếu mở rộng cần đầu tư thêm năng lực cho đơn vị sản xuất sản phẩm, cơ giới hóa, đẩy mạnh truyền thông, nghiên cứu đa dạng hóa mẫu mã, hấp dẫn hơn. Trong đó, địa phương cần cân nhắc chi phí và giá thành đồng thời cần đẩy mạnh truyền thông cho mô hình.

Mô hình tiếp theo cũng được đánh giá cao là mô hình “Bình hoa an sinh - Ngôi nhà xanh” triển khai tại quận Thanh Khê (thành phố Đà Nẵng). Mô hình này thành công trong việc tuyên truyền và nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc phân loại và tái chế rác thải nhựa trong cộng đồng. Đây cũng là mô hình huy động được sự tham gia của các bên (bao gồm cộng đồng, đặc biệt là hội phụ nữ). Mô hình cũng cho thấy hiệu quả trong việc giảm thất thoát rác thải nhựa ra môi trường, đặc biệt là đối với rác nhựa có giá trị cao, tăng cường tỷ lệ thu hồi và tái chế loại rác này.

Thứ sáu là mô hình “Xóa điểm nóng và can thiệp tránh tái nhiễm” triển khai tại vịnh Vũng Rô (tỉnh Phú Yên). Mô hình này giúp loại bỏ các điểm nóng ô nhiễm, từ đó cải thiện chất lượng môi trường nuôi trồng thủy sản, tăng năng suất và chất lượng sản phẩm; nâng cao nhận thức và kỹ năng của cộng đồng về quản lý môi trường và phòng ngừa tái nhiễm; sản phẩm từ vùng nuôi trồng sạch hơn có thể đạt tiêu chuẩn cao hơn, dễ dàng tiếp cận thị trường trong và ngoài nước với giá trị cao hơn; giảm rác thải nhựa phát sinh và có tính bền vững và khả năng tài chính./.

(Vietnam+)