Việt Nam nên chuyển hướng huy động vốn từ thụ động sang chủ động

Sáng ngày 28-3, Bộ Tài chính tổ chức Hội nghị "Quỹ đầu tư và đầu tư nước ngoài trong kỷ nguyên phát triển mới của Việt Nam", với sự tham gia của hơn 300 đại biểu trong nước và quốc tế.

Hút vốn chưa tương xứng tiềm năng

Phát biểu khai mạc hội nghị, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, kinh tế Việt Nam năm 2024 tuy đạt nhiều kết quả ấn tượng nhưng hệ thống quỹ đầu tư chứng khoán vẫn chưa tương xứng với tiềm năng.

Tổng giá trị tài sản ròng của các quỹ đến cuối 2024 chỉ chiếm 1,2% vốn hóa thị trường; tài sản quản lý của các công ty quản lý quỹ tương đương 3,4% tổng tài sản của tổ chức tín dụng. Số tài khoản giao dịch của nhà đầu tư nước ngoài chỉ chiếm 0,5%.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng phát biểu tại hội nghị. Ảnh: HOÀNG HÙNG

Với FDI, tuy thu hút mạnh mẽ trong thời gian qua nhưng vẫn tồn tại nhiều vướng mắc về đất đai, thuế, hải quan, thủ tục ngoại hối... Trong bối cảnh Việt Nam hướng đến tăng trưởng GDP từ 8% trở lên từ năm 2025, việc huy động nguồn vốn qua quỹ và FDI trở thành động lực quan trọng.

Bộ trưởng nhấn mạnh, bên cạnh việc tinh gọn bộ máy, cải cách thể chế, cần có các chính sách huy động nguồn lực hiệu quả từ cả khu vực tư nhân trong nước và nhà đầu tư nước ngoài. Trong đó, việc phát triển hệ sinh thái quỹ đầu tư đóng vai trò trung gian quan trọng để dẫn vốn vào các lĩnh vực ưu tiên như công nghệ cao, năng lượng tái tạo, cơ sở hạ tầng chiến lược.

Bà Vũ Thị Chân Phương phát biểu tại hội nghị. Ảnh: HOÀNG HÙNG

Chủ tịch UBCKNN Vũ Thị Chân Phương cho biết ngành quỹ Việt Nam tăng trưởng trung bình 20%/năm trong một thập kỷ qua, nhưng quy mô vẫn khiêm tốn, chỉ đạt hơn 750.000 tỷ đồng. Tỷ trọng nhà đầu tư cá nhân vẫn chiếm đa số, khiến thị trường dễ bị tâm lý ngắn hạn chi phối. Trong khi đó, để đạt tăng trưởng GDP 8-10% từ 2025, Việt Nam cần tăng mạnh khả năng huy động vốn trung, dài hạn, trong đó quỹ đầu tư.

Do vậy, UBCKNN đề xuất nhiều giải pháp như: đào tạo nhà đầu tư cá nhân chuyển sang đầu tư chuyên nghiệp qua quỹ; phát triển quỹ chỉ số, quỹ hạ tầng, quỹ tiền tệ; đa dạng hóa chỉ số chứng khoán, hàng hóa niêm yết; tăng hạn mức đầu tư trái phiếu doanh nghiệp lên 20%; thúc đẩy phát hành chứng chỉ lưu ký quốc tế.

Hơn 300 đại biểu trong và ngoài nước tham dự hội nghị. Ảnh: HOÀNG HÙNG

Chuyên gia hiến kế chiến lược thu hút vốn

Theo ông Don Lam, Tổng Giám đốc VinaCapital, ngành quản lý quỹ Việt Nam vẫn đang trong giai đoạn sơ khai. Tổng tài sản quản lý chỉ bằng một phần nhỏ so với Thái Lan, Indonesia. Tỷ lệ người dân có tài khoản chứng khoán chỉ 7%, chủ yếu là nhà đầu tư cá nhân, khiến thị trường biến động mạnh và thiếu ổn định.

Ông Don Lam trình bày tại hội nghị. Ảnh: HOÀNG HÙNG

Bà Chen Ding, CEO CSOP (Hồng Kông), chia sẻ bài học từ Trung Quốc. Trong t3 năm, nước này đã huy động 17 tỷ USD qua REIT hạ tầng, 70 tỷ USD qua quỹ PE hạ tầng và hàng chục tỷ USD từ quỹ hưu trí, quỹ xanh. Theo bà Ding, Việt Nam nên học mô hình này và xây dựng khuôn khổ pháp lý thuận lợi để hút vốn vào các dự án chiến lược như năng lượng tái tạo, giao thông và đô thị thông minh.

Đại diện Warburg Pincus kiến nghị Việt Nam cần nới trần sở hữu nước ngoài, đặc biệt trong lĩnh vực ngân hàng, hiện là 30%, thấp hơn nhiều nước trong khu vực. Nếu nâng lên 50% như ngành hàng không, sẽ tạo bước ngoặt lớn trong thu hút nhà đầu tư chiến lược và tài chính.

Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Singapore tại Việt Nam Seck Yee Chung, đánh giá cao tiềm năng Việt Nam nhưng chỉ ra nhiều thách thức: hạ tầng chưa đồng bộ, thủ tục hành chính rườm rà, pháp lý thiếu minh bạch và cạnh tranh gay gắt trong khu vực. Ông đề xuất cải cách hành chính, ưu tiên đầu tư giao thông, logistics, đào tạo nghề để thu hút FDI bền vững.

Lãnh đạo các cơ quan trong phiên thảo luận, trả lời các câu hỏi từ đại biểu. Ảnh: HOÀNG HÙNG

Phó Chủ tịch KoCham Jeong Jihoon cũng chia sẻ rằng, Hàn Quốc vẫn duy trì vị trí nhà đầu tư số một tại Việt Nam, với hơn 10.000 dự án và 91,92 tỷ USD vốn FDI. Tuy nhiên, để duy trì sức hút, Việt Nam cần minh bạch hơn trong chính sách thuế, thống nhất thực thi giữa các địa phương và đẩy mạnh số hóa thủ tục đầu tư.

Phó Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài Đỗ Văn Sử, cho biết Việt Nam đã chuyển từ thu hút đầu tư bị động sang chủ động tiếp cận các tập đoàn lớn, tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Định hướng sắp tới là thu hút FDI có chọn lọc, chất lượng cao, ưu tiên công nghệ cao, thân thiện môi trường.

Thanh Dung