Vì sao người trẻ khỏe cũng có nguy cơ loãng xương?

Trong suy nghĩ của nhiều người, loãng xương là căn bệnh gắn liền với người cao tuổi, những người đã đi qua tuổi đỉnh cao của sức khỏe và đang dần đối diện với sự lão hóa tự nhiên của cơ thể. Tuy nhiên, theo nhiều nghiên cứu y học hiện đại, căn bệnh này đang có xu hướng “trẻ hóa” một cách đáng báo động. Ngày càng có nhiều người trẻ, thậm chí mới ngoài 20 tuổi được chẩn đoán mắc loãng xương hoặc ở trong tình trạng thiếu hụt mật độ xương nghiêm trọng.

Hình minh họa/ Nguồn: Internet

Theo Tổ chức Loãng xương Quốc tế (IOF), đỉnh cao phát triển mật độ xương của con người thường đạt được vào khoảng 25–30 tuổi. Sau mốc này, nếu không có sự chăm sóc đúng cách, mật độ xương sẽ dần suy giảm theo thời gian. Tuy nhiên, điều đáng lo ngại là có nhiều người trẻ hiện nay không bao giờ đạt được “đỉnh” này vì nhiều yếu tố từ môi trường sống, thói quen, đến chế độ ăn uống và tinh thần.

Tại Việt Nam, theo báo cáo của một số cơ sở y tế chuyên khoa, số lượng người trẻ đến khám do đau lưng, mỏi gối, thậm chí gãy xương không do chấn thương mạnh đang gia tăng. Một phần không nhỏ trong số này được phát hiện có dấu hiệu loãng xương hoặc thiếu hụt mật độ xương nghiêm trọng.

Nguyên nhân khiến người trẻ có nguy cơ loãng xương cao

Lối sống ít vận động, lệ thuộc vào công nghệ

Với nhịp sống hiện đại, nhiều người trẻ dành phần lớn thời gian ngồi trước máy tính, điện thoại hoặc các thiết bị công nghệ khác. Việc ngồi một chỗ quá lâu, ít hoạt động thể chất khiến hệ xương không được “kích thích” để tái tạo và phát triển. Xương giống như cơ bắp cần được vận động thường xuyên để duy trì độ chắc khỏe.

Ngoài ra, việc dành ít thời gian ngoài trời cũng đồng nghĩa với việc cơ thể ít tiếp xúc với ánh nắng – nguồn cung cấp vitamin D tự nhiên thông qua cơ chế tổng hợp qua da. Mà vitamin D chính là “chìa khóa” giúp hấp thu canxi – khoáng chất quan trọng hàng đầu đối với sự chắc khỏe của xương.

Chế độ dinh dưỡng nghèo nàn, thiếu khoa học

Thức ăn nhanh, đồ uống có ga, nước ngọt, trà sữa… đang là lựa chọn ưu tiên của không ít người trẻ. Tuy nhiên, đây lại là những thực phẩm có thể gây “tiêu xương” khi chứa nhiều photphat, caffeine, natri, các chất khiến canxi bị đào thải khỏi cơ thể. Bên cạnh đó, việc ăn uống thất thường, thiếu sữa, thiếu rau xanh và các thực phẩm giàu canxi khiến xương không được cung cấp đủ nguyên liệu cần thiết để duy trì cấu trúc và chức năng.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), thanh niên nên nạp khoảng 1.000 mg canxi mỗi ngày, nhưng một khảo sát tại Việt Nam cho thấy phần lớn người trẻ chỉ nạp được khoảng 500–600 mg – chưa đạt 2/3 nhu cầu tối thiểu.

Căng thẳng, stress và rối loạn nội tiết tố

Căng thẳng kéo dài có thể dẫn đến mất ngủ, rối loạn ăn uống và ảnh hưởng đến hormone. Hormone cortisol được sản sinh nhiều khi cơ thể căng thẳng, nếu duy trì ở mức cao trong thời gian dài sẽ phá vỡ sự cân bằng nội tiết, gây ra tình trạng hủy xương nhanh hơn tái tạo xương.

Ở nữ giới, việc rối loạn chu kỳ kinh nguyệt, ăn kiêng cực đoan hoặc mắc hội chứng buồng trứng đa nang có thể dẫn đến giảm nồng độ estrogen – hormone đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì mật độ xương.

Lạm dụng chất kích thích: rượu, thuốc lá, caffeine

Rượu và thuốc lá không chỉ ảnh hưởng đến gan, phổi mà còn là “kẻ thù thầm lặng” của hệ xương. Chúng cản trở quá trình hấp thu canxi và vitamin D, đồng thời làm tăng tốc độ phân hủy xương. Trong khi đó, thói quen uống quá nhiều cà phê hoặc trà đặc cũng gây ra hiện tượng mất canxi qua nước tiểu.

Bệnh lý nền và yếu tố di truyền

Một số bệnh lý mãn tính như cường giáp, tiểu đường, viêm ruột, suy thận hoặc sử dụng thuốc corticoid lâu dài đều có thể ảnh hưởng đến chuyển hóa xương. Ngoài ra, nếu trong gia đình có người thân mắc loãng xương, nguy cơ ở thế hệ sau cũng cao hơn nhiều lần.

Làm thế nào để người trẻ phòng tránh loãng xương từ sớm?

Tăng cường vận động: Ưu tiên các bài tập có tác động lên xương như đi bộ nhanh, chạy bộ, leo cầu thang, nhảy dây, tập gym hoặc yoga. Tập thể dục đều đặn ít nhất 30 phút mỗi ngày là một trong những cách hiệu quả nhất để xây dựng mật độ xương khỏe mạnh.

Chế độ ăn giàu canxi và vitamin D: Bổ sung các thực phẩm như sữa, trứng, cá hồi, tôm, rau cải xanh, đậu nành… Có thể dùng thêm viên bổ sung canxi và vitamin D nếu chế độ ăn chưa đủ, nhưng cần tham khảo ý kiến bác sĩ.

Hạn chế chất kích thích: Giảm rượu bia, thuốc lá, caffeine. Tránh lạm dụng đồ uống có ga và thực phẩm chế biến sẵn.

Tiếp xúc với ánh nắng hợp lý: Dành khoảng 15–20 phút/ngày để tắm nắng vào buổi sáng, giúp tổng hợp vitamin D tự nhiên.

Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Đặc biệt nếu có yếu tố nguy cơ hoặc thấy dấu hiệu bất thường như đau lưng, gãy xương sau va chạm nhẹ, mỏi xương kéo dài…

Đừng để vẻ ngoài đánh lừa bạn

Sức khỏe xương là nền tảng của mọi hoạt động sống, từ đi lại, vận động đến khả năng phục hồi sau chấn thương. Đừng để đến khi xương yếu mới bắt đầu lo lắng. Loãng xương không có triệu chứng rõ rệt trong giai đoạn đầu, nhưng hậu quả thì âm thầm và dai dẳng. Với người trẻ, việc chăm sóc xương không chỉ là phòng bệnh mà còn là đầu tư cho chất lượng sống về lâu dài.

Trương Hiền