Vì sao cần phục hồi chức năng sau ghép tạng?

Phục hồi chức năng sau ghép tạng để làm gì?

Dưới đây là vai trò của việc phục hồi chức năng sau ghép tạng người bệnh cần biết:

1. Hỗ trợ hồi phục sau phẫu thuật:

Cải thiện thể lực: Phẫu thuật ghép tạng là một quá trình lớn và có thể làm suy yếu cơ thể. Phục hồi chức năng giúp bệnh nhân lấy lại sức mạnh cơ bắp và thể lực, từ đó cải thiện khả năng hoạt động hàng ngày.
Giảm đau và cứng khớp: Các bài tập phục hồi chức năng giúp giảm đau sau phẫu thuật và ngăn ngừa cứng khớp, đặc biệt là trong các trường hợp như ghép gan hoặc thận, nơi bệnh nhân có thể gặp khó khăn trong việc di chuyển.

PGS.TS.BS Nguyễn Thị Kim Liên (Trưởng khoa Phục hồi chức năng, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức).

2. Tăng cường chức năng tạng ghép:

Cải thiện tuần hoàn và oxy hóa: Các bài tập giúp cải thiện tuần hoàn máu và khả năng cung cấp oxy, hỗ trợ tạng ghép hoạt động tốt hơn.
Ngăn ngừa biến chứng: Tập luyện đều đặn giúp giảm nguy cơ biến chứng như huyết khối tĩnh mạch sâu, viêm phổi, và các vấn đề khác liên quan đến việc nằm lâu hoặc ít vận động.

3. Tăng cường hệ miễn dịch và giảm nguy cơ thải ghép:

Giảm căng thẳng: Phục hồi chức năng giúp bệnh nhân kiểm soát căng thẳng và lo lắng sau phẫu thuật, qua đó hỗ trợ hệ miễn dịch hoạt động ổn định hơn.
Hỗ trợ thích ứng với thuốc ức chế miễn dịch: Bệnh nhân ghép tạng phải dùng thuốc ức chế miễn dịch để ngăn ngừa thải ghép, và tập luyện đều đặn giúp cơ thể thích nghi tốt hơn với các loại thuốc này.

4. Phục hồi chức năng tâm lý:

Hỗ trợ tinh thần: Sau khi ghép tạng, bệnh nhân có thể gặp phải căng thẳng tâm lý do sự thay đổi lớn trong cuộc sống. Phục hồi chức năng bao gồm cả việc hỗ trợ tâm lý, giúp bệnh nhân đối diện với những thách thức về tinh thần và tăng cường sự lạc quan.
Tăng cường sự tự tin: Khả năng thực hiện các hoạt động hàng ngày một cách độc lập sau phẫu thuật giúp bệnh nhân cảm thấy tự tin hơn và hòa nhập lại với cuộc sống xã hội.

5. Tái hòa nhập cuộc sống thường ngày:

Phục hồi khả năng lao động và sinh hoạt: Phục hồi chức năng giúp bệnh nhân quay trở lại cuộc sống và công việc một cách nhanh chóng và hiệu quả hơn.
Cải thiện chất lượng cuộc sống: Tập luyện và các liệu pháp phục hồi giúp bệnh nhân cải thiện chất lượng cuộc sống tổng thể, từ đó sống khỏe mạnh và hạnh phúc hơn sau khi ghép tạng.

Sau ghép tạng, việc phục hồi chức năng sẽ giúp người bệnh hồi phục sức khỏe tốt hơn.

Các giai đoạn phục hồi chức năng sau ghép tạng

Phục hồi chức năng cho người bệnh sau khi ghép tạng là một quá trình toàn diện, bao gồm các phương pháp và bài tập nhằm giúp bệnh nhân hồi phục cả về thể chất lẫn tinh thần. Dưới đây là cách thực hiện phục hồi chức năng theo từng giai đoạn:

1. Giai đoạn ngay sau phẫu thuật (giai đoạn cấp tính):

Mục tiêu của giai đoạn này là giảm thiểu các biến chứng hậu phẫu, hỗ trợ cơ thể thích nghi với tạng ghép và bắt đầu quá trình hồi phục thể chất.

Các bài tập ở giai đoạn ngay sau phẫu thuật là:

Bài tập hô hấp: Bệnh nhân được hướng dẫn các bài tập hít thở sâu và bài tập ho có kiểm soát để ngăn ngừa viêm phổi và các vấn đề hô hấp khác.
Vận động sớm: Khi tình trạng ổn định, bệnh nhân sẽ được khuyến khích bắt đầu vận động sớm, như ngồi dậy, đứng và đi bộ nhẹ để tăng cường tuần hoàn và ngăn ngừa huyết khối tĩnh mạch sâu.
Chăm sóc vết mổ: Hướng dẫn bệnh nhân và gia đình cách chăm sóc vết mổ, đảm bảo vệ sinh và theo dõi dấu hiệu nhiễm trùng.

2. Giai đoạn phục hồi (giai đoạn bán cấp):

Mục tiêu của giai đoạn phục hồi là tăng cường thể lực và sức mạnh cơ bắp, khôi phục khả năng tự chăm sóc và hoạt động hàng ngày và giảm đau và căng cứng cơ bắp.

Các bài tập trong giai đoạn này là:

Bài tập vận động: Tùy thuộc vào loại tạng ghép, bệnh nhân sẽ thực hiện các bài tập tăng cường sức mạnh cơ bắp, cải thiện khả năng vận động khớp và tăng cường thể lực tổng quát.
Bài tập chịu trọng lượng: Đi bộ và các bài tập chịu trọng lượng khác giúp cải thiện mật độ xương và tăng cường sức khỏe tổng thể.
Hoạt động trị liệu: Bệnh nhân được tập luyện các kỹ năng cần thiết cho cuộc sống hàng ngày, chẳng hạn như tự mặc quần áo, tắm rửa, nấu ăn, và làm việc nhẹ nhàng.

Phục hồi chức năng sau ghép tạng là một quá trình liên tục và đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa bệnh nhân, bác sĩ, và các chuyên gia phục hồi chức năng.

3. Giai đoạn duy trì và phục hồi toàn diện:

Mục tiêu của giai đoạn 3 là khôi phục hoàn toàn chức năng thể chất và tinh thần, tái hòa nhập cuộc sống và công việc và phòng ngừa tái phát, duy trì sức khỏe dài hạn.

Các bài tập cho giai đoạn 3 là:

Chương trình phục hồi chức năng cá nhân: Phát triển chương trình tập luyện dài hạn phù hợp với tình trạng sức khỏe và nhu cầu của bệnh nhân. Chương trình có thể bao gồm tập luyện tim mạch, bài tập sức bền, và các hoạt động giải trí như bơi lội, yoga.
Tư vấn dinh dưỡng: Hướng dẫn chế độ ăn uống cân bằng, đảm bảo cung cấp đủ dinh dưỡng để hỗ trợ tạng ghép hoạt động tốt và phòng ngừa biến chứng.
Hỗ trợ tâm lý: Bệnh nhân có thể cần sự hỗ trợ từ các chuyên gia tâm lý để vượt qua các vấn đề lo âu, trầm cảm hoặc căng thẳng sau ghép tạng. Các buổi tư vấn hoặc tham gia nhóm hỗ trợ là rất cần thiết.
Giáo dục về việc tự quản lý: Hướng dẫn bệnh nhân cách tự theo dõi sức khỏe, bao gồm việc nhận biết sớm các dấu hiệu của thải ghép hoặc nhiễm trùng, tuân thủ lịch trình uống thuốc và theo dõi tình trạng của tạng ghép.

4. Theo dõi và tái khám định kỳ:

Kiểm tra định kỳ: Bệnh nhân cần tuân thủ lịch tái khám định kỳ để theo dõi chức năng của tạng ghép, điều chỉnh thuốc và đảm bảo không có biến chứng. Điều chỉnh chương trình phục hồi: Tùy thuộc vào kết quả tái khám và sự hồi phục của bệnh nhân, chương trình phục hồi chức năng có thể được điều chỉnh để phù hợp hơn với tình trạng sức khỏe hiện tại.

Phục hồi chức năng sau ghép tạng là một quá trình liên tục và đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa bệnh nhân, bác sĩ, và các chuyên gia phục hồi chức năng. Điều này không chỉ giúp bệnh nhân nhanh chóng hồi phục mà còn duy trì sức khỏe tạng ghép và cải thiện chất lượng cuộc sống lâu dài.

PGS.TS.BS Nguyễn Thị Kim Liên