Về ngôi làng ăn chung, dùng đồ chung, tiền kiếm được cho vào quỹ chung

Với tôi, Thái Hải là bản làng kỳ lạ bậc nhất Việt Nam.

Khu bảo tồn làng nhà sàn dân tộc sinh thái Thái Hải được Tổ chức Du lịch Liên hợp quốc vinh danh là “Làng du lịch tốt nhất thế giới năm 2022”. Nơi đây cách Hà Nội khoảng 70km và trung tâm TP Thái Nguyên 10km, nằm trong trục tham quan khu du lịch Hồ Núi Cốc, không gian văn hóa chè Tân Cương…

Ở làng Thái Hải (thuộc xóm Mỹ Hào, xã Thịnh Đức) có khoảng 200 người dân cùng sinh sống. Dân làng ăn chung, dùng đồ chung, nhà ai kiếm được tiền cũng góp chung vào quỹ làng, không ai giàu có hơn ai, không ai tị nạnh ai. Tất cả cùng đoàn kết, yêu thương, giúp đỡ nhau mỗi ngày.

Tôi không thể tin có một ngôi làng như thế tồn tại giữa thế kỷ 21 cho tới khi trực tiếp ghé thăm, được đi tham quan và nghe những câu chuyện thú vị về nơi này.

Người dân làng Thái Hải tham gia lễ hội truyền thống. Ảnh: Quỷ Cốc Tử

Thái Hải là khu du lịch tư nhân đầu tiên của Thái Nguyên được công nhận là điểm du lịch địa phương.

Hơn 15 năm về trước, bà Nguyễn Thị Thanh Hải - một người yêu văn hóa Tày mong muốn xây dựng khu bảo tồn văn hóa dân tộc này. Bà đã gom góp tất cả tiền bạc để mua được 30 căn nhà sàn nguyên bản của đồng bào dân tộc Tày, Nùng từ Định Hóa đưa về Mỹ Hào, trong đó có nhiều ngôi nhà tuổi đời ngót nghét trăm năm.

Bà cũng cất công vận động những gia đình người Tày, Nùng về đây sinh sống cùng nhau. Họ sống quây quần bên nhau như gia đình. Công việc hằng ngày của họ là trồng cây rừng, trồng rau, trồng chè, tăng gia sản xuất và tham gia hoạt động du lịch, bảo tồn những nét văn hóa truyền thống của dân tộc mình.

Bà Hải là trưởng làng và đặt ra "luật lệ" cực kỳ thú vị: Mỗi người chỉ làm một việc mà thôi, ai giỏi chăn nuôi thì chỉ chăn nuôi, ai giỏi làm kinh tế thì làm kinh tế, ai giỏi giao tiếp thì đối ngoại tiếp khách, người có kinh nghiệm làm thuốc thì lo việc chữa bệnh cho cả làng, thậm chí ai giỏi làm rượu thì làm rượu cho cả làng uống.

Bà Nguyễn Thị Thanh Hải - trưởng làng. Ảnh: Quỷ Cốc Tử

Mỗi ngày, từ 5h sáng, mõ làng gõ vang gọi cả làng thức giấc làm việc, đàn ông cời bếp, thổi lửa, mài dao, phụ nữ ra giếng làng lấy nước, đun nước pha trà. Sau khi cùng nhau ăn sáng, mọi người tỏa đi làm công việc của mình. Có người đi lấy củi, trồng rau, chăn nuôi gà heo, người đánh bắt cá, người đón tiếp khách tham quan, trẻ nhỏ đến lớp học.

Điều độc đáo khiến du khách bất ngờ là toàn bộ số tiền bất cứ ai trong làng kiếm được đều nộp vào quỹ chung của bản làng. Các chi tiêu, nhu cầu sinh hoạt từ riêng tư đến thiết yếu của mỗi gia đình, từ ăn uống sinh hoạt, đến chữa bệnh, vui chơi, đi học đều có trưởng làng lo liệu.

Thậm chí, dân làng đi lại cũng là xe chung luôn. Ai cần xe thì đăng ký, sẽ có bộ phận thu xếp lấy xe trong kho ra giao ngay.

Trưởng làng sẽ là người quyết định mọi công việc quan trọng của làng Thái Hải. Tất cả mọi người đều nghe theo sự sắp xếp của trưởng làng mà không bao giờ so đo tị nạnh nhau.

Tới đây, du khách có thể cùng bà con trồng rau, hái chè, làm nhà sàn, thả lưới bắt cá, múa chày giã cốm… để hiểu hơn về đời sống của người dân bản địa, sau đó thưởng thức các món ẩm thực đặc trưng như khâu nhục, lợn quay, ốc xào măng chua, canh gà nấu mẻ… hay những món ăn lạ miệng chế biến từ mầm lạc, sâu chít, châu chấu…

Điều khiến du khách đặc biệt ấn tượng về Thái Hải nằm ở việc bảo tồn, phát huy giá trị những nét đẹp văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Tày Thái Nguyên. Trẻ em trong làng được ông bà, cha mẹ dạy giao tiếp bằng tiếng Tày. Lên 6 tuổi, các em được học hát Then, đàn tính, chơi ném còn.

Trẻ em trong làng được dạy tiếng Tày, học hát Then và chơi đàn tính. Ảnh: Quỷ Cốc Tử

Các nghi lễ như cúng tổ tiên, xuống đồng, mừng cơm mới... vẫn được trao truyền qua nhiều thế hệ.

Tôi may mắn được tham dự lễ Biết ơn trời đất của ngôi làng. Bà con tất bật chuẩn bị lễ vật như bánh kẹo, hoa quả, rượu, bánh gai, lợn quay... để dâng cúng tổ tiên và thần linh. Đây là lễ nghi để tạ ơn trời, đất, các vị thần và tất cả mọi người đã sinh ra, gặp gỡ, sống tốt với nhau, cùng nhau làm những điều tốt đẹp.

Lễ hội gồm nhiều phần như: Lên mâm cúng, rước lễ, gõ mõ vào làng, qua cầu vàng bạc, cúng nhà thờ chung, truyền lửa, đốt lửa, nhảy múa vui chơi... Ảnh: Quỷ Cốc Tử

Tôi từng tham dự rất nhiều lễ hội nhưng đây có lẽ là lễ hội đậm đà bản sắc và ấm áp nhất. Những điều giản dị, tình người ở Thái Hải thôi thúc tôi sớm trở lại đây. Làng Thái Hải thực sự là điểm đến đáng trải nghiệm.

Linh Trang