Về Đồng Tháp, thăm làng nghề dệt choàng hơn 100 năm tuổi

Khăn choàng, hay còn gọi là khăn rằn, từ lâu đã trở thành hình ảnh gần gũi, thân thương với người phụ nữ miền Tây Nam Bộ. Bước vào làng nghề, điều đầu tiên chào đón du khách là tiếng khung dệt nhịp nhàng vang vọng khắp nơi.

Từ sáng sớm, các hộ gia đình đã tất bật làm việc, mỗi người đảm nhận một công đoạn riêng, từ nhuộm chỉ, dệt khăn cho đến hoàn thiện sản phẩm.

Theo báo Dân tộc và Phát triển, nghề dệt khăn choàng tại xã Long Khánh A hình thành từ đầu thế kỷ 20, gắn liền với cuộc sống của cư dân dọc sông Tiền ở vùng cù lao. Trải qua hơn một thế kỷ với nhiều thăng trầm, làng nghề vẫn gìn giữ được nét văn hóa đặc trưng.

Người dân địa phương kể rằng, làng nghề từng phát triển rực rỡ vào đầu thập niên 1990, khi khăn rằn được sử dụng phổ biến do nông dân làm việc ngoài đồng.

Thời điểm đó, quá trình sản xuất khăn hoàn toàn thủ công, từ xử lý sợi, nhuộm màu đến dệt bằng tay. Ban đầu, khăn chủ yếu có hai màu đen - trắng hoặc nâu - trắng với họa tiết ô vuông đơn giản.

Năm 1998, điện lưới quốc gia đến với vùng cù lao Long Khánh A, đánh dấu bước chuyển lớn trong sản xuất. Nhờ ứng dụng máy móc chạy bằng mô tơ điện, hơn 80% công đoạn sản xuất hiện nay đã được cơ giới hóa, giúp nâng cao năng suất và giá trị sản phẩm, đồng thời tăng sức cạnh tranh.

Tuy vậy, một số khung dệt thủ công vẫn được duy trì để phục vụ du khách muốn trải nghiệm quy trình truyền thống.

Thời gian qua, người dân làng nghề đã không ngừng sáng tạo để đáp ứng nhu cầu thị trường, kết hợp yếu tố truyền thống và hiện đại. Những chiếc khăn rằn ngày nay không chỉ đa dạng về màu sắc mà còn được thêu thêm họa tiết đặc trưng của Đồng Tháp như hoa sen, sếu đầu đỏ.

Để làng nghề phát triển bền vững, đưa đời sống của người dệt choàng ngày càng khá lên, huyện Hồng Ngự cũng đã tổ chức lớp tập huấn cho người dân làng dệt làm du lịch bằng cách đưa ra Hội An (tỉnh Quảng Nam) học tập mô hình làng nghề và kinh nghiệm.

Sau chuyến đi, người dân đã bắt tay ngay vào sản xuất các mặt hàng, không còn bó hẹp chỉ là dệt khăn rằn, bà con đã sản xuất đa dạng hóa các sản phẩm từ nguyên liệu khăn choàng như áo sơ mi, áo dài, túi xách, mũ, cà vạt…

Đến nay, làng nghề không chỉ sản xuất và cung ứng cho thị trường hàng triệu chiếc khăn choàng các loại mà có hàng ngàn chiếc túi xách, ba-lô mini, mũ, áo dài… các loại, đặc biệt là đèn lồng cung cấp ra thị trường.

Năm 2014, sản phẩm khăn choàng của làng nghề Long Khánh A được Ủy ban nhân dân tỉnh Đồng Tháp công nhận là sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu cấp tỉnh.

Tháng 5-2023, nghề dệt khăn choàng xã Long Khánh A chính thức được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia. Tháng 2-2024, huyện Hồng Ngự đã ra mắt sản phẩm du lịch trải nghiệm làng nghề dệt choàng Long Khánh A.

Mô hình này bao gồm các hoạt động như tham quan quy trình sản xuất tại khu phục dựng, mua sắm sản phẩm thủ công, thưởng thức ẩm thực chợ phiên làng nghề và trải nghiệm vẽ tranh trên khăn choàng.

Du khách cũng được thưởng thức các tiết mục đờn ca tài tử, hát dân ca, hò vè, trò chơi dân gian và trình diễn lô tô show.

Song song với chợ phiên làng nghề, huyện Hồng Ngự còn đầu tư nâng cấp cơ sở hạ tầng như nhà trưng bày, di tích Long Khương Miếu – di tích lịch sử cấp tỉnh và bến tàu du lịch quốc tế kết nối với tour sông Mê Kông đến làng nghề dệt choàng trăm năm tuổi.

Mô hình này không chỉ góp phần quảng bá du lịch và nét đặc trưng của địa phương mà còn gìn giữ, bảo tồn và phát huy giá trị của làng nghề dệt choàng Long Khánh A.

Đây cũng là nỗ lực nhằm kết nối các điểm du lịch trong vùng cù lao Long Khánh. Nơi đây lưu giữ bề dày văn hóa và lịch sử với các nhà cổ hơn 100 năm tuổi, đình Long Khánh - di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia, bãi tắm cồn và vườn cây ăn trái.

Ảnh: Trần Hoàng Vân Hùng, Minh Hải

Trần Hoàng Vân Hùng Đăng Huy