Vật Việt Nam trăn trở tìm lại vị thế

Đành không dự hội làng

Dịp này cũng là lúc giải vật cổ truyền trong các lễ hội đang diễn ra sôi động ở các tỉnh, thành đồng bằng Bắc Bộ. Đặc biệt, những giải vật cổ truyền ở Hà Nội, Bắc Ninh, Vĩnh Phúc... luôn có sức hút, như thỏi nam châm với các đô vật. Nhiều đô vật nghiệp dư cũng như chuyên nghiệp từng kể rằng, luôn có cảm giác “đứng ngồi không yên” mỗi khi vào mùa vật hội làng.

Nhiều người trong số họ gác hết công việc chỉ để đi dự các hội vật làng. Đối với họ, cảm giác thi đấu tại các giải vật hội làng luôn đặc biệt. Họ cũng kể, nhiều khi tiền thưởng ở các hội vật làng chỉ là chuyện nhỏ, cảm giác bước vào sới vật, được đi các bài Xe đài để "khoe" cái thần thái, cái hay, cái đẹp ở mỗi vùng quê mới quan trọng.

Đội tuyển vật tập luyện tích cực sau Tết Ất Tỵ 2025. Ảnh: Minh Minh

Nhiều đô vật đã và đang thi đấu trong hệ thống thi đấu quốc gia kể rằng, dự các hội vật làng luôn cảm nhận được khác biệt so với các giải đấu trong hệ thống thi đấu quốc gia. Ở đó, các đô vật được thi đấu trong sự cổ vũ của cả nghìn khán giả, có thưởng nóng sau mỗi pha đánh hay, thể hiện bài Xe đài đẹp mắt, có hồn... Ở góc độ khác, mức thưởng “cứng” cho các danh hiệu tại hội vật làng cũng hấp dẫn. Như ở các giải vật trong mùa lễ hội năm nay, mức thưởng thường trong khoảng 12-15 triệu đồng trở lên cho đô vật giành ngôi vô địch. Mức thưởng có thể cao hơn phụ thuộc vào sự ngẫu hứng của khán giả, nhà tài trợ giải.

Mùa hội làng sau Tết Ất Tỵ này, một số đội tuyển vật địa phương vẫn cho VĐV đi tham dự các hội lớn sau khi có công văn từ Ban tổ chức lễ hội đến đơn vị chủ quản. Như ở Trung tâm Huấn luyện và thi đấu TDTT Hà Nội, các đô vật được cử đi các lễ hội lớn của thành phố như lễ hội đền Hai Bà Trưng (Mê Linh, Hà Nội), lễ hội đền Cổ Loa (Đông Anh, Hà Nội)... Tuy vậy, đến nay, tất cả đều đã tập trung vào chuẩn bị cho các giải đấu trong hệ thống thi đấu quốc gia.

Còn với các đô vật đang tập trung ở đội tuyển quốc gia, Ban huấn luyện đã thông báo về việc những việc ưu tiên tập trung cho các mục tiêu trong năm 2025 và các năm tiếp theo. Cho nên, dù thích đến mấy thì VĐV đội tuyển cùng sẽ phải “phanh lại” đam mê dự hội vật làng của mình. HLV Tạ Ngọc Tân ở đội vật cổ điển nam quốc gia cho hay: “Khi đang tập trung ở đội tuyển quốc gia thì VĐV phải xác định ưu tiên lịch tập luyện của đội tuyển. Chúng tôi đã xác định rõ với VĐV và tất cả đều hiểu, chia sẻ với Ban huấn luyện ”.

Còn phụ trách môn vật (Cục TDTT) Tạ Tùng Đức cho hay, từ vài năm nay, bộ môn cũng như Ban huấn luyện đội tuyển vật quốc gia đã quy định là các tuyển thủ đang tập trung ở đội tuyển quốc gia sẽ không đi dự các hội vật làng để bảo đảm giáo án tập luyện, tránh chấn thương. Bởi nếu bị chấn thương khi dự hội vật làng thì không chỉ ảnh hưởng đến VĐV mà còn cả đội tuyển. “Tất nhiên, cũng có những ngoại lệ nhưng để tham dự phải có sự đồng ý bằng văn bản từ phía Cục TDTT” – ông Tạ Tùng Đức nói. Điều đó cũng giải thích vì sao hiện tại các đô vật ở đội tuyển quốc gia vẫn chuyên tâm tập luyện dù các hội vật làng đang diễn ra ào ạt.

Ưu tiên SEA Games 33

Năm 2025, đội tuyển vật quốc gia tham dự nhiều sân chơi quan trọng, trong đó có SEA Games 33 và các giải đấu châu lục, thế giới.

Ở sân chơi, SEA Games 33, sự cạnh tranh ngay từ bây giờ đã được cảm nhận rõ khiến nhà quản lý thực sự trăn trở. Ở SEA Games 33, số bộ huy chương của môn vật chỉ còn 12 bộ chia đều cho 3 nội dung vật cổ điển nam, vật tự do nam, vật tự do nữ. Trong khi đó, ở SEA Games 32, có 18 bộ huy chương môn vật. Cũng ở SEA Games 32, đội tuyển vật giành 13 HCV nhưng lần này, khi số bộ huy chương giảm đáng kể, chỉ tiêu cũng chỉ còn 6 HCV. Việc giảm chỉ tiêu huy chương này không thuần túy là giảm cơ học mà còn căn cứ vào tình hình lực lượng cũng như sự phát triển mạnh mẽ của nhiều đội khác ở Đông Nam Á.

Như việc giành 6 HCV tại SEA Games đối với đội tuyển vật thường là dễ dàng. Nhưng tại SEA Games 33 sẽ khác bởi hiện tại đang có những biến động về lực lượng trong thành phần đội tuyển. Đội vật tự do nữ giờ hầu như không còn nhân tố có thể chạm vào vé dự Olympic hoặc có thể dễ dàng giành HCV SEA Games. Không kể, ở SEA Games 33, hai hạng cân thế mạnh của vật nữ Việt Nam là 50kg và 53kg lại không có trong chương trình thi đấu.

Không riêng đội vật tự do nữ, các đô vật nam cũng đang gặp cạnh tranh đáng kể ngay ở Đông Nam Á. Thông tin từ Ban huấn luyện đội tuyển cho thấy, các đô vật nam Indonesia cả năm qua đi tập huấn tại châu Âu, Trung Quốc... sẵn sàng cho cuộc soán ngôi các đô vật Việt Nam ở cả nội dung vật cổ điển, vật tự do tại SEA Games 33. Riêng nội dung vật cổ điển, trong 2-3 năm gần đây đã không còn là sàn diễn của các đô vật Việt Nam khi cả Campuchia cũng đã sở hữu các đô vật nhập tịch, đủ sức cạnh tranh HCV với các đô vật Việt Nam.

Ngoài sân chơi SEA Games, trăn trở lớn nhất của các nhà quản lý vẫn là tìm nhân tố và có nguồn lực đầu tư để hướng đến tấm vé dự Olympic. Vật Việt Nam từng có VĐV liên tiếp dự Olympic 2012 và 2016. Nhưng sau đó, vật Việt Nam lỗi hẹn với 2 kỳ Olympic 2020 và 2024 trong khi gặp phải sự cạnh tranh đáng kể ở sân chơi SEA Games từ Indonesia, Campuchia... Hiện tại, vẫn chưa có đô vật Việt Nam nào đủ khả năng tranh chấp vé dự Olympic hay giành huy chương châu lục, thế giới.

Người trong nghề từ lâu nay vẫn xác định, trong 3 nội dung của vật, chỉ có vật tự do nữ còn có cửa giành vé dự Olympic trong khi các đô cử nam hầu như không có cơ hội do thua xa mặt bằng trình độ ở châu lục, thế giới. Trước mắt, các nhà quản lý môn vật đang trông vào nguồn HLV nước ngoài khi xúc tiến mời một HLV người Mỹ đến huấn luyện đội vật tự do nữ nhằm hướng đến mục tiêu hoàn thành chỉ tiêu về HCV ở SEA Games 33 cũng như giành vé dự Olympic 2028.

Ngoài ra, vẫn là tìm nguồn kinh phí để các đô vật có thể tập huấn ở nước ngoài nhiều hơn thay vì chỉ tập trong nước. Câu chuyện kinh phí lâu nay vẫn là trăn trở của người trong nghề khi Liên đoàn vật Việt Nam hiện tại vẫn chưa thể gánh vác việc tìm tài trợ cho các đô vật trọng điểm, để chia sẻ gánh nặng kinh phí với Cục TDTT.

Trong câu chuyện của phụ trách bộ môn vật (Cục TDTT) Tạ Tùng Đức sau Tết Nguyên đán Ất Tỵ vẫn là nỗi trăn trở hoàn thành chỉ tiêu ở SEA Games 33 vào cuối năm nay ở Thái Lan hay xa hơn là tạo được những nhân tố có đủ khả năng chạm tay vào vé dự Olympic 2028. Tất cả đều không dễ thực hiện và chưa biết khi nào mới hết trăn trở.

Minh Hà