Vành đai kinh tế mới từ hợp tác liên khu vực

Hội nghị Cấp cao Kinh tế ASEAN - Hội đồng Hợp tác Vùng Vịnh (GCC) - Trung Quốc. Ảnh: Dương Giang-TTXVN

Hội nghị cấp cao Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) - Trung Quốc - Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh (GCC) lần thứ nhất vừa diễn ra tại Kuala Lumpur (Malaysia) vào ngày 27 và 28/5, trong bối cảnh cuộc chiến thuế quan do chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump khởi xướng tạm thời lắng xuống. Hội nghị thu hút sự chú ý không chỉ bởi tính chất liên khu vực, bởi nếu ba nền kinh tế này bắt tay với nhau, kết quả có thể dẫn đến những thay đổi đáng kể trong cấu trúc kinh tế toàn cầu.

Theo bài viết của nhà bình luận quốc tế Lỗ Ninh đăng tải trên trang mạng hkcna.hk, mục tiêu trước mắt của hội nghị là thiết lập cơ chế hợp tác ba bên chính thức, tiến tới hình thành cơ chế hợp tác từ cấp cao nhất đến cấp bộ trưởng, sau đó đến nhóm kỹ thuật trong các lĩnh vực chuyên môn, thực hiện từng nguyên tắc hợp tác do hội nghị đặt ra, đồng thời mở rộng và khai mở các lĩnh vực hợp tác mới. Các lĩnh vực được ưu tiên gồm cơ sở hạ tầng, kinh tế số, năng lượng xanh, sản xuất thông minh và ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI).
So với hợp tác song phương, hợp tác đa phương là hình thức chủ yếu của hợp tác kinh tế, thương mại khu vực hoặc liên khu vực. Lý do khiến hợp tác ba bên Trung Quốc-ASEAN-GCC đi từ ý tưởng đến hoàn thành nhanh chóng là vì ba bên đã có những thông lệ và kinh nghiệm trong hợp tác đa phương. Xét về góc độ bảo đảm hợp tác ba bên diễn ra suôn sẻ nhất có thể, tiến độ chung và kết quả hợp tác đa phương giữa ASEAN và Trung Quốc, ASEAN+Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc và GCC, ASEAN và GCC đều tốt hơn kỳ vọng chung của cộng đồng quốc tế. Trong bối cảnh kinh tế và thương mại toàn cầu hiện nay và với việc ông Trump áp dụng đòn thuế quan, nhu cầu hợp tác giữa ba bên trở nên cấp thiết và mạnh mẽ hơn bao giờ hết.

Để hợp tác đa phương thành công và đi vào thực tiễn, hợp tác cần đem lại lợi ích cho các bên. Theo góc độ này, hợp tác ba bên giữa Trung Quốc, ASEAN và GCC không chỉ có nhiều lĩnh vực cần khơi sâu, mở rộng và phát triển, có nhu cầu thực tế cấp thiết của tất cả các bên, mà còn có nền tảng kinh tế-thương mại thực tế. Một là, tiến trình đàm phán Hiệp định Thương mại Tự do Trung Quốc-ASEAN 3.0 đã hoàn tất, trong khi Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) đang được triển khai hiệu quả.

Hai là, một tỷ lệ đáng kể trong giao dịch thương mại giữa Trung Quốc và GCC hiện nay được thanh toán bằng tiền tệ địa phương. Ba là, trong bối cảnh Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) hàng năm của 17 nước thuộc ASEAN, GCC và Trung Quốc là 23.700 tỷ USD, chiếm hơn 22,3% GDP toàn cầu, việc tăng cường hợp tác ba bên có sự hỗ trợ rộng rãi của thị trường. Bốn là, kim ngạch thương mại hàng năm giữa Trung Quốc và ASEAN xấp xỉ 1.000 tỷ USD, trong khi với GCC là 290 tỷ USD. Những con số này, dù đã rất ấn tượng, vẫn còn dư địa lớn để mở rộng.

Hợp tác giữa Trung Quốc, ASEAN và GCC chắc chắn sẽ mang lại lợi ích cho tất cả các bên. Giá trị từ hợp tác này đối với Trung Quốc cũng hàm chứa trong giá trị mà nước này có thể đạt được trong hợp tác song phương đối với ASEAN và GCC.Theo ông Mark Williams, chuyên gia kinh tế tại Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), nếu Trung Quốc, ASEAN và GCC hợp tác với nhau, thì điều đó tương đương với việc xây dựng một “đê chắn sóng” khác bên ngoài hệ thống giao dịch bằng đồng USD. Nếu thương mại ba bên được thanh toán bằng các đồng nội tệ thì ít nhất 1.500 tỷ USD giao dịch thương mại mỗi năm nằm ngoài hệ thống thanh toán bằng USD – một con số vượt xa kết quả phi USD hóa của Nga trong suốt một thập kỷ qua.Từ góc độ chiến lược, Bộ trưởng Ngoại giao Malaysia, Mohamad Hasan, nhận định, mỗi bên đều có những thế mạnh riêng: GCC sở hữu tiềm lực tài chính dồi dào như một "siêu tập đoàn"; ASEAN có tài nguyên và động lực phát triển mạnh mẽ; còn Trung Quốc là một thị trường rộng lớn với khả năng sản xuất và đầu tư khổng lồ. Nếu có sự hợp tác và quản lý phù hợp, ASEAN, GCC và Trung Quốc có thể hình thành một nhóm kinh tế mới có ảnh hưởng sâu rộng đến cục diện toàn cầu, không chỉ về kinh tế mà còn cả chính trị.ASEAN cần khẩn trương tận dụng công nghệ, thị trường, chuỗi sản xuất và cung ứng của Trung Quốc để thúc đẩy nâng cấp ngành nghề ở Đông Nam Á, tận dụng nguồn vốn dồi dào của GCC để mở rộng cơ sở hạ tầng. Đối với GCC, công nghệ 5G và 5G+ của Trung Quốc, năng lượng, ứng dụng AI, robot, công nghệ điện hiện đại, công nghệ hóa dầu hiện đại, công nghệ sản xuất thông minh công nghiệp nhẹ, có thể giúp các nước này thoát khỏi sự phụ thuộc quá mức vào năng lượng hóa dầu truyền thống và thực hiện sự chuyển đổi đa dạng của cơ cấu ngành nghề quốc gia...Đối với Trung Quốc, nguồn vốn dồi dào của GCC có thể được sử dụng để đầu tư mạnh vào nhiều quỹ phát triển của nước này, mang lại lợi ích trực tiếp cho các ngành công nghệ cao hiện tại và tương lai. Sự tham gia của GCC vào dự án đầu tư cơ sở hạ tầng quy mô lớn của ASEAN cũng có thể mang lại lợi ích gián tiếp cho Trung Quốc. Mức độ hội nhập kinh tế, thương mại, khoa học công nghệ giữa Trung Quốc và GCC càng cao thì nguồn cung dầu khí của Trung Quốc tại Trung Đông và khu vực vùng Vịnh sẽ càng ổn định.Nếu được thiết lập và vận hành hiệu quả, cơ chế hợp tác ba bên này có thể tạo ra một vành đai kinh tế mới sôi động trên khắp Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương, từ eo biển Malacca tới eo biển Hormuz. Không chỉ mang tính thương mại, vành đai này còn có tiềm năng kết nối với Sáng kiến “Vành đai và Con đường”, tạo thành một “vành đai vàng” năng động nhất tại châu Á.

Thêm vào đó, do Indonesia, Malaysia và phần lớn các nước GCC đều là quốc gia Hồi giáo. Nếu có thể thúc đẩy hợp tác kinh tế và thương mại sâu rộng giữa Trung Quốc, ASEAN và GCC thì giá trị chiến lược sẽ vượt xa giá trị chiến thuật của việc cùng nhau ứng phó với cuộc chiến thuế quan của Tổng thống Trump.

Mạc Luyện/BNEWS/vnanet.vn