Vắng Mỹ, châu Âu có thể điều quân tới Ukraine?

Trước khi tới Mỹ để gặp Tổng thống Donald Trump, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã họp với Thủ tướng Anh Keir Starmer nhằm thống nhất lập trường chung: châu Âu sẵn sàng đưa hàng chục nghìn binh lính tới Ukraine, sau khi Nga - Ukraine đạt được thỏa thuận ngừng bắn. Theo kế hoạch, lực lượng châu Âu gồm 30.000 quân sẽ tập trung tại nhiều thành phố của Ukraine, và đề nghị Mỹ đóng vai trò "dự phòng" răn đe Nga.

Tại cuộc gặp ở Washington, Tổng thống Macron cũng nhiều lần nhấn mạnh vào kế hoạch điều quân tới Ukraine, và lôi kéo ông Trump cùng tham gia nhưng không thành công. Thay vào đó, ông Trump tái khẳng định quan điểm cần đàm phán hòa bình nhằm chấm dứt xung đột ở Ukraine càng sớm càng tốt.

Lính Mỹ tham gia một cuộc tập trận của NATO ở Romania. Ảnh: Quân đội Mỹ

Vậy liệu châu Âu có thể tự giải quyết vấn đề Ukraine như họ mong muốn hay không? Theo Telegraph, chuyên gia Daniel DePetris tại tổ chức nghiên cứu Defense Priorities ở Washingnton cho rằng, nhiều người không khỏi hoài nghi về câu trả lời.

Khoảng thời gian sau khi Liên Xô cũ sụp đổ và trước thời điểm xung đột Nga - Ukraine bùng nổ vào tháng 2/2022, năng lực phòng thủ cùng khả năng sẵn sàng chiến đấu của châu Âu đã bị suy giảm. Việc NATO mở rộng hoạt động sang các quốc gia từng thuộc Liên Xô, và Washington sẵn sàng duy trì vị thế tối cao đã khiến chính phủ các nước châu Âu không có nhiều lý do để lo lắng cho vấn đề an ninh.

Nhưng khi Nga triển khai chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine đã làm đảo lộn những tính toán trên. Để hỗ trợ Kiev, chính phủ các nước châu Âu đã hỗ trợ gần 62 tỷ Euro để trang bị vũ khí cho quân đội Ukraine trong 3 năm qua. Đây là khoản tiền đáng kể giúp Kiev duy trì khả năng phòng thủ trước đối thủ đáng gờm như Nga.

Tuy nhiên, việc triển khai quân và cam kết bảo vệ Ukraine sẽ là nhiệm vụ lớn hơn, và tốn kém hơn nhiều đối với châu Âu. Và dường như 2 nhà lãnh đạo Pháp và Anh hiện tin rằng, châu Âu có thể hoàn thành nhiệm vụ này. Điều đó có thể xảy ra, nếu như chính quyền của Tổng thống Trump tham gia hỗ trợ trên không, tình báo, trinh sát và giám sát (ISR), hoặc phòng không.

Nhưng điều này còn phụ thuộc vào việc Washington có đồng ý bảo vệ Ukraine và các đối tác châu Âu, trong trường hợp Nga vi phạm lệnh ngừng bắn hay không. Đây là điều mà chính quyền của Tổng thống Trump muốn né tránh vì nguy cơ dẫn tới xung đột leo thang thành cuộc đối đầu trực tiếp với Nga, quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân.

Theo ông DePetris, nếu không có sự tham gia của Mỹ, lực lượng gìn giữ hòa bình của châu Âu ở Ukraine sẽ còn gặp rắc rối lớn. Bởi trên thực tế, các đồng minh châu Âu trong NATO vẫn đang phụ thuộc rất nhiều vào Mỹ như khả năng tấn công tầm xa, chỉ huy và kiểm soát, ISR, thông tin liên lạc vệ tinh, và tiếp liệu trên không. Ngoài ra, sản xuất đạn dược của châu Âu vẫn còn yếu. Trong khi xung đột ở Ukraine đã chứng minh việc sản xuất đạn pháo ở quy mô lớn là yếu tố quan trọng trong một cuộc chiến tiêu hao.

Bên cạnh đó, châu Âu còn có những thiếu sót nghiêm trọng về mặt quân sự. Quân đội châu Âu chỉ sở hữu số lượng hệ thống phòng không tiên tiến có hạn. Do đó, một số nước như Đức và Ba Lan sẽ không muốn cho Ukraine mượn do còn lo phòng thủ quốc gia. Ngoài ra, Liên minh châu Âu (EU) cũng đã lỡ hẹn với mục tiêu chuyển 1 triệu quả đạn pháo 155mm cho quân đội Ukraine đúng thời hạn vào năm ngoái.

Nói cách khác, châu Âu sẽ không chỉ phải tìm cách giải quyết bài toán thiếu đạn dược, mà còn cần duy trì tốc độ sản xuất cao trong một thời gian dài, bởi bất kỳ lệnh ngừng bắn nào được tạo lập ở Ukraine đều có thể bị phá vỡ.

Nguồn nhân lực cũng là một vấn đề cần cân nhắc. Châu Âu có gần 1,5 triệu quân nhân đang tại ngũ, do đó việc điều động 30.000 quân tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình ở Ukraine không phải là thách thức. Song khi cân nhắc tới yếu tố chính trị, Đức hay Hungary có thể không đồng ý tham gia, nếu Mỹ không tham gia. Một số nước khác như Italia và Tây Ban Nha cũng có thể đóng góp theo dạng tượng trưng để đảm bảo sự đoàn kết của khối, bởi họ còn có những lĩnh vực cần ưu tiên cao hơn như ngăn chặn tình trạng di cư bất hợp pháp, và duy trì an ninh ở Địa Trung Hải.

Thậm chí, Anh có thể điều binh lính tới Ukraine, nhưng không có nhiều quân để dự phòng. Nói cách khác, bất kỳ đợt triển khai quân hay tài sản đi kèm đều sẽ gây căng thẳng cho khả năng triển khai sức mạnh hạn chế của Anh, và buộc London phải phân bổ lại nguồn lực từ các nhiệm vụ khác của NATO.

Minh Thu