Ứng dụng công nghệ số trong nông nghiệp để truy xuất nguồn gốc và cảnh báo dịch bệnh

Ngày 21/8, Trường Đại học Sư phạm - Đại học Đà Nẵng phối hợp với 11 trường đại học, viện nghiên cứu trong và ngoài nước tổ chức Hội thảo quốc tế Sinh học - Nông nghiệp lần thứ hai, với chủ đề phát triển bền vững trong bối cảnh chuyển đổi số. Sự kiện nhằm cụ thể hóa Nghị quyết 36-NQ/TW về phát triển công nghệ sinh học và Nghị quyết 19-NQ/TW về nông nghiệp, nông dân, nông thôn đến năm 2030, tầm nhìn 2045.

Ông Võ Văn Minh, Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm, Đại học Đà Nẵng.

Ông Võ Văn Minh, Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm, Đại học Đà Nẵng, cho rằng: “Công nghệ sinh học, công nghệ số, trí tuệ nhân tạo và hệ thống canh tác thông minh đang mở ra những cơ hội mới, góp phần giải quyết các vấn đề mang tính sống còn”. Theo ông, nông nghiệp Việt Nam đang đối diện nhiều thách thức: biến đổi khí hậu, suy giảm đa dạng sinh học, cạn kiệt tài nguyên trong khi nhu cầu lương thực, dược liệu và thực phẩm gia tăng mạnh.

Tại hội thảo, Giáo sư Đinh Minh Quang, Phó Trưởng khoa Sư phạm Sinh học, Trường Sư phạm - Trường Đại học Cần Thơ, nhấn mạnh chuyển đổi số và công nghệ sinh học đang trở thành động lực đột phá trong thủy sản và chăn nuôi. “Số hóa giúp tăng cường minh bạch, khả năng truy xuất nguồn gốc, nhưng cũng bộc lộ nhiều rào cản như hạ tầng dữ liệu yếu, chi phí công nghệ cao, lao động thiếu kỹ năng, hộ sản xuất nhỏ lẻ khó tiếp cận,” ông Quang nói.

Ông đề xuất ngành cần tăng cường nghiên cứu bộ gen và bảo tồn nguồn gen bản địa, phát triển các chương trình nhân giống vật nuôi chất lượng cao, đầu tư vào sản xuất vắc xin, chế phẩm sinh học, protein từ côn trùng; song song đó là mở rộng mô hình canh tác tuần hoàn, ứng dụng IoT, AI và blockchain trong lưu trữ, truyền tải dữ liệu nhằm truy xuất nguồn gốc và cảnh báo sớm dịch bệnh.

Ở lĩnh vực thủy sản, ông Nguyễn Công Cẩn, Phó Tổng Giám đốc Thương mại Sản xuất miền Bắc & Trung Việt Nam, Tập đoàn Việt Úc, cho biết ngành tôm đang chịu nhiều sức ép từ dịch bệnh, biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường và sự thiếu đồng bộ của vùng nuôi. Để khắc phục, nhiều giải pháp công nghệ đang được triển khai: quan trắc tự động các chỉ số pH, nhiệt độ, NH3, NO2; xét nghiệm nhanh bệnh tôm tại ao; ứng dụng chatbot AI tư vấn kỹ thuật, máy cho ăn tự động, thiết bị đếm tôm; đồng thời sử dụng công nghệ dự báo thời tiết và dịch bệnh để chủ động phòng ngừa rủi ro.

Ông Cẩn nhấn mạnh: “Con người vẫn là trung tâm vận hành, nhưng công nghệ sẽ hỗ trợ chẩn đoán bệnh, đo lường chỉ số và đưa ra khuyến nghị chính xác. AI có thể phân tích dữ liệu lớn để dự báo nguy cơ và tối ưu hóa quy trình sản xuất.”

Các chuyên gia tại hội thảo thống nhất rằng, sự kết hợp giữa công nghệ sinh học và chuyển đổi số sẽ là nền tảng quan trọng giúp ngành nông nghiệp Việt Nam nâng cao năng suất, cải thiện chất lượng, bảo đảm minh bạch và đáp ứng yêu cầu khắt khe của thị trường toàn cầu. Tuy nhiên, để đạt được điều này, cần đào tạo lực lượng lao động số, triển khai các gói hỗ trợ tín dụng, tài chính cho nông dân và doanh nghiệp nhỏ, đồng thời tăng cường hạ tầng dữ liệu và khung pháp lý để thúc đẩy chuyển đổi số bền vững.

Nguyên Bách