Đề xuất hình thành ngành công nghiệp bán dẫn độc lập, tự chủ

Ngày 22/8, Tập đoàn CT Group phối hợp cùng Đại học Quốc gia Hà Nội tổ chức Hội thảo khoa học “Đảm bảo an ninh và tự chủ công nghệ sản xuất chip của Việt Nam trong tiến trình chuyển đổi số quốc gia”.

Chia sẻ tại sự kiện, Chủ tịch CT Group nhấn mạnh sự cấp thiết của độc lập tự chủ trong khoa học công nghệ. Theo ông Chung, sự phụ thuộc hoàn toàn vào chip nước ngoài, có thể khiến Việt Nam đối mặt nguy cơ gián đoạn, thất thoát dữ liệu trong quá trình chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ, đặc biệt ở giai đoạn chuyển đổi số về môi trường số (Digital Twin), khi lượng dữ liệu và thiết bị tăng đột biến.

Việc làm chủ công nghệ thiết kế, sản xuất và thương mại hóa chip bán dẫn không chỉ là nhiệm vụ khoa học công nghệ mà còn là yêu cầu cấp bách của an ninh quốc gia.Trong kỷ nguyên số, công nghệ bán dẫn đã trở thành nền tảng của mọi ngành công nghiệp hiện đại, đóng vai trò như "bộ não" của thế giới. Từ chiếc điện thoại, máy tính, xe điện, đến trí tuệ nhân tạo, mạng 5G, 6G cho đến thiết bị quốc phòng đều phụ thuộc vào những mạch tích hợp siêu nhỏ nhưng có sức mạnh khổng lồ.

"Nếu không tự chủ được sản xuất, chúng ta cũng có thể bị thất thoát dữ liệu quốc gia, hoặc có thể không chủ động được trong những tình huống khẩn cấp. Chúng ta cần phải tạo ra những sản phẩm “Made by Vietnam” để phục vụ cả dân sinh, cả quốc phòng, an ninh và tham gia cạnh tranh một cách bình đẳng ở trên thị trường thế giới”, ông khẳng định.

Lãnh đạo CT Group đề xuất hình thành một nền công nghiệp bán dẫn độc lập, tự chủ, mạnh mẽ, tập trung phát triển dưới 10 loại chip thiết yếu, như: chip vi xử lý MCU, chip AI, chip IoT, chip tần số viễn thông và vệ tinh, nhằm phục vụ cả quốc phòng, an ninh lẫn dân sinh. Việc phát triển chip nội địa còn góp phần đưa Việt Nam trở thành trung tâm bán dẫn của Đông Nam Á và tăng sức cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Toàn cảnh Tọa đàm “Đảm bảo an ninh và tự chủ công nghệ sản xuất chip của Việt Nam trong tiến trình chuyển đổi số quốc gia”.

Theo ông Chung, với kinh nghiệm nghiên cứu, thiết kế thành công chip bán dẫn ADC (chuyển đổi dữ liệu từ analog sang kỹ thuật số) công bố đầu tháng 7/2025; việc thiết kế được một con chip thường mất khoảng 2 năm. Để có một sản phẩm, phải trải qua các khâu nghiên cứu, thiết kế, quang khắc, kiểm thử, đóng gói. Còn nếu là chip MCU - chip vi xử lý, phục vụ chuyển đổi số; chip viễn thông, viễn thám… đòi hỏi quy trình phức tạp hơn. Như vậy, nếu chúng ta đồng loạt làm tất cả các loại chip cần thiết từ bây giờ thì phải đến năm 2027 mới có. Trong khi quá trình chuyển đổi số đang có những bước tiến lớn, tiết kiệm được giờ nào là quý giờ đó.

“Các cơ quan chức năng như Bộ Công an, Bộ Quốc phòng nên quyết định và trình Chính phủ về các dòng chip nhất thiết phải phát triển trong nước. Phía các doanh nghiệp, sẵn sàng cùng với Đại học Quốc gia Hà Nội để nỗ lực nghiên cứu, phát triển và đáp ứng. Đó là cách để chúng ta chủ động, tự chủ”, Chủ tịch CT Group kiến nghị.

Theo PGS. TS Thái Truyền Đại Chấn, Thành viên Hội đồng khoa học CTGroup, cuộc đua cạnh tranh kiểm soát giữa các cường quốc về chip bán dẫn hiện nay không chỉ là vấn đề thương mại, mà còn là cuộc chiến địa chính trị, bởi ai kiểm soát được bán dẫn, sẽ kiểm soát phần lớn sức mạnh công nghệ trong tương lai.

Do vậy, nếu một quốc gia không làm chủ được mạch tích hợp, rủi ro sẽ vô cùng lớn. Trước hết là về kinh tế, chỉ cần một biến động trong chuỗi cung ứng toàn cầu, như dịch bệnh hay căng thẳng thương mại, hàng loạt ngành sản xuất có thể tê liệt. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến GDP, việc làm và ổn định xã hội. Thứ hai, về an ninh - quốc phòng, mọi hệ thống quân sự hiện đại, từ radar, vệ tinh, UAV, cho đến vũ khí chính xác cao, đều phụ thuộc vào linh kiện bán dẫn. Nếu nguồn cung bị cắt, khả năng phòng thủ sẽ suy giảm. Nguy hiểm hơn, mạch nhập khẩu có thể bị cài "lỗ hổng bảo mật" (backdoor), tạo nguy cơ xâm nhập trái phép, đe dọa chủ quyền quộc gia. Ngoài ra, sự phụ thuộc còn khiến tiến trình đổi mới công nghệ bị kìm hãm.

Theo ông Chấn, một quốc gia muốn phát triển AI, IoT, xe điện hay hạ tầng viễn thông thế hệ mới đều cần vi mạch phù hợp. Nếu chỉ dựa vào nhập khẩu, chi phí cao, tốc độ đổi mới chậm và nguy cơ bị thao túng từ bên ngoài luôn hiện hữu.

PGS.TS Phạm Bảo Sơn, Phó Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội và ông Trần Kim Chung, Chủ tịch Tập đoàn CT Group trao bản thỏa thuận hợp tác chiến lược với mục tiêu làm chủ công nghệ chip bán dẫn.

Đồng quan điểm, TS.Lê Hải Triều, Viện trưởng Viện kỹ thuật điện tử nghiệp vụ thuộc Cục công nghiệp an ninh (Bộ Công an) cho rằng hiện nay khâu thiết kế vi mạch được một số doanh nghiệp trong nước làm rất tốt; nhưng việc sản xuất vẫn còn ở nước ngoài và điều này liên quan đến rủi ro cho an ninh và chi phí.

Ông Triều đề xuất, thực tế hiện nay, chip dùng cho căn cước, hộ chiếu của Việt Nam đều đang được sử dụng rộng rãi trên thế giới (thị phần chíp EMV, eID, e-Passport loại này chiếm đến 95% thế giới) và còn tiếp tục được sử dụng trong tương lai ít nhất là 20-25 năm nữa mà không lạc hậu. Do vậy, các doanh nghiệp bán dẫn trong nước nên tập trung sản xuất các sản phẩm này. Ngoài ra, các nhà sản xuất nên kết nối giới nghiên cứu, nhà hoạch định chính sách và doanh nghiệp công nghệ nhằm thúc đẩy tự chủ công nghệ lõi cho chuyển đổi số bền vững.

Hiện tại Bộ Công an đã giao Viện Kỹ thuật điện tử nghiệp vụ (Cục Công nghiệp an ninh) chủ trì xây dựng đề án: "Nghiên cứu, phát triển và chuyển giao công nghệ để làm chủ công nghệ vi mạch bán dẫn bảo đảm quốc phòng, an ninh" trình Thủ tướng Chính phủ trong năm 2025.

Theo các chuyên gia, với Việt Nam, việc tự chủ chip cần một lộ trình thực tế và có chọn lọc. Chúng ta khó cạnh tranh trực tiếp ở phân khúc bán dẫn siêu tiên tiến đòi hỏi vốn đầu tư hàng chục tỷ USD và nền tảng công nghệ nhiều thập kỷ. Tuy nhiên, có thể tập trung vào những mảng thiết thực, gắn liền với nhu cầu trong nước. Chẳng hạn, vi mạch công suất thấp và trung bình cho IoT (thiết bị vạn vật kết nối), cảm biến, thiết bị thông minh và hạ tầng 6G, là những lĩnh vực có thị trường rộng và phù hợp năng lực hiện tại.

Các doanh nghiệp có thể tập trung vào mạch bảo mật, phục vụ chính phủ điện tử, quốc phòng, UAV (máy bay vận tải không người lái) và định danh thông minh - nơi Việt Nam có thế mạnh nhờ nghiên cứu an ninh mạng.

Hoặc có thể tập trung vào mạch chuyên dụng (ASIC/FPGA) cho giao thông thông minh, AI (trí tuệ nhân tạo) tại biên và ứng dụng quốc phòng. Tập trung vào vi mạch năng lượng và xe điện, như bộ quản lý pin, điều khiển động cơ, chuyển đổi năng lượng, phù hợp với định hướng phát triển công nghiệp xanh.

Tú Ân