TS.BS. Nguyễn Thị Sim: Nữ bác sĩ tiên phong cho Y học bào thai Việt Nam

Một chiều đầu đông, cuộc gặp gỡ với TS.BS. Nguyễn Thị Sim - người tiên phong 'khai hoang' cho y học bào thai nước nhà, khiến tôi không khỏi bất ngờ. Tiếp đón tôi là một phụ nữ trẻ trung với nụ cười thân thiện và gương mặt rạng rỡ, suốt buổi trò chuyện, BS. Sim chia sẻ với thái độ chân thành, cởi mở và rất khiêm nhường.

TS.BS. Nguyễn Thị Sim - Phó Tổng giám đốc kiêm Giám đốc Trung tâm Y học bào thai của Bệnh viện Đại học Phenikaa, Phó khoa Y Trường Đại học Phenikaa. Ảnh: NVCC

PV: Chào TS.BS. Nguyễn Thị Sim, điều gì đã thôi thúc chị quyết định theo đuổi chuyên ngành can thiệp bào thai, một lĩnh vực rất mới mẻ tại Việt Nam?

TS.BS. Nguyễn Thị Sim: Ngay sau khi tốt nghiệp Đại học Y, tôi may mắn được về Bệnh viện Phụ sản Hà Nội và gắn liền với Phòng Chẩn đoán trước sinh. Trong quá trình làm việc, phải chứng kiến rất nhiều thai nhi dị tật, thai chết lưu do các bệnh lý xuất hiện trong quá trình mang thai nhưng thời điểm đó còn nhiều bệnh của thai nhi không có cách nào chữa trị ở Việt Nam. Những lúc đó tôi cảm thấy vô cùng buồn vì bất lực và rất đau xót với những mất mát của bệnh nhân.

Những năm trước đây, mọi người vẫn nghĩ rằng, bào thai là vùng cấm "bất khả xâm phạm" vì chưa có những giải thích rõ ràng về bánh rau, dây rốn, túi ối hoặc các hội chứng bệnh lý. Tuy nhiên, qua nhiều nghiên cứu, các nhà khoa học trên thế giới đã dần làm sáng tỏ hầu hết các cơ chế bệnh sinh của em bé nằm trong bụng mẹ. Từ đó, nhiều kỹ thuật mới can thiệp bào thai đã ra đời, nhằm chữa bệnh cho các thai nhi từ sớm.

May mắn là năm 2014, khi được sang Pháp dự Hội nghị Y học bào thai thế giới, được tiếp cận với những kỹ thuật tiên tiến đó, tôi đã rất ngỡ ngàng và trong lòng rất vui vì được tiếp thu những kiến thức mới do các chuyên gia quốc tế chia sẻ. Những điều lâu nay tưởng chừng như là bất khả thi, thì nay khoa học đều đã có cách giải quyết. Đó chính là động lực giúp tôi quyết tâm theo đuổi chuyên sâu lĩnh vực chẩn đoán trước sinh và can thiệp bào thai, tìm cách đưa bằng được các kỹ thuật đó về thực hiện tại Việt Nam với hy vọng cứu chữa được ngày càng nhiều thai nhi, mang lại hạnh phúc cho nhiều gia đình hơn.

Sứ mệnh với cái mới, cái khó, cái hiếm

PV: Được biết, chị là người đầu tiên được cử ra nước ngoài học tập và đưa 3 kỹ thuật cao về y học bào thai về Việt Nam. Chị có thể chia sẻ thêm về "những bước đi đầu tiên" của Y học bào thai Việt Nam?

TS.BS. Nguyễn Thị Sim: Năm 2017, theo Chương trình hợp tác quốc tế của Cơ quan quản lý các Bệnh viện Công của Paris (APHP) và Ủy ban nhân dân TP. Hà Nội, tôi vinh dự là người đầu tiên được UBND TP. Hà Nội, Sở Y tế, Bệnh viện Phụ sản Hà Nội cử đi nước ngoài học về kỹ thuật mới liên quan đến lĩnh vực y học bào thai để mang về ứng dụng tại Việt Nam. Thời điểm đó, ở Việt Nam chưa có bệnh viện nào thực hiện, hồi đó ở Việt Nam cũng chưa có danh mục kỹ thuật y tế liên quan đến can thiệp bào thai. Trong giai đoạn đó tất cả đều mới mẻ. Lúc đó 2 con tôi còn rất nhỏ, cộng với đi học xa ở một mình, nên ngày bước chân lên máy bay sang Pháp, tâm trạng của tôi rất rối bời, dù rất quyết tâm nhưng cũng nhiều lo lắng.

Rất may mắn là khi đó gia đình nhỏ của tôi ở Việt Nam được cả hai bên nội, ngoại hỗ trợ rất nhiều. Còn khi sang đến nước ngoài, tôi có một người mẹ Pháp đỡ đầu, lại nhận được ủng hộ từ Bệnh viện Sản nhi lớn nhất của Pháp - Bệnh viện Necker ở Paris. Các giáo sư, bác sĩ và nhân viên y tế ở đó đã hỗ trợ tối đa cho tôi như những người đồng nghiệp thân thiết do đó quá trình học khá nhiều thuận lợi. Đặc biệt, khi sang đó phải học tập, trao đổi, thực hành, tự trau dồi chuyên môn hoàn toàn bằng tiếng Pháp nhưng tôi lại có lợi thế học tiếng Pháp từ nhỏ nên rất nhanh hòa nhập với môi trường mới.

Với sự chỉ bảo tận tình của các giáo sư và các đồng nghiệp, việc chuyển giao kỹ thuật diễn ra nhanh chóng hiệu quả, nên khi về nước là tôi triển khai được ngay. Và cũng cần có sự điều chỉnh, hoàn thiện kỹ thuật cho phù hợp với bệnh nhân người Việt Nam, điều kiện khí hậu môi trường y tế của Việt Nam.

Đặc biệt phải kể đến sự chuẩn bị rất bài bản kỹ lưỡng từ phía bệnh viện nơi tôi công tác lúc bấy giờ, trực tiếp GS.TS. Nguyễn Duy Ánh cùng Ban lãnh đạo bệnh viện đã cho xây dựng phòng mổ chuyên biệt phục vụ cho y học bào thai, đầu tư mới bị trang thiết bị đầy đủ theo đúng tiêu chuẩn châu Âu. Vì vậy, 2 ca đầu tiên can thiệp bào thai tại Bệnh viện Phụ sản Hà Nội đều thành công tốt đẹp. Các em bé đã được chào đời khỏe mạnh. Tôi như vỡ òa hạnh phúc vì con đường chông gai mình chọn đã bước đầu đơm hoa kết trái, mong muốn cứu chữa cho các em bé từ trong bào thai đã thành hiện thực, bước đầu thành công.

Mỗi em bé được can thiệp cứu sống và chào đời khỏe mạnh là niềm hạnh phúc và cũng là động lực để TS.BS. Nguyễn Thị Sim cống hiến nhiều hơn với nghề. Ảnh: NVCC

PV: 3 quy trình kỹ thuật về can thiệp bào thai BS. Sim viết cho Bệnh viện Phụ sản Hà Nội đã được công nhận và sau này được Bộ Y tế phê duyệt thành quy trình ứng dụng tại các bệnh viện. Vậy có thể nói BS. Sim là người đặt nền móng để xây dựng ngành Y học bào thai của Việt Nam?

TS.BS. Nguyễn Thị Sim: Từ những ca can thiệp bào thai đầu tiên thành công, đến nay tôi và ê-kíp đã cứu sống được hàng trăm ca thai nhi bị bệnh từ khi còn trong bụng mẹ. Thành công bước đầu của can thiệp bào thai tại Việt Nam, cùng với việc tôi đã hoàn thiện 3 quy trình kỹ thuật Can thiệp bào thai được Bộ Y tế phê duyệt áp dụng chính thức, đã tạo động lực to lớn cho các bác sĩ sản khoa của Hà Nội nói riêng và của cả nước nói chung. Nhiều bệnh viện trên cả nước đã bắt đầu xây dựng Trung tâm Y học bào thai nhằm chữa bệnh cho thai nhi cả nước.

Vạn sự khởi đầu nan, hành trình mang kỹ thuật cao, kỹ thuật mới về Việt Nam ban đầu rất vất vả. Ngay sau khi đi nước ngoài học kỹ thuật, về nước là tôi triển khai ngay một đề tài nghiên cứu khoa học cấp quốc gia về ứng dụng các kỹ thuật can thiệp bào thai. Suốt 6 năm dài, tôi đã cùng với đồng nghiệp của mình thăm khám, phẫu thuật can thiệp và chăm chút cho từng ca lâm sàng, viết từng quy trình kỹ thuật rất chi tiết tỉ mỉ, báo cáo qua nhiều hội đồng thẩm định từ cấp cơ sở đến cấp Bộ Khoa học Công nghệ và cấp Bộ Y tế.

Đến năm 2024, mọi nghiên cứu đã hoàn thành, các minh chứng rất rõ ràng về tính hiệu quả, tính an toàn và tính ứng dụng cao, nên 3 quy trình đầu tiên về can thiệp bào thai mà tôi xây dựng đã được cấp phép cấp Quốc gia và được Bộ Y tế cho phép triển khai chính thức ở Việt Nam. Đây là động lực để tôi tiếp tục phát triển, ứng dụng thêm các kỹ thuật can thiệp bào thai nữa tại Bệnh viện Đại học Phenikaa nói riêng và cho Việt Nam nói chung.

PV: Can thiệp bào thai là kỹ thuật khó nhất trong sản khoa ở thời điểm hiện tại. BS. có thể chia sẻ về những khó khăn và thuận lợi khi từng bước ứng dụng kỹ thuật can thiệp bào thai tại Việt Nam?

TS.BS. Nguyễn Thị Sim: Từ khi nhen nhóm ý tưởng mang Y học bào thai của thế giới về Việt Nam đến khi ước mơ đó thành hiện thực, tôi cần tới 10 năm - có thể nói là một hành trình đầy thử thách và gian nan. Nghĩ lại, tôi tự nhận thấy rằng mình vừa dũng cảm vừa có cả phần liều lĩnh nữa, khi dám theo đuổi một kỹ thuật chưa từng có trong y văn Việt Nam và cũng không có đảm bảo chắc chắn nào về thành công vì hiện chỉ có các nước phát triển mới triển khai được. Có thể là do sứ mệnh, lúc nào trong tôi cũng luôn thôi thúc là phải tìm mọi cách tốt nhất để cứu chữa cho bào thai, nên mỗi khi được giao những trọng trách gắn liền nhiều thử thách thì tôi rất vui vẻ nhận nhiệm vụ.

Tôi luôn tự nhủ rằng, thách thức cũng chính là cơ hội, chỉ cần đủ quyết tâm là chúng ta sẽ bắt kịp và có thể sánh vai cùng các nền y tế hiện đại trên thế giới. Cũng có thể do tôi là người rất may mắn sinh ra và lớn lên tại vùng quê Kinh Bắc văn hóa với truyền thống hiếu học của người dân làng Mão Điền. Gia đình luôn hậu thuẫn, tạo điều kiện để tôi có thể giúp đỡ được bệnh nhân một cách tối đa, vì cả gia đình hai bên nội ngoại đều có chung tư tưởng cho đi mới là giá trị sống đích thực của một đời người. Do vậy, tôi mới có thời gian để theo đuổi mục tiêu và dành trọn tâm huyết với nghề.

Và may mắn hơn cả, là tôi được sống trong một đất nước hòa bình, một đất nước Việt Nam trọng nghĩa, trọng tình, giàu lòng nhân ái và ưa chuộng tiến bộ. Nhờ sự mở rộng cơ chế chính sách của Nhà nước, trong những năm gần đây, Bộ Y tế, Bộ Khoa học Công nghệ luôn khuyến khích và ủng hộ các đề tài nghiên cứu kỹ thuật cao, kỹ thuật mới để mang về ứng dụng tại Việt Nam. Nhờ có sự ủng hộ đồng hành, đưa ra những chiến lược và chính sách rõ ràng của các Sở, Bộ, ngành cũng như tại các bệnh viện mà đã hình thành nên tương lai cho một ngành mới, ngành Y học bào thai của Việt Nam.

Bước chuyển mình của Y học bào thai Việt Nam

PV: Việc đưa kỹ thuật can thiệp để điều trị cho thai nhi còn nằm trong bụng mẹ áp dụng tại Việt Nam hiện nay đã mang lại rất nhiều niềm vui và hy vọng cho nhiều bà mẹ đang phải đối mặt với những tai biến thai kỳ nguy hiểm. Là người tiên phong, đã đặt nền móng vững chắc để xây dựng ngành Y học bào thai cho quốc gia, trong thời gian tới, BS. Sim có dự định gì để tiếp tục phát huy những thành quả đạt được của ngành Y học bào thai Việt Nam?

TS.BS. Nguyễn Thị Sim: Cá nhân tôi luôn thầm biết ơn các lãnh đạo bệnh viện, Sở đã luôn tin tưởng và giao trọng trách cho tôi thời gian qua, để tôi được góp phần nhỏ bé của mình vào sự phát triển ngành Y học bào thai nói riêng và nền Y học Việt Nam nói chung. Càng ngày, tôi càng khát khao xây dựng ngành Y học bào thai nước ta lớn mạnh hơn, càng mong muốn nhiều bác sĩ Sản khoa Việt Nam thực hiện được tất cả những kỹ thuật cao của Y học bào thai, chữa được bệnh cho nhiều bào thai ở khắp mọi miền đất nước.

Hiện tại tôi đảm nhiệm cương vị Phó Tổng giám đốc kiêm Giám đốc Trung tâm Y học bào thai của Bệnh viện Đại học Phenikaa, Phó khoa Y của Trường Đại học Phenikaa.

Nhờ sự đầu tư toàn diện của Tập đoàn Phenikaa, tôi cùng các lãnh đạo Bệnh viện Đại học Phenikaa đã hoàn thiện hồ sơ để Bộ Y tế thẩm định và hoạt động chính thức cho bệnh viện. Trong đó phải kể đến Trung tâm Y học bào thai toàn diện đầu tiên của Việt Nam đã được ra đời ngày 22/11/2024 tại Bệnh viện Đại học Phenikaa, với sự đầu tư đồng bộ cả về đội ngũ chuyên gia y học bào thai, chuyên gia di truyền, chuyên gia tế bào gốc đã đào tạo tại nước ngoài, cùng với các cơ sở vật chất, trang thiết bị hiện đại nhất thế giới như máy siêu âm GE Expert 22, bộ nội soi túi phôi thế hệ mới, các máy giải trình tự toàn bộ hệ gene, phòng mổ lọc khí áp lực dương vô trùng tuyệt đối tiêu chuẩn quốc tế ISO5.

Đặc biệt hơn nữa, ngoài 3 kỹ thuật cao về y học bào thai được áp dụng chính thức tại Trung tâm Y học bào thai Bệnh viện Đại học Phenikaa, Bộ Y tế đã tin tưởng giao trung tâm tiếp tục tiên phong triển khai thêm 8 kỹ thuật mới nữa nhằm đẩy mạnh hoạt động Y học bào thai cho nước nhà. Đây là bước chuyển mình của Y học bào thai Việt Nam.

TS.BS. Nguyễn Thị Sim cùng các đồng nghiệp nghiên cứu ứng dụng các kỹ thuật can thiệp bào thai mới tại Bệnh viện Đại học Phenikaa. Ảnh: NVCC

Trong thời gian tới, tôi và các đồng nghiệp tại Bệnh viện Đại học Phenikaa lại tiếp tục nỗ lực hết mình triển khai các kỹ thuật mới, sau đó sớm báo cáo Bộ Y tế để được phê duyệt áp dụng chính thức trên toàn quốc. Đồng thời đẩy mạnh đào tạo chuyển giao kỹ thuật trong nước, giúp cho các bác sĩ Sản khoa Việt Nam có thể triển khai rộng rãi y học bào thai ở các bệnh viện khác đủ điều kiện. Tôi rất hy vọng sẽ có được một hệ thống bệnh viện thực hành y học bào thai trải dài đất nước để nền y học bào thai của Việt Nam phát triển lớn mạnh, để nhân dân mọi miền đều được cứu chữa kịp thời và hiệu quả.

Tuy nhiên, ngành Y học bào thai liên quan đến đa ngành, từ Sản, Nhi, Di truyền, Huyết học, Nội khoa, Ngoại khoa, Nhiễm trùng, gắn liền với nhiều công nghệ như chẩn đoán hình ảnh, công nghệ tế bào gốc, công nghệ gene... Nên để phát triển mạnh và toàn diện các kỹ thuật can thiệp bào thai thì cần phối hợp đồng bộ liên chuyên khoa. Do đó, cần có sự chung tay để đẩy mạnh đầu tư đồng bộ nhất quán các chuyên khoa liên quan trên toàn quốc, để cùng phát triển thì ngành Y học bào thai Việt Nam mới thực sự mạnh mẽ.

PV: Với sứ mệnh mới, TS.BS. Nguyễn Thị Sim vừa làm chuyên môn, vừa thực hiện nhiệm vụ đào tạo chuyển giao, nghiên cứu khoa học, hợp tác quốc tế, phát triển chiến lược cho Quốc gia, góp phần đưa nền Y học bào thai của Việt Nam khởi sắc. Chúc BS. Sim thật nhiều sức khỏe, tiếp tục cống hiến cho sự nghiệp chăm sóc sức khỏe cho các bệnh nhân còn nằm trong bụng mẹ và luôn là người truyền cảm hứng và chia sẻ kinh nghiệm đến các bác sĩ, sinh viên y khoa và cộng đồng về một lĩnh vực y học đặc biệt và đầy nhân văn. Xin trân trọng cảm ơn TS.BS. Nguyễn Thị Sim!

Vũ Thủy