Trường hợp thật cần thiết vì lợi ích quốc gia, Thủ tướng được áp dụng các biện pháp khác luật

Quốc hội nghe báo cáo giải trình trước khi bấm nút.

Nội dung trên mới được bổ sung vào điểm e khoản 4 Điều 13 quy định về thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ, tại Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi) vừa được Quốc hội thông qua sáng nay (18/2) với 463/465 đại biểu có mặt tán thành, 2 vị không tán thành.

Báo cáo giải trình tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật trước khi Quốc hội bấm nút, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết, để đổi mới mạnh mẽ cơ chế phân định thẩm quyền, phân cấp, ủy quyền, một số chính sách mới đã được bổ sung.

Như, bổ sung nguyên tắc tại khoản 3 Điều 8: “Cơ quan, người phân cấp có trách nhiệm bảo đảm các điều kiện cần thiết khi quyết định phân cấp, trừ trường hợp cơ quan, tổ chức, đơn vị, người được phân cấp có đề nghị và tự bảo đảm điều kiện thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được phân cấp”.

Bổ sung khoản 6 Điều 8: “Trường hợp phân cấp dẫn đến cần thay đổi trình tự, thủ tục, thẩm quyền để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn mà mình phân cấp đang được quy định trong văn bản quy phạm pháp luật của cấp mình thì sửa đổi, bổ sung ngay hoặc giao cấp dưới quy định; trường hợp liên quan đến quy định của cơ quan nhà nước cấp trên thì cơ quan, người phân cấp được điều chỉnh trình tự, thủ tục, thẩm quyền của các cơ quan liên quan để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn đó, bảo đảm yêu cầu về cải cách hành chính theo hướng giảm thủ tục hành chính, không quy định thêm thành phần hồ sơ, không tăng thêm yêu cầu, điều kiện, thời gian giải quyết thủ tục đang áp dụng; sau đó, cơ quan, người phân cấp có trách nhiệm báo cáo lại cơ quan nhà nước cấp trên về việc thực hiện điều chỉnh trình tự, thủ tục, thẩm quyền trong văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan nhà nước cấp trên đó”. Quy định này cũng áp dụng cho việc ủy quyền tại khoản 4 Điều 9.

Dự thảo mới cũng bổ sung quy định tại điểm h khoản 8 Điều 10 về nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ: “Trên cơ sở được sự đồng ý của cấp có thẩm quyền, Chính phủ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho phép thực hiện giải pháp khác với quy định của luật, nghị quyết, pháp lệnh hiện hành trong trường hợp cần huy động các nguồn lực để triển khai chương trình mục tiêu quốc gia, dự án quan trọng quốc gia, sau đó báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất;”.

Đồng thời, bổ sung vào điểm e khoản 4 Điều 13 quy định về thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ: “Trường hợp thật cần thiết vì lợi ích quốc gia, phòng, chống thiên tai, dịch bệnh, bảo đảm tính mạng, tài sản của Nhân dân, Thủ tướng Chính phủ quyết định áp dụng các biện pháp cấp bách khác quy định của pháp luật hiện hành, báo cáo cơ quan có thẩm quyền của Đảng, Quốc hội trong thời gian gần nhất.”.

Ý kiến đại biểu đề nghị cân nhắc quy định bảo đảm nguyên tắc Thủ tướng Chính phủ không quyết định các vấn đề cụ thể thuộc thẩm quyền của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ với tư cách là thành viên Chính phủ đối với ngành, lĩnh vực được phân công quản lý, cũng đã được tiếp thu.

Theo đó khoản 5 Điều 6 được chỉnh lý rõ ràng, bao quát việc phân định thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ và các Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ theo phân công của Chính phủ và đáp ứng yêu cầu thực tiễn quản lý: “Thủ tướng Chính phủ là người đứng đầu Chính phủ; lãnh đạo công tác của Chính phủ và chịu trách nhiệm trước Quốc hội về hoạt động của Chính phủ và những nhiệm vụ được giao, không quyết định các vấn đề thuộc thẩm quyền và trách nhiệm của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ đối với ngành, lĩnh vực theo phân công của Chính phủ; trường hợp cần thiết, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo, điều hành việc giải quyết những vấn đề thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ, chính quyền địa phương;”.

Về thẩm quyền của Thủ tướng đối với Bộ trưởng không hoàn thành nhiệm vụ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho hay, ngoài cơ chế giám sát thông qua bỏ phiếu tín nhiệm của Quốc hội, dự thảo Luật đã có quy định về trách nhiệm của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ “Chịu trách nhiệm cá nhân trước Thủ tướng Chính phủ, Chính phủ và Quốc hội về ngành, lĩnh vực được phân công quản lý” (khoản 1 Điều 18) và thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ trong việc “Trình Quốc hội phê chuẩn đề nghị bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng và Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ; trong thời gian Quốc hội không họp, trình Chủ tịch nước quyết định tạm đình chỉ công tác của Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng và Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ;” (khoản 1 Điều 13) để bảo đảm kiểm soát quyền lực đối với các chức danh này.

Gồm 5 chương 32 điều, Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi) có hiệu lực thi hành từ ngày 1/3/ 2025.

Nguyễn Lê