Trương Anh Tú, cái đẹp mang đến hy vọng

Trương Anh Tú

1. Khi Trương Anh Tú inbox mời đến dự buổi ra mắt thơ “Trắng mây tóc mẹ”, tôi nhận lời. Bởi anh là nhà thơ hiện sống và làm việc ở nước ngoài, có giọng điệu riêng. Đặc biệt, anh tận tụy như một sứ giả văn hóa, văn học Đông – Tây, điều đó làm tôi quý mến, kính trọng.

Đây là tập thơ thiếu nhi, mới nhất của Trương Anh Tú, được NXB Kim Đồng mua bản quyền, in ấn, phát hành và tổ chức giới thiệu sách. Tôi ngỡ ngàng, bởi ngoài sinh viên nhiều trường Đại học ở Hà Nội; chủ nhân thực sự của buổi ra mắt sách hôm ấy chính là các cháu học sinh trường Tiểu học Nguyễn Du (Hà Đông, Hà Nội), Trường PTCS Đống Đa, Trường PTCS Bát Tràng, CLB Đọc sách cùng con… Các cháu nô nức, không chỉ có mặt đầy đủ ở các hàng ghế, trong khán phòng mà các cháu “làm chủ” hoàn toàn sự kiện. Những cánh tay non tơ giơ lên, xung phong đọc thơ của chú Trương Anh Tú. Và say sưa hát những bài hát do chính Trương Anh Tú phổ nhạc.

“Trắng mây tóc mẹ” chỉ có 24 bài thơ nhưng đó là 24 “bông hoa” giao cảm được gieo trên “cánh đồng tâm hồn” thuần Việt của tác giả. Mỗi một bài thơ được in trong hai trang, vẽ tranh minh họa, in màu sinh động, bắt mắt của họa sĩ Quyên Thái. “Thực ra tập thơ này là những bài thơ được NXB Kim Đồng tuyển chọn từ tập thơ “Những mùa hoa anh nói” và tập thơ “Hoa ban mai”, cùng với những bài thơ mới nhất của tôi”, Trương Anh Tú chia sẻ.

Thơ với Trương Anh Tú như “người tình”, như hơi thở. “Tôi nghĩ rằng mọi lứa tuổi có thể tìm thấy ý nghĩa, niềm vui, những thông điệp trong những bài thơ đó tùy theo khả năng ngôn ngữ của mỗi người. Tôi hy vọng tập thơ này mang đến cho các em và kể cả cho những người lớn khi đọc tập thơ này vẻ đẹp của tâm hồn, của quê hương đất nước, của tiếng mẹ đẻ." - Trương Anh Tú chia sẻ.

“Trắng mây tóc mẹ” là tên một bài thơ được NXB Kim Đồng chọn làm tên chung cho cả tập thơ. Anh kể rằng, bài thơ viết khi anh tưởng tượng mình là một vầng trăng nhỏ, một ngôi sao nhỏ, còn mẹ là cả một bầu trời. Có thể đó là người mẹ sinh thành, có thể đó là Tổ quốc. Mẹ anh mới rời xa cõi tạm hồi đầu năm 2025. Bà mãn nguyện khi còn kịp nghe con trai đọc bài thơ “Trắng mây tóc mẹ” trước khi về miền mây trắng. Trong suốt gần 40 năm xa nhà, Trương Anh Tú đã đi khắp nơi trên thế giới, nhưng anh cho biết, mỗi lần về Việt Nam gặp mẹ, gặp cha, anh vẫn là một đứa trẻ.

“Tôi nghĩ dù chúng ta bao nhiêu tuổi vẫn là đứa trẻ với người mẹ của mình. Mình đi đâu, xa đến đâu vẫn có Tổ quốc mình, đất nước mình. Tôi viết bài thơ này trong cảm nhận như thế.” - Trương Anh Tú luôn tự hào về người mẹ cho anh cuộc sống và người mẹ Tổ quốc cho anh quê hương.

Bìa tập thơ "Những mùa hoa anh nói".

2. Cho đến nay Trương Anh Tú đã in 4 tác phẩm “Cảm xúc“ (NXB Văn Học, năm 2007); “Những mùa hoa anh nói“ (NXB Hội Nhà văn, năm 2018); tập thơ song ngữ Việt Nam và Ba Lan “Hoa ban mai“ và tập thơ "Trắng mây tóc mẹ" như đã nói.

“Tôi giọt sương trong ngần / Thở ra bằng mây trắng / Như dòng sông thầm lặng / Thở ra bằng biển xanh”, (Hơi thở mùa xuân). Thơ trước hết là giấc mơ và tìm kiếm để giải mã giấc mơ. Thơ Trương Anh Tú, trước hết là vẻ đẹp trong trẻo, thánh thiện, “Tôi thở bằng giấc mơ”, như câu thơ cuối trong bài thơ “Hơi thở mùa xuân”.

Nhà lý luận phê bình Hoàng Thụy Anh nhận xét, với thi tập “Những mùa hoa anh nói”, nhà thơ Trương Anh Tú đã vượt qua những giới hạn của “cảm xúc”, để thiết lập nên cấu trúc “đa thực tại”, soi chiếu những câu chuyện lớn, tương tác giữa thiên nhiên và con người. Và trên tinh thần đối thoại sinh thái, đúng như tên gọi của tập sách, “Những mùa hoa anh nói” đã lưu trữ những triết lý về giá trị cuộc sống.

Ngoài thơ in thành tập, thơ Trương Anh Tú còn được giới thiệu với bạn đọc trong và ngoài nước, với khoảng hơn 100 bài thơ. Thơ anh được các NXB giới thiệu trong các tuyển tập, được Đài Tiếng nói Việt Nam, Đài Truyền hình Việt Nam... chọn lựa, giới thiệu trong các chương trình văn học, tác phẩm mới, thơ ca và cuộc sống. Từ lâu, Trương Anh Tú là cái tên quen thuộc của văn đàn trong nước, được bạn đọc đánh giá là một trong những tác giả hải ngoại có thơ đăng nhiều nhất trên các báo, tạp chí ở Việt Nam.

Đến thời điểm hiện tại, tập thơ "Những mùa hoa anh nói" đã có mặt tại Thư viện Đại học Yale là nơi có Khoa Đông Nam Á học, của nước Mỹ. Tập thơ “Hoa ban mai” có mặt tại Thư viện Quốc gia Ba Lan và các Thư viện Đại học Poznan, Đại học Lodz, Đại học Maria Curie-Skłodowska- Lubli, Đại học Warszawa… cũng như Thư viện Đại học Washington (Hoa Kỳ).

Thơ Trương Anh Tú được dùng làm tư liệu nghiên cứu, giảng dạy tiếng Việt cho sinh viên ở Đài Loan, ở Hàn Quốc… được trích dẫn làm đề thi và in trong sách giáo khoa ở Việt Nam, được các trường Đại học trong nước tiếp nhận, mở ra nhiều cuộc tọa đàm.

Hát cùng các cháu.

3.Chuyến về nước tháng 4/2025 của Trương Anh Tú, như thường niên quá bận rộn với các cuộc giao lưu, nói chuyện thơ. Cách đây vài ngày anh nhắn tin cho tôi: "Em đã sang Đức". Chắc có mệt mỏi, nhưng tôi tin vào năng lượng Trương Anh Tú. Với anh, cái đẹp từ cuộc sống luôn mang đến hy vọng.

Trương Anh Tú là nhà thơ sáng tác ở nước ngoài nên gần như buổi tọa đàm nào sinh viên và giảng viên đều đặt những câu hỏi thách thức về quá trình sáng tác, chuyển ngữ thơ ca, và vai trò của thơ trong đời sống hiện đại. Đây là một tín hiệu đáng quý. Dịch thuật, nhất là dịch ngược (từ tiếng Việt ra tiếng nước ngoài) đang là một “điểm nghẽn” của quảng bá, giới thiệu văn học Việt Nam ra nước ngoài.

Sự lan tỏa các tác phẩm của Trương Anh Tú, cũng như các buổi tọa đàm, giao lưu với bạn đọc trong nước cho thấy thơ ca không chỉ là nghệ thuật, mà còn là hơi thở của đời sống, mang đến những giá trị nhân sinh và kết nối con người với nhau qua ngôn ngữ của tâm hồn. Những “tour thơ” xuyên Việt của Trương Anh Tú thực hiện từ năm 2022 đến nay là những đóa hoa thơ nở từ đời sống, song hành cùng đời sống, là cống hiến của anh dành cho thơ ca, cho sinh viên, học sinh, những tri thức, chủ nhân tương lai của đất nước.

“Nghe một nốt nhạc xanh / Trong hạt sương buổi sớm / Trái tim như trẻ lại / Tan ra thành ban mai”, (Lời trái tim). Trương Anh Tú là nhà thơ của những mộng mơ, đắm say.

Ngô Đức Hành