Theo chân Cô Thắm khám phá đất Đồng Nai

Với thể loại ký, tác giả đã ghi chép đầy đủ những sự việc, sự kiện, những gì mắt thấy, tai nghe nhưng bằng nghệ thuật sử dụng ngôn từ sắc sảo, biện pháp tu từ độc đáo như ẩn dụ, nhân hóa và so sánh… đã tạo nên những câu chuyện lý thú, hấp dẫn, lôi cuốn người đọc. Bởi đằng sau đó là bóng dáng con người cùng những nghĩ suy, cảm xúc, nỗi niềm của họ và của chính tác giả.

Cầm tập sách trên tay, đọc những dòng đầu tiên chị viết về nghề làm gốm truyền thống ở Tân Vạn (Biên Hòa) ngay lập tức tôi bị cuốn vào mạch nguồn cảm xúc của một người con phải chứng kiến vẻ đẹp lao động của cha ông mình đang bị mai một từng ngày vì xu thế phát triển tất yếu của xã hội. Đó là sự tiếc nuối, hụt hẫng và khát khao níu giữ. Tác giả đã khéo léo cung cấp cho người đọc những thông tin về nghề làm gốm, về nét độc đáo riêng có của làng nghề ở Biên Hòa. Và hơn hết, từ sự quan sát rất tỉ mỉ quá trình lao động của nghệ nhân, tác giả đã đúc rút cho mình bài học nhân sinh sâu sắc “Chiếc lu nào không chịu được sức nóng của lửa sẽ trở thành lu hỏng, như những con người không chịu được cay đắng cuộc đời sẽ bị quật ngã trong giông bão” hay “Nếu để ý kỹ sẽ thấy trên bình hoa của gốm Biên Hòa thường thể hiện chủ đề Bách Hoa tức trăm hoa đua nở, hoa nào cũng rực rỡ khoe sắc thắm theo cách riêng của mình trong sự hòa hợp không hề có sự cạnh tranh hay kèn cựa”…

Thế đấy, mới đọc Thổi hồn vào gốm thôi mà ta như vỡ vạc bao điều. Từ lối kể chuyện mộc mạc, giản dị, gần gũi thu hút người nghe đến những kiến thức về một loại hình nghề truyền thống của dân tộc nói chung và ở Đồng Nai nói riêng, từ văn hóa trong lao động đến bài học nhân sinh rút ra từ đồ vật. Tất cả chẳng phải rất cần cho cuộc sống chúng ta sao.

Viết về những địa danh nổi tiếng ở Đồng Nai như Trị An, Tà Lài, Mộ Cự Thạch Hàng Gòn, Biên Hòa, Thống Nhất, Chiến khu Rừng Sác - Phước An, tác giả đã cung cấp cho người đọc một lượng lớn kiến thức về lịch sử, địa lý và văn hóa mỗi nơi bằng lối kể chuyện và miêu tả hấp dẫn, cuốn hút, bằng sự đan xen giữa quan sát và cảm nhận, bằng sự đồng điệu giữa cảnh vật với tâm hồn làm cho mỗi cảnh vật toát lên vẻ đẹp rất riêng. Nơi thì linh thiêng, hùng vĩ, nơi thì thơ mộng, hữu tình, nơi thì năng động, náo nhiệt. Tất cả cứ như những bức tranh tuyệt mỹ khiến người xem đều trầm trồ, mê đắm.

Trong mạch nguồn cảm xúc của tác giả với quê hương thứ hai, chị đã viết về những loài cây cùng các món ăn, thức uống đặc trưng nơi miền đất đỏ này. Đó là cao su, sa kê, sầu riêng, bưởi Tân Triều, cà phê… Mỗi một loài cây là một câu chuyện lý thú và xúc động. Chúng không đơn thuần là một thực thể tự nhiên, một sản vật quý mang lại cho con người giá trị dinh dưỡng và kinh tế cao mà lớn lao hơn là những cuộc đời, những hành trình tạo nên giá trị và bài học sâu sắc về lẽ sống. Vậy là, với mỗi loài cây, người viết không chỉ cung cấp đầy đủ thông tin về đặc tính sinh học, về hành trình phát triển và giá trị của chúng mang lại mà nổi bật hơn là toát lên vẻ đẹp của sức sống, của tình yêu giữa thiên nhiên với con người và giữa con người với nhau thì mọi thứ sẽ trường tồn.

Giữa cuộc sống xô bồ, hối hả, vật lộn với mưu sinh, Nguyễn Thắm cũng không để mình bị cuốn sâu vào guồng xoáy ấy mà chị vẫn luôn dành những phút tâm tư để lắng đọng tâm hồn mà cảm nhận những nét văn hóa, những tập tục sinh hoạt của người dân nơi đất khách để rồi liên tưởng, so sánh với quê hương trong cồn cào nỗi nhớ. Hai cái Tết truyền thống của dân tộc là Nguyên đán và Đoan ngọ được chị mô tả một cách chi tiết, tỉ mỉ làm bật lên tính cách, văn hóa và quan niệm của con người cả nơi đây và quê hương xứ Bắc. Dù có nhiều nét khác nhau nhưng chung quy lại vẫn là lòng biết ơn nguồn cội, là những thiêng liêng trong mái ấm gia đình, là sự sẻ chia và quan tâm giữa con người lẫn nhau trong cộng đồng. Đó có lẽ là lý do khiến chị dành trọn yêu thương cho mảnh đất Đồng Nai như chính nơi mình chôn nhau cắt rốn. Để mỗi bước chân đi đến đâu trên mảnh đất này, chị đều đắm chìm trong cảm xúc lắng đọng, chất chứa mà viết nên tập bút ký đầu tay lay động trái tim người.

Lê Thị Xuân