Trung Quốc vượt Mỹ thành khách hàng dầu thô lớn nhất của Canada

Dầu thô Canada chuyển hướng xuất khẩu

Gần một năm sau khi đường ống dẫn dầu Trans Mountain (TMX) của Canada mở rộng chính thức đi vào hoạt động, dữ liệu thương mại cho thấy Trung Quốc đã vượt qua Mỹ để trở thành thị trường tiêu thụ dầu thô lớn nhất qua tuyến vận chuyển này. Sự thay đổi này diễn ra trong bối cảnh dòng chảy năng lượng toàn cầu đang tái cấu trúc dưới tác động của chiến tranh thương mại và các lệnh trừng phạt quốc tế.

Dự án mở rộng TMX, chính thức đi vào hoạt động từ ngày 1/5/2024,đã nâng công suất từ 300.000 lên 890.000 thùng/ngày.. Ảnh: Resourceworks.com

Theo dữ liệu từ công ty theo dõi tàu biển Kpler, từ khi TMX vận hành toàn phần vào giữa năm 2024, Trung Quốc đã nhập khẩu trung bình 207.000 thùng dầu thô mỗi ngày từ Canada, so với 173.000 thùng/ngày được xuất sang Mỹ qua cùng tuyến trong cùng kỳ. Đây là mức tăng đột biến so với thập kỷ trước, khi lượng dầu thô Canada xuất khẩu sang Trung Quốc chỉ đạt trung bình khoảng 7.000 thùng/ngày.

TMX là tuyến đường ống duy nhất theo trục Đông – Tây của Canada, đưa dầu thô từ Alberta tới bờ biển Thái Bình Dương. Dự án mở rộng TMX, chính thức đi vào hoạt động từ ngày 1/5/2024, đã nâng công suất từ 300.000 lên 890.000 thùng/ngày với tổng chi phí khoảng 34 tỷ đô la Canada (tương đương 24,4 tỷ USD).

Việc TMX đạt gần 1 triệu thùng/ngày năng lực xuất khẩu đánh dấu bước ngoặt đối với một trong những thách thức lớn nhất của ngành dầu khí Canada: thiếu khả năng tiếp cận cảng biển, vốn khiến hơn 90% sản lượng dầu thô của nước này lệ thuộc vào thị trường Mỹ.

Địa chính trị thúc đẩy xu hướng đa dạng hóa thị trường dầu mỏ

Sự quan tâm ngày càng tăng của Trung Quốc đối với dầu thô Canada diễn ra trong bối cảnh trật tự thương mại năng lượng toàn cầu đang trải qua những thay đổi sâu sắc. Các biến động địa chính trị, đặc biệt là căng thẳng thương mại giữa Mỹ và Canada dưới thời Tổng thống Donald Trump, đã thúc đẩy Ottawa nỗ lực giảm sự phụ thuộc vào thị trường Mỹ – vốn chiếm tới 90% lượng dầu thô xuất khẩu của Canada trong nhiều năm qua.

Mặc dù dầu thô hiện vẫn chưa bị Mỹ áp thuế, nhưng các đe dọa trước đây về việc áp thuế lên mặt hàng này, cùng lập trường bảo hộ thương mại ngày càng rõ rệt từ Washington, đã khiến các nhà hoạch định chính sách Canada chủ động tìm kiếm những thị trường ổn định và đa dạng hơn.

Bên cạnh đó, việc Trung Quốc gia tăng nhập khẩu dầu thô Canada diễn ra song song với xu hướng giảm mạnh nhập khẩu từ Mỹ, do ảnh hưởng của căng thẳng thương mại kéo dài giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới. Đồng thời, Trung Quốc cũng đang nỗ lực giảm phụ thuộc vào dầu mỏ từ các nguồn bị trừng phạt như Nga và Venezuela. vốn là hai nguồn cung quan trọng của các nhà máy lọc dầu tại nước này.

“Việc Trung Quốc đẩy mạnh mua dầu Canada không chỉ đơn thuần là cơ hội thương mại, mà còn là lựa chọn mang tính chiến lược,” ông Philippe Rheault, Giám đốc Viện Trung Quốc tại Đại học Alberta, nhận định. “Các nhà máy lọc dầu Trung Quốc đang tìm cách đa dạng hóa nguồn cung để phòng ngừa rủi ro từ các lệnh trừng phạt và bất ổn địa chính trị”.

Trong bối cảnh đó, dầu thô Canada nổi lên như một lựa chọn hấp dẫn: ổn định về mặt chính trị, ít rủi ro bị trừng phạt và có nguồn cung đáng tin cậy. Tuy nhiên, thách thức về địa lý lâu nay của Canada – đặc biệt là việc tỉnh Alberta, trung tâm sản xuất dầu lớn nhất nước này, không giáp biển – đã hạn chế khả năng tiếp cận các thị trường ngoài Bắc Mỹ.

TMX, tuyến đường ống duy nhất theo trục Đông – Tây tại Canada, hiện đóng vai trò then chốt khi kết nối Alberta với cảng Burnaby bên bờ Thái Bình Dương, từ đó mở ra cánh cửa trực tiếp đến các thị trường năng lượng ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương.

Việc Trung Quốc trở thành khách hàng lớn nhất của TMX đã đi ngược lại kỳ vọng ban đầu rằng Mỹ sẽ là nước nhập khẩu dầu mỏ lớn nhất của Canada. Nhiều chuyên gia từng dự đoán phần lớn lượng dầu qua TMX sẽ cập cảng Bờ Tây Mỹ thay vì châu Á, do châu Á có thể tiếp cận nguồn dầu Nga giá rẻ hơn.

Tuy nhiên, theo ông Philippe Rheault, giám đốc Viện Trung Quốc tại Đại học Alberta, các chính sách bảo hộ gần đây của chính quyền Tổng thống Trump đã khiến dầu Canada trở nên hấp dẫn hơn đối với các nhà máy máy lọc dầu tại Trung Quốc.

Chuyên gia Rheault cũng nhận định rằng Trung Quốc đang thận trọng trong việc phụ thuộc quá nhiều vào nguồn cung năng lượng từ Nga. “Rất nhiều nhà máy lọc dầu của Trung Quốc cũng cân nhắc đến các lệnh trừng phạt của Mỹ, và do đó đang nỗ lực đa dạng hóa nguồn cung, tránh phụ thuộc vào dầu từ Venezuela hay các quốc gia khác” - ông Rheault cho hay./.

Nguyễn Phương