Trung Quốc có nguy cơ rơi vào vòng xoáy giảm phát sâu hơn khi chuyển hướng sang thị trường nội địa

Chính quyền địa phương và các doanh nghiệp lớn của Trung Quốc đã lên tiếng ủng hộ việc giúp các nhà xuất khẩu bị ảnh hưởng bởi thuế quan chuyển hướng sản phẩm sang tiêu thụ tại thị trường trong nước. JD.com, Tencent và Douyin nằm trong số những tập đoàn thương mại điện tử thúc đẩy việc bán những mặt hàng này cho người tiêu dùng Trung Quốc.

Sheng Qiuping, Thứ trưởng Bộ Thương mại đã mô tả thị trường trong nước rộng lớn của Trung Quốc là một vùng đệm quan trọng cho các nhà xuất khẩu trong việc vượt qua những cú sốc bên ngoài, đồng thời kêu gọi chính quyền địa phương phối hợp các nỗ lực để ổn định xuất khẩu và thúc đẩy tiêu dùng.

Theo Yingke Zhou, chuyên gia kinh tế cấp cao về Trung Quốc tại Barclays, tác dụng phụ của việc chuyển hướng sang thị trường nội địa là một cuộc chiến giá cả khốc liệt giữa các công ty Trung Quốc.

Trong khi đó, một lượng lớn hàng hóa giảm giá dành cho thị trường Mỹ cũng sẽ làm xói mòn lợi nhuận của các công ty, từ đó ảnh hưởng đến việc làm. Triển vọng việc làm không chắc chắn và lo ngại về sự ổn định của lợi nhuận đã góp phần làm suy yếu nhu cầu tiêu dùng.

Sau khi dao động trên mức 0 vào năm 2023 và 2024, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) đã giảm xuống mức âm trong hai tháng liên tiếp vào tháng 2 và tháng 3. Chỉ số giá sản xuất (PPI) đã giảm trong tháng thứ 29 liên tiếp vào tháng 3, giảm 2,5% so với cùng kỳ năm trước, ghi nhận mức giảm mạnh nhất trong bốn tháng.

Theo các nhà kinh tế tại Morgan Stanley, khi chiến tranh thương mại làm giảm các đơn đặt hàng xuất khẩu, tình trạng giảm phát trong giá bán buôn của Trung Quốc có khả năng sẽ giảm 2,8% vào tháng 4, từ mức 2,5% vào tháng 3.

“Chúng tôi tin rằng tác động của thuế quan sẽ là nghiêm trọng nhất trong quý này, vì nhiều nhà xuất khẩu đã dừng sản xuất và vận chuyển sang Mỹ”, các nhà kinh tế tại Morgan Stanley dự báo.

Trong cả năm, Shan Hui, nhà kinh tế trưởng về Trung Quốc tại Goldman Sachs dự kiến CPI của Trung Quốc sẽ giảm xuống 0%, từ mức tăng trưởng 0,2% vào năm 2024 và PPI sẽ giảm 1,6% so với mức giảm 2,2% vào năm 2024.

“Giá cả sẽ cần phải giảm đối với người mua trong nước và nước ngoài khác để giúp hấp thụ nguồn cung dư thừa do các nhà nhập khẩu Mỹ để lại…, năng lực sản xuất có thể không điều chỉnh nhanh chóng theo mức tăng thuế quan đột ngột, có khả năng làm trầm trọng thêm các vấn đề về công suất dư thừa trong một số ngành”, ông cho biết.

Cuộc chiến sinh tồn

Tổng thống Donald Trump đã tăng thuế đối với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc lên 145% trong năm nay, Trung Quốc cũng đáp trả bằng mức thuế bổ sung là 125%. Thuế quan ở mức cao như vậy đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến thương mại giữa hai nước.

“Những nỗ lực chung của Trung Quốc nhằm giúp các nhà xuất khẩu bán bớt hàng hóa bị ảnh hưởng bởi thuế quan của Mỹ có thể không gì khác hơn là một biện pháp tạm thời”, Shen Meng, Giám đốc ngân hàng đầu tư Chanson & Co. cho biết.

Việc mất quyền tiếp cận thị trường Mỹ đã làm gia tăng thêm căng thẳng cho các nhà xuất khẩu Trung Quốc, làm gia tăng nhu cầu suy yếu trong nước, gia tăng cuộc chiến về giá, kéo theo biên lợi nhuận cực kỳ mỏng, chậm thanh toán và tỷ lệ hoàn trả cao.

“Đối với các nhà xuất khẩu có thể tính giá cao hơn từ người tiêu dùng Mỹ, việc bán hàng tại thị trường nội địa Trung Quốc chỉ là một cách để giải quyết hàng tồn kho chưa bán được và giảm bớt áp lực dòng tiền ngắn hạn… Có rất ít chỗ cho lợi nhuận”, ông Shen Meng cho biết.

Biên lợi nhuận bị thu hẹp có thể buộc một số công ty xuất khẩu phải đóng cửa, trong khi những công ty khác có thể lựa chọn hoạt động thua lỗ chỉ để các nhà máy không phải ngừng hoạt động. Khi ngày càng nhiều công ty đóng cửa hoặc thu hẹp quy mô hoạt động, hậu quả sẽ lan sang thị trường lao động.

Tuần trước, chính quyền Trump đã chấm dứt các miễn trừ “de minimis” cho phép các nền tảng thương mại điện tử Trung Quốc như Shein và Temu vận chuyển các đơn hàng giá trị thấp vào Mỹ mà không phải trả thuế.

“Việc bãi bỏ quy tắc de minimis và dòng tiền giảm đang đẩy nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ đến bờ vực phá sản”, Wang Dan, Giám đốc Trung Quốc tại công ty tư vấn rủi ro chính trị Eurasia Group cho biết.

Hỏa lực kích thích

Xuất khẩu tăng vọt trong vài năm qua đã giúp Trung Quốc bù đắp được lực cản từ sự suy thoái bất động sản đã ảnh hưởng đến đầu tư và chi tiêu của người tiêu dùng, gây căng thẳng cho tài chính chính phủ và lĩnh vực ngân hàng.

Những bất ổn của khu vực bất động sản cùng với mức thuế quan cao của Mỹ sẽ khiến "nền kinh tế sẽ phải đối mặt với hai lực cản lớn cùng một lúc", Ting Lu, nhà kinh tế trưởng về Trung Quốc tại Nomura cho biết.

Bất chấp những lời kêu gọi ngày càng tăng về việc kích thích mạnh mẽ hơn, nhiều nhà kinh tế tin rằng, các nhà chức trách có thể sẽ đợi cho đến khi thấy những dấu hiệu cụ thể về sự suy thoái kinh tế trước khi sử dụng các biện pháp kích thích tài khóa mạnh mẽ.

“Các nhà chức trách không cho rằng giảm phát là một cuộc khủng hoảng, thay vào đó, họ xem giá thấp là một biện pháp đệm để hỗ trợ tiền tiết kiệm của hộ gia đình trong giai đoạn chuyển đổi kinh tế”, ông Wang Dan cho biết.

Theo giáo sư Justin Yifu Lin của Đại học Bắc Kinh, các nhà chức trách có thể sử dụng các chính sách tài khóa, tiền tệ và các chính sách mục tiêu khác để thúc đẩy sức mua. “Thách thức mà Mỹ phải đối mặt lớn hơn Trung Quốc”, ông cho biết.

Ông kỳ vọng tình hình thuế quan hiện tại sẽ sớm được giải quyết, nhưng không chia sẻ khung thời gian cụ thể. Trong khi Trung Quốc vẫn duy trì năng lực sản xuất, Mỹ sẽ mất ít nhất một hoặc hai năm để đưa hoạt động sản xuất trở lại, nghĩa là người tiêu dùng Mỹ sẽ phải chịu giá cao hơn trong thời gian tạm thời này.

Hạc Hiên / Theo báo chí nước ngoài