TP.HCM trong kỷ nguyên vươn mình: Giải bài toán phát triển bền vững trong kỷ nguyên mới (Bài 5)

TP.HCM đang đối diện với ô nhiễm môi trường, đô thị hóa không đồng bộ và biến đổi khí hậu đặt ra những thách thức lớn đối với sự phát triển bền vững. Tuy nhiên, đây cũng là “thời điểm vàng” để Thành phố vươn mình nhờ chuyển đổi số, phát triển xanh và hợp tác quốc tế.

Đây là “thời điểm vàng” để Thành phố vươn mình nhờ chuyển đổi số, phát triển xanh và hợp tác quốc tế.

Nhiều thách thức cần vượt qua

Môi trường là một trong những vấn đề cấp bách của TP.HCM. Lượng phát thải khí nhà kính ngày càng tăng, chủ yếu từ giao thông và công nghiệp, đang làm giảm chất lượng không khí nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng. Hệ thống giao thông hiện tại chưa đáp ứng được nhu cầu, càng làm trầm trọng thêm vấn đề ô nhiễm môi trường.

TP.HCM chọn tăng trưởng xanh là chiến lược phát triển nhằm đạt được sự thịnh vượng về kinh tế, bền vững về môi trường, hướng đến nền kinh tế xanh, trung hòa carbon. TP.HCM cũng tham vọng giảm 10% phát thải CO2 nhưng lại gặp nhiều thách thức do biến đổi khí hậu.

Trung bình mỗi năm, các nhà máy, phương tiện vận chuyển tại TP.HCM thải ra môi trường hơn 60 triệu tấn CO2. Thống kê còn cho thấy, có đến 65% diện tích ở TP.HCM có độ cao dưới 1,5m, tốc độ đô thị hóa và gia tăng dân số làm tăng sức ép lên không gian xanh. Tình trạng ngập lụt đang gây thiệt hại rất lớn cho kinh tế TP.HCM, có thể đến 250 triệu USD/năm và tăng qua từng năm.

Không chỉ không khí, các dòng kênh và con sông tại TP.HCM cũng đang chịu áp lực ô nhiễm nặng nề. Rác thải sinh hoạt và công nghiệp tích tụ khiến các chương trình cải thiện hệ thống thoát nước chưa thể phát huy hiệu quả. Hệ quả là không gian xanh ngày càng suy giảm, làm ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng sống của hàng triệu cư dân.

GS. Đặng Hùng Võ - nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường, cho rằng: “Trong quá trình phát triển, TP.HCM đối diện nhiều thách thức, một trong số đó là việc kiểm soát và khắc phục ô nhiễm môi trường, ô nhiễm không khí, nguồn nước và tình trạng ngập lụt ngày càng trở nên nghiêm trọng”.

Cùng quan điểm, TS. Võ Trí Thành - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược thương hiệu và cạnh tranh, khẳng định, TP.HCM đang đối mặt với nhiều thách thức do bối cảnh thế giới và nội tại như hậu khủng hoảng Covid-19, biến động thị trường tài chính, lượng phát thải khí nhà kính tăng cao, đặc biệt là những vấn đề liên quan đến tăng trưởng dân số, đô thị hóa và phát triển công nghiệp. Điều này đòi hỏi Thành phố phải chú ý đến các yếu tố như bảo vệ môi trường, phát triển giao thông và đảm bảo sự phát triển bền vững.

Dân số tăng nhanh đang tạo áp lực khổng lồ lên hạ tầng đô thị. Theo GS. Đặng Hùng Võ, nhiều khu vực ngoại thành vẫn thiếu cơ sở hạ tầng cơ bản, dẫn đến sự bất bình đẳng đáng kể giữa nội thành và vùng ven. Những vấn đề như kẹt xe và ngập nước không chỉ làm giảm hiệu quả kinh tế mà còn khiến người dân thêm vất vả.

Ông Phạm Chánh Trực - nguyên Phó bí thư thường trực Thành ủy TP.HCM khẳng định: “Đầu tàu kinh tế của cả nước không thể tồn tại tình trạng kẹt xe, ngập nước năm này qua năm khác. Bước vào kỷ nguyên mới, TP.HCM cần phải có giải pháp đối với các “điểm nghẽn” hiện đang tồn tại, đó là kẹt xe, ngập nước, ô nhiễm môi trường, nhà ở cho người thu nhập thấp, công nhân, người lao động”.

TP.HCM cần chiến lược phát triển toàn diện, tận dụng cơ hội từ chuyển đổi số và phát triển xanh

Định hướng và giải pháp bền vững

Để đối mặt với những thách thức trên, TP.HCM cần chiến lược phát triển toàn diện, tận dụng cơ hội từ chuyển đổi số và phát triển xanh. GS. Đặng Hùng Võ cho rằng, công nghệ số có thể giúp TP.HCM cải thiện hiệu quả quản lý, giảm thiểu chi phí và thúc đẩy phát triển bền vững. Từ hệ thống giám sát môi trường thông minh đến các giải pháp giao thông hiện đại, chuyển đổi số sẽ giúp Thành phố nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu. “TP.HCM cần dẫn đầu trong ứng dụng công nghệ tái tạo năng lượng, cải tiến quy trình sản xuất sạch hơn trong công nghiệp và giảm phát thải trong sinh hoạt, nông nghiệp. Đồng thời cần tận dụng nguồn đầu tư quốc tế và hỗ trợ công nghệ để xây dựng quy trình phát triển xanh, tạo ra một hệ sinh thái kinh tế bền vững, thân thiện với môi trường” - GS. Đặng Hùng Võ đề xuất.

TS. Trần Du Lịch - Chủ tịch Hội đồng Tư vấn thực hiện Nghị quyết 98, cho rằng: “Trước hết TP.HCM cần thực hiện đúng tinh thần Nghị quyết 31 và Nghị quyết 24 của Trung ương làm định hướng phát triển. TP.HCM phải tạo đột phá hạ tầng, nâng cao vai trò cửa ngõ giao lưu kinh tế trong nước và quốc tế, xây dựng cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ. TP.HCM phải là địa phương thực hiện thành công nhất việc nâng cao năng lực cạnh tranh”.

TS. Trần Du Lịch nhấn mạnh: “Ba yếu tố cơ bản mà TP.HCM cần chú trọng là nâng cao năng lực cạnh tranh thể chế, nguồn nhân lực, cơ sở hạ tầng phải vượt trội. Bên cạnh đó, TP.HCM phải tạo đột phá hạ tầng, nâng cao năng lực cạnh tranh, đi đầu trong chuyển đổi số, kinh tế xanh”.

Phát triển năng lượng xanh cũng là một hướng đi đầy triển vọng. TP.HCM đã triển khai nhiều dự án năng lượng tái tạo như điện mặt trời và điện gió, khuyến khích doanh nghiệp áp dụng sản xuất sạch. Các khu đô thị mới như Thủ Thiêm không chỉ là biểu tượng của sự hiện đại mà còn được xây dựng theo tiêu chí bền vững, giảm thiểu tác động môi trường.

Để giải quyết vấn đề giao thông, ông Phạm Chánh Trực đề xuất: “Việc phát triển giao thông công cộng và giảm phương tiện cá nhân là một giải pháp cấp bách. Đầu tư mạnh mẽ vào giao thông công cộng sạch như xe điện, xe buýt năng lượng tái tạo sẽ không chỉ giúp giảm kẹt xe mà còn cải thiện chất lượng không khí”. Ông cũng nhấn mạnh sự cần thiết của việc cải thiện hệ thống thoát nước để giảm thiểu tình trạng ngập úng đô thị, đặc biệt ở các khu vực trung tâm và vùng ven đang phát triển.

Hợp tác quốc tế và tham gia các sáng kiến toàn cầu như “Thành phố C2050” là cơ hội để TP.HCM học hỏi kinh nghiệm và triển khai xây dựng công trình bền vựng, thân thiện với mội trường. Việc đầu tư vào không gian xanh, phát triển công viên và khu vực công cộng sẽ tạo ra môi trường sống hài hòa giữa con người và thiên nhiên.

TP.HCM đang đứng trước ngưỡng cửa của một kỷ nguyên mới, thách thức cũng chính là cơ hội. Với quyết tâm đổi mới và chiến lược phát triển đúng đắn, Thành phố hoàn toàn có thể hiện thực hóa khát vọng trở thành hình mẫu phát triển bền vững. TS. Trần Du Lịch khẳng định, từ nay đến năm 2035 là thời gian quyết định, TP.HCM cần nắm bắt thời cơ để xây dựng tương lai thịnh vượng.

Hồng Nga - Ka Mi