Tổng thống Hàn Quốc đối mặt với áp lực từ chức sau khi ban bố thiết quân luật

Tổng thống Yoon Suk Yeol không đưa ra bất kỳ phản hồi công khai nào ngay lập tức đối với yêu cầu của phe đối lập. Nhưng văn phòng của ông cho biết các cố vấn tổng thống cấp cao và thư ký của Yoon đã đề nghị từ chức tập thể và tổng thống cũng hoãn lịch trình chính thức vào sáng 4.12.

Tổng thống Hàn Quốc ban bố thiết quân luật ngày 3.12. Ảnh: Getty Images

Động thái bất ngờ

Vào đêm 3.12, Tổng thống Yoon bất ngờ áp đặt lệnh thiết quân luật khẩn cấp với lý do để bảo vệ Hàn Quốc trước mối đe dọa từ Triều Tiên và các lực lượng "chống nhà nước" trong bối cảnh ông đang gặp khó khăn để thúc đẩy chương trình nghị sự của mình trong một Quốc hội do phe đối lập kiểm soát. "Để bảo vệ một Hàn Quốc tự do khỏi các mối đe dọa từ lực lượng Triều Tiên và để loại bỏ các thành phần chống nhà nước... Tôi xin tuyên bố thiết quân luật khẩn cấp", Tổng thống Yoon Suk-yeol phát biểu.

Tuy nhiên, lệnh thiết quân luật của ông chỉ có hiệu lực trong khoảng 6 giờ, vì ngay sau đó, Quốc hội đã bỏ phiếu yêu cầu ông dỡ bỏ. Vào 4 giờ sáng ngày 4.12, ông Yoon Suk-yeol thông báo dỡ bỏ tình trạng thiết quân luật; đồng thời cho biết, các binh sĩ được điều động để thi hành thiết quân luật đã trở về căn cứ trong một động thái nhằm khôi phục trạng thái bình thường.

Đây là lần đầu tiên một tổng thống Hàn Quốc ban bố lệnh thiết quân luật trong vòng 44 năm qua. Sắc lệnh khiến đồng won mất giá mạnh. Ở thủ đô Seoul, nhiều người dân đã biểu tình bên ngoài tòa nhà Quốc hội để phản đối thiết quân luật.

Điều gì sẽ xảy ra nếu luận tội?

Lãnh đạo đảng Quyền lực Nhân dân cầm quyền Han Dong-hun, đảng của Tổng thống Yoon yêu cầu ông giải thích quyết định của mình và sa thải Bộ trưởng Quốc phòng Kim Yong Hyun, người đã đề xuất sắc lệnh thiết quân luật. "Tổng thống phải giải thích trực tiếp và kỹ lưỡng về tình huống bi thảm này. Bộ trưởng Quốc phòng, người đề nghị thiết quân luật, phải bị cách chức ngay lập tức và tất cả những người có liên quan phải chịu trách nhiệm nghiêm khắc", ông Han Dong-hoon nhấn mạnh. Bộ Quốc phòng vẫn chưa bình luận về thông tin này.

Trong khi đó, động thái của ông Yoon vấp phải phản ứng gay gắt của các đảng đối lập. Dân chủ đối lập, đảng đang nắm đa số trong Quốc hội gồm 300 ghế, gọi quyết định của Tổng thống là "vi hiến" và kêu gọi điều tra người đứng đầu chính phủ. Đảng này cũng cho biết các nhà lập pháp của đảng đã quyết định kêu gọi Yoon từ chức ngay lập tức hoặc họ sẽ thực hiện các bước để luận tội tổng thống.

Việc luận tội tổng thống sẽ cần sự ủng hộ của 2/3 tổng số nghị sĩ trong Quốc hội, tức là 200 trong số 300 thành viên. Đảng Dân chủ và các đảng đối lập nhỏ khác hiện kiểm soát 192 ghế. Nhưng khi Quốc hội bác bỏ tuyên bố thiết quân luật của tổng thống Yoon với tỷ lệ bỏ phiếu 190 phiếu ủng hộ, 0 phiếu chống, 18 nhà lập pháp từ Đảng Quyền lực Nhân dân của ông Yoon đã bỏ phiếu ủng hộ việc dỡ bỏ thiết quân luật, theo các viên chức Quốc hội.

Nếu Tổng thống bị luận tội, ông sẽ bị tước bỏ các quyền hiến định cho đến khi Tòa án Hiến pháp ra phán quyết về số phận của ông. Thủ tướng Han Duck-soo, người giữ vị trí số 2 trong chính phủ Hàn Quốc, sẽ tiếp quản tạm thời vị trí của tổng thống.

Liệu có vi Hiến?

Tuyên bố thiết quân luật của Tổng thống Yoon gây phản ứng mạnh mẽ bởi nó gợi nhớ đến các chính phủ được quân đội hậu thuẫn trước đây của Hàn Quốc khi chính quyền thỉnh thoảng tuyên bố thiết quân luật và các sắc lệnh khác cho phép họ bố trí binh lính chiến đấu, xe tăng và xe bọc thép trên đường phố hoặc tại những nơi công cộng như trường học để ngăn chặn các cuộc biểu tình chống chính phủ. Những cảnh can thiệp quân sự như vậy đã vắng bóng kể từ cuối những năm 1980.

Sau tuyên bố thiết quân luật của Tổng thống Yoon, quân đội mang theo đầy đủ trang bị chiến đấu, bao gồm cả súng trường tấn công, nhằm giữ những người biểu tình tránh xa Quốc hội trong khi trực thăng Blackhawk của quân đội được triển khai trên bầu trời.

Theo các nguồn tin, các nhà lập pháp đã phải trèo tường vào trong nhà Quốc hội để tiến hành bỏ phiếu. Không có báo cáo về vụ bạo lực nghiêm trọng nào. Sau cuộc bỏ phiếu của Quốc hội nhằm dỡ bỏ thiết quân luật, quân đội và cảnh sát rời khỏi khuôn viên Quốc hội. Chủ tịch Quốc hội Woo Won Shik cho biết: "Ngay cả với những ký ức không may của chúng ta về các cuộc đảo chính quân sự, người dân của chúng ta chắc chắn đã quan sát các sự kiện ngày hôm nay và thấy được sự trưởng thành của quân đội chúng ta".

Theo Hiến pháp Hàn Quốc, tổng thống có thể ban bố thiết quân luật trong "thời chiến, tình huống giống chiến tranh hoặc các tình trạng khẩn cấp quốc gia tương đương khác" đòi hỏi phải sử dụng vũ lực quân sự để hạn chế quyền tự do báo chí, quyền hội họp và các quyền khác để duy trì trật tự. Nhiều nhà quan sát đặt câu hỏi liệu Hàn Quốc hiện có đang ở trong tình trạng như vậy hay không. Hiến pháp cũng quy định rằng tổng thống phải tuân thủ khi Quốc hội yêu cầu dỡ bỏ thiết quân luật với đa số phiếu.

Quỳnh Vũ