Tinh vân rắn ẩn chứa nhiều bí ẩn cần được khoa học khám phá

Loài động vật to lớn và dài nhất trên bầu trời

Rắn có bộ xương rất nhỏ và dễ vỡ, thế nên khó có dạng hóa thạch. Nhưng trên cơ sở hình thái học, rắn tiến hóa từ tổ tiên của loài thằn lằn. Theo Hội Thiên văn Hà Nội, rắn là một loài động vật tương đối nhỏ bé so với các loài động vật khác, thế nhưng trong thiên văn học, nó là loài động vật to lớn nhất và dài nhất trên bầu trời.

Con rắn muốn nói đến là chòm sao Hydra (Trường Xà), là một trong 48 chòm sao Ptolemy và cũng là một trong 88 chòm sao hiện đại, nó chiếm đến 1303 độ vuông trên bầu trời và nằm ở thiên cầu nam. Vì nó chiếm diện tích rộng lớn trên bầu trời nên nó giáp với tận 14 chòm sao khác, đó là Tức Đồng (Antlia), Cự Giải (Cancer), Tiểu Khuyển (Canis Minor), Bán Nhân Mã (Centaurus), Ô Nha (Corvus), Cự Tước (Crater), Sư Tử (Leo), Thiên Bình (Libra), Sài Lang (Lupus), Kỳ Lân (Monoceros), Thuyền Vĩ (Puppis), La Bàn (Pyxis), Lục Phân Nghi (Sextans) và Xử Nữ (Virgo).

Tinh vân trên bầu trời luôn là điều bí ẩn cần được khám phá.

Chòm sao Trường Xà trong thần thoại Hy Lạp được lấy từ chòm sao MUL.APIN của người Babylon, đây là một trong hai con rắn trên bầu trời của người Babylon. Trong thần thoại Hy Lạp, con rắn này cùng với con quạ, là người phục vụ nước uống cho thần Mặt Trời Apollo, thế nhưng khi Apollo phát hiện những con vật này đang có âm mưu mờ ám, Apollo giận dữ và ném chúng cùng với cái chén lên trời. Ngoài ra nó cũng liên quan đến con quái vật Hydra, con quái vật đã bị giết bởi anh hùng Hercules.

Hầu hết các thiên hà đều có tuổi đời từ 10 tỷ đến 13,6 tỷ năm. Một số thiên hà lâu đời nhất hình thành khi vũ trụ chỉ mới khoảng một tỷ năm tuổi.

Hầu hết các thiên hà đều có tuổi đời từ 10 tỷ đến 13,6 tỷ năm.

Thiên hà bao gồm các ngôi sao, hành tinh và đám mây khí cùng bụi khổng lồ, tất cả liên kết với nhau bằng lực hấp dẫn. Thiên hà lớn nhất chứa hàng nghìn tỷ ngôi sao. Cái nhỏ nhất có thể chứa vài nghìn ngôi sao. Hầu hết các thiên hà lớn đều kèm theo lỗ đen ở trung tâm, một số có khối lượng gấp hàng tỷ lần Mặt Trời của Dải Ngân hà.

Trước thế kỷ 20, con người không biết đến các thiên hà khác ngoài Dải Ngân hà. Trước đó, các nhà thiên văn học coi chúng là tinh vân bởi trông giống như những đám mây mờ. Mọi chuyện đã thay đổi vào những năm 1920 khi nhà thiên văn học Edwin Hubble đánh giá tinh vân Andromeda là một thiên hà. Andromeda là thiên hà lớn gần nhất với Dải Ngân hà của chúng ta và nó đủ sáng trên bầu trời đêm để quan sát được bằng mắt thường từ Bắc Bán Cầu. Năm 1936, Hubble phân loại các thiên hà thành bốn loại chính: thiên hà xoắn ốc, thiên hà dạng thấu kính, thiên hà hình elip và thiên hà không định hình.

Những ngôi sao sáng trong tinh vân rắn

Theo HAS, mặc dù con rắn này rất dài và rất rộng lớn trên bầu trời, nhưng nó chỉ có một vài ngôi sao tương đối sáng. Đầu tiên là Alpha Hydrae, nó là một ngôi sao khổng lồ cam với độ sáng biểu kiến là 2.0, cách chúng ta 177 năm ánh sáng. Một ngôi sao nữa mờ hơn ngôi sao kể trên, đó là Beta Hydrae, là một ngôi sao trắng-xanh với độ sáng biểu kiến là 4.3, cách Trái Đất 365 năm ánh sáng. Tiếp theo là Gamma Hydrae, một ngôi sao khổng lồ vàng với độ sáng biểu kiến 3.0, cách chúng ta 132 năm ánh sáng.

Hydra có một hệ sao đôi rất sáng, gọi là Epsilon Hydrae, nó khó để phân biệt được dù bạn quan sát với một chiếc kính thiên văn nhỏ, hệ này cách chúng ta 135 năm ánh sáng, ngôi sao chính là một ngôi sao vàng với độ sáng biểu kiến là 6.7.

Ngoài ra chòm sao Trường Xà có khá nhiều hệ sao mờ. 27 Hydrae là một hệ ba ngôi sao có thể quan sát được bằng những chiếc kính thiên văn nhỏ, ngôi sao chính của hệ ba này một ngôi sao màu trắng với độ sáng biểu kiến là 4.8 và cách chúng ta 244 năm ánh sáng. Chòm sao Hydra có thể quan sát bằng mắt thường một cách khá dễ dàng.

Sigma, σ Hydrae, hay là Minaruja, là ngôi sao ở mũi của con rắn với độ sáng biểu kiến 4.54 và khá mờ nhạt. Và đầu của con rắn là Āshleshā nakshatra - một ngôi sao thuộc một chòm sao hoàng đạo của người Ấn Độ.

Ngoài những ngôi sao thì Hydra còn chứa cả những thiên thể. Con rắn này sở hữu cho mình 3 thiên thể Messier. M83, còn được gọi với tên Thiên hà Pinwheel phương nam, nằm ở gần ngoài biên giới của chòm sao này. M68 là cụm sao cầu gần M83 và M48 là cụm sao mở nằm ở đuôi con rắn về hướng tây.

M83 (NGC 5236) hay còn gọi là Thiên hà Pinwheel phương nam, với độ sáng biểu kiến là 8.0, nó chứa đến 6 siêu tân tinh, nhiều hơn số lượng siêu tân tinh mà bất kì thiên thể Messier nào chứa được. Với một chiếc kính thiên văn nghiệp dư lớn sẽ cho ta thấy rõ cánh tay và phần trung tâm của thiên hà này.

M68 là một cụm sao cầu có thể quan sát qua ống nhòm và trong những chiếc kính thiên văn nghiệp dư cỡ vừa, cách Trái Đất 31000 năm ánh sáng với độ sáng biểu kiến là 8.0.

M48 (NGC 2548) là một cụm sao mở có thể nhìn thấy bằng mắt thường ở điều kiện thật tối và thời tiết thật tốt. Hình dạng của nó được mô tả là một hình tam giác, cụm 80 ngôi sao này có kích thước khoảng bằng với kích thước của Mặt Trăng.

NGC 3242 là một tinh vân hành tinh với độ sáng biểu kiến là 7.5 và cách chúng ta 1400 năm ánh sáng được phát hiện vào năm 1785 bởi William Herschel và được đặt biệt danh là bóng ma của Sao Mộc vì hình dạng của nó có những nét khá giống với hành tinh khí khổng lồ này.

NGC 5694 là một cụm sao cầu với độ sáng biểu kiến là 10.2 và cách chúng ta 105.000 năm ánh sáng, cụm sao này cũng được gọi với cái tên cụm sao cầu của Tombaugh vì mặc dù nó được phát hiện bởi William Herschel vào năm 1784 nhưng lúc đó thể loại của thiên thể mà ông William vừa phát hiện thì chưa được xác định rõ ràng, cho đến năm 1932 khi Clyde Tombaugh chụp hình gần khu vực Pi Hydrae và ông phát hiện ra cụm sao mà William đã phát hiện vào ngày 12/5.

NGC 3314, thường được ghi cụ thể là NGC 3314a hay NGC 3314b, vì nó là hai thiên hà nằm chồng chéo lên nhau, nhưng thực tế là không có, mà là do khi quan sát từ Trái Đất hai thiên hà này có vẻ như chồng lên nhau. Thiên hà phía trước là một thiên hà xoắn ốc gọi là NGC 3314a và cách chúng ta 140 triệu năm ánh sáng. Thiên hà nền phía sau là NGC 3314b, cũng là một thiên hà xoắn ốc và nó có phần trung tâm đỏ nổi lên phần khí bụi của NGC 3314a.

ESO 510-G13 là một thiên hà xoắn ốc bị biến dạng cách Trái Đất 150 triệu năm ánh sáng, thường thì các thiên hà xoay quanh lõi của nó và chúng có hình dạng phẳng, nhưng đối với thiên hà này thì lại khác, nó không có hình dạng phẳng, các nhà khoa học nghi ngờ đây có thể là kết quả của quá trình va chạm với thiên hà khác.

Chú rắn này cũng gây ra những cơn mưa sao băng. Mưa sao băng Sigma Hydrids đạt cực đỉnh vào ngày 6/12, thiên thể gốc của cơn mưa sao băng này chưa được xác định rõ. Và mưa sao băng Alpha Hydrids là một cơn mưa sao băng rất nhỏ, đạt cực điểm vào khoảng từ ngày 1 đến 7/1.

Chòm sao này tương ứng với Hydra Ashlesha trong thần thoại Hindu. Còn trong thiên văn học Trung Quốc, những ngôi sao của chòm Trường Xà thì tương ứng với Bird Vermilion và con rồng xanh. Con rắn này còn được biết đến với cái tên Nuriko trong văn hóa Nhật Bản.

Tô Hội