Tín dụng nhà ở xã hội: Cần giảm lãi suất và kéo dài thời gian cho vay

Tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc về tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội tổ chức chiều 6/3, đại diện các doanh nghiệp bất động sản đề xuất một loạt giải pháp và cam kết trong việc phát triển loại hình nhà ở này.

Thời gian ưu đãi tín dụng phải đủ dài

Theo báo cáo mới nhất, tổng số tiền giải ngân của gói tín dụng 120.000 tỷ đồng (nay đã được nâng lên 145.000 tỷ đồng) cho vay nhà ở xã hội tính đến thời điểm hiện tại là 2.845 tỷ đồng, tương đương 2,37% tổng quy mô gói tín dụng. Như vậy, tiến độ giải ngân đã tăng thêm hơn 1.000 tỷ đồng so với thời điểm cuối quý III/2024.

Mặc dù đã có sự cải thiện trong những tháng cuối năm 2024 và 2 tháng đầu năm nay, nhưng theo đánh giá của các chuyên gia, tiến độ giải ngân vẫn còn chậm, cần được điều chỉnh phù hợp với kế hoạch phát triển nhà ở xã hội mà các địa phương đề ra. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa ngân hàng và chính quyền địa phương để đảm bảo nguồn vốn được phân bổ kịp thời và hiệu quả.

Từ thực tiễn triển khai nhà ở xã hội, đại diện Tổng Công ty Đầu tư phát triển hạ tầng đô thị (UDIC) thông tin, cuối năm 2024, UDIC đã khởi công các dự án nhà ở xã hội như Khu đô thị mới Hạ Đình, Thanh Trì, Hà Nội với tiến độ thực hiện rút ngắn còn 24 tháng thay vì 36 tháng theo kế hoạch.

NHNN cho biết lãi suất cho vay mua nhà ở xã hội đang thấp hơn từ 1-3% so với lãi suất cho vay thông thường.

Tuy nhiên, UDIC cho biết vẫn còn nhiều vướng mắc về giải ngân các gói tín dụng ưu đãi. “Ví dụ gói 120.000 tỷ đồng gặp khó khăn do quy trình, thời gian thẩm định tương đối khó và dài, người mua nhà khó chứng minh thu nhập, trong khi doanh nghiệp gặp khó trong việc tiếp cận nguồn vốn này”, vị đại diện dẫn chứng.

Theo đó, UDIC kiến nghị về hỗ trợ tiếp cận các nguồn vốn vay như thời gian thẩm định ngắn lại, thời gian cho vay dài lên để đảm bảo nguồn vốn cho các nhà đầu tư.

Đồng tình, đại diện Becamex cho rằng cần chương trình cho vay ưu đãi với thời gian dài và lãi suất cố định. “100% các quốc gia thành công trong xây dựng nhà ở xã hội đều có chính sách cho vay 25 năm với lãi suất cố định. Điều này rất cần thiết, vừa cho đối tượng mua nhà, vừa cho chủ đầu tư”, đại diện Becamex nêu.

Một số doanh nghiệp cũng kiến nghị giảm lãi suất cho vay mua nhà ở xã hội. Đại điện Công ty cổ phần địa ốc Kim Oanh cho biết, để hưởng ứng Đề án 1 triệu căn nhà ở xã hội, doanh nghiệp đặt mục tiêu phát triển 40.000 căn từ nay đến năm 2028. Tuy nhiên, để doanh nghiệp hoàn thành mục tiêu cần đảm bảo chương trình tín dụng cho vay 120.000 tỷ đồng và lãi suất ổn định 10 năm. Đồng thời, doanh nghiệp mong được hỗ trợ tài chính linh hoạt: Lãi suất ưu đãi giảm từ 1-2% cho người thu nhập thấp, chính sách phù hợp từng nhóm.

Trong khi đó, ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TPHCM (HoREA), cho rằng lãi suất cho vay đối với hộ nghèo được Chính phủ quy định là 4,7%/năm, nên mức lãi suất cho vay đối với người mua, thuê mua nhà ở xã hội tại Ngân hàng Chính sách xã hội là 6,6%/năm là quá cao.

“Đề nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét lãi suất cho vay đối với người mua, thuê mua nhà ở xã hội tại Ngân hàng Chính sách xã hội cũng như đối với hộ nghèo”, ông Châu kiến nghị.

Lãi suất đang thấp hơn khoảng 1-3%

Trả lời các kiến nghị của doanh nghiệp, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Nguyễn Thị Hồng khẳng định, các doanh nghiệp tham gia xây nhà ở xã hội đều vì cộng đồng nên cũng phải có những chính sách hỗ trợ về thuế đất, lãi suất, chỉ định nhà đầu tư, giảm bớt thủ tục…

Về vốn tín dụng, bà Hồng cho rằng hoạt động ngân hàng có đặc thù là nguồn tiền cho vay dựa vào huy động của người dân, nên bắt buộc phải đủ điều kiện vay thì mới cho vay được, các ngân hàng cũng phải thẩm định rất kỹ, có khả năng thu hồi vốn thì mới cho vay.

“Ngân hàng huy động vốn của nguời dân là huy động ngắn hạn, còn cho vay làm dự án là cho vay dài hạn, do đó việc cân đối giữa cho vay và nguồn vốn huy động rất quan trọng để tránh việc khi người dân cần rút tiền mà tổ chức tín dụng chưa thu hồi được từ người vay, gây rủi ro cho ngân hàng”, Thống đốc cho hay.

Do vậy, nguồn vốn từ hệ thống ngân hàng chỉ là giải pháp hỗ trợ thêm, không phải chính sách quyết định để thực hiện. Nếu sử dụng vốn ngân hàng thì có thể tính đến việc sử dụng nguồn vốn ngân sách ủy thác qua ngân hàng cho vay, hoặc thành lập Quỹ để ủy thác qua tổ chức tín dụng, khi thực hiện ủy thác thì tổ chức tín dụng có thể cho vay dài hạn hơn, lãi suất ưu đãi hơn.

Đối với gói tín dụng 145.000 tỷ đồng, bà Hồng cho biết ngân hàng tự nguyện cho vay nhà ở xã hội cũng đang có mức lãi suất 6,1-6,6%/năm, bằng lãi suất cho vay người nghèo.

Đối với gói tín dụng cho người trẻ dưới 35 tuổi vay mua nhà, NHNN đã kêu gọi các ngân hàng tham gia với lãi suất ưu đãi thấp hơn lãi suất thông thường từ 1-3%. Hiện nay có 37/63 UBND tỉnh có 90 dự án, trong đó 40 dự án có nhu cầu vay vốn. “Với chương trình cho người trẻ vay vốn mua nhà, hầu hết họ đều có nhu cầu thuê nhà, chứ chưa có nhu cầu mua nhà, nên cần đánh giá lại”, bà Hồng nêu.

Đồng thời, lãnh đạo NHNN cho biết hiện nay có 9 ngân hàng đăng ký khoảng 45.000 -55.000 tỷ đồng để cho vay trong thời gian 15 năm và lãi suất thấp hơn khoảng 1-3%.

Với kiến nghị về thủ tục, NHNN đã chỉ đạo các ngân hàng phải khẩn trương rút ngắn thời gian thẩm định, còn quy định, điều kiện và khả năng trả nợ là điều các ngân hàng bắt buộc phải thẩm định.

Về việc giải ngân cùng một dự án (chủ đầu tư do một ngân hàng cho vay và khách hàng mua nhà cũng do ngân hàng đó cho vay), Thống đốc cho biết là điều không thể, vì người mua nhà có thể ở nhiều nơi khác nhau, họ có điều kiện tiếp cận nhiều nguồn vốn khác nhau nên với kiến nghị này, đề nghị các ngân hàng khi cấp tín dụng phải giải thích rõ.

Theo bà Hồng phải xác định nhu cầu sở hữu nhà ở, nhu cầu mua, nhu cầu thuê ở từng địa phương, làm rõ mục đích xây để bán hay để cho thuê, bởi nếu không biết rõ nhu cầu, cấp phép xây dựng nhà ở xã hội ở khu ngoại thành nhưng người thu nhập thấp lại muốn mua nhà ở nội thành để đi làm. Đề án 06 của Bộ Công an có thể giúp nắm được những đối tượng cần nhà ở theo các nhu cầu khác nhau.

Thanh Hoa