Tìm ánh sáng tương lai trước loạt thách thức đan xen

Quang cảnh Hội nghị thượng định Tương lai của LHQ vừa diễn ra tại Mỹ. Ảnh: Reuters

Thúc đẩy cải tổ các thể chế đa phương

Mới đây, Liên hợp quốc (LHQ) đưa ra mô tả rằng, tình hình thế giới hiện nay đang “vô cùng nguy hiểm”, bởi khả năng chiến tranh hạt nhân bùng nổ cao hơn nhiều so với những thập niên trước; khủng hoảng khí hậu thúc đẩy làn sóng di cư và làm trầm trọng thêm căng thẳng.

Cùng với đó, xung đột, bạo lực, nhu cầu nhân đạo và di dời đã leo thang lên mức cao chưa từng có. Ước tính 25% dân số thế giới, trong đó có 20% trẻ em đang sống trong những khu vực xảy ra xung đột. Chỉ riêng trong năm 2023, số người thiệt mạng liên quan đến xung đột đã ở mức cao nhất trong 3 thập kỷ gần đây.

Theo LHQ, mối nguy hiểm của khủng hoảng khí hậu đối với con người và trái đất đã và đang rõ nét hơn bao giờ hết, khi nhiệt độ liên tục đạt mức cao kỷ lục, lượng mưa thất thường, mực nước biển dâng cao làm giảm năng suất mùa màng, phá hủy cơ sở hạ tầng quan trọng và buộc nhiều cộng đồng phải rời bỏ nhà cửa.

Những vấn đề nêu trên thực chất không phải vấn đề mới, trên thực tế cũng đã có nhiều thỏa thuận đột phá nhằm giải quyết dứt điểm, như Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu, Mục tiêu phát triển bền vững (SDG)... Tuy nhiên, LHQ khẳng định, không thể phủ nhận hoạt động của các thể chế của LHQ với đa phần trong số đó đã được thành lập cách đây nhiều thập kỷ đã không còn đạt hiệu quả làm việc như mong đợi.

LHQ cho rằng, trong thời cuộc hiện nay, sự phát triển nhanh chóng đi kèm với những mối đe dọa mới, khi các công nghệ bị vũ khí hóa để gây ra tác hại tối đa trong một thế giới có sự kết nối cao.

Theo giới chuyên gia, các sự cố liên quan đến ứng dụng công nghệ kỹ thuật số cho mục đích xấu đang gia tăng về phạm vi và mức độ nghiêm trọng, nổi bật trong đó là ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), công nghệ lượng tử.

Những thách thức này không còn chỉ nằm trong biên giới của một quốc gia, mà đã có tính kết nối liên thông, trở thành vấn đề chung của toàn nhân loại. Từ đó, nhu cầu cải cách đã trở nên cấp thiết, nhất là khi thời hạn để đạt được SDG với mục đích xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn vào năm 2030 đang đến rất gần. Theo kế hoạch, đến năm 2023 vừa qua, đáng lẽ thế giới đã phải đi được nửa chặng đường, song thống kê chính thức của LHQ cho thấy, mới có 15% các mục tiêu đã đạt được.

Mở ra kỳ vọng

Trong bối cảnh thế giới đầy thách thức, Hội nghị thượng đỉnh Tương lai của LHQ vừa diễn ra tại Mỹ là sự kiện được dư luận thế giới quan tâm đặc biệt. Hội nghị có chủ đề “Giải pháp đa phương vì một tương lai tốt đẹp hơn” diễn ra trong khuôn khổ tuần lễ cấp cao Đại hội đồng LHQ khóa 79, được kỳ vọng là cơ hội giúp củng cố chủ nghĩa đa phương, giải quyết các lỗ hổng trong quản trị toàn cầu và tái khẳng định các cam kết hiện có, hướng đến tương lai hòa bình, an toàn và bền vững.

Tại hội nghị này, các bên đều chung thống nhất, nhấn mạnh về sự cần thiết phải thúc đẩy cải tổ mạnh mẽ, toàn diện các thể chế đa phương, tăng cường vai trò và tiếng nói của các quốc gia đang phát triển trong các thể chế tài chính toàn cầu, góp phần huy động đủ và sử dụng hiệu quả hơn các nguồn lực để đẩy nhanh tiến độ thực hiện các SDG, sớm xây dựng nền móng cho một khuôn khổ quản trị toàn cầu mới đối với các công nghệ mới nổi, bao gồm AI.

Cùng với đó, hội nghị thông qua Hiệp ước Tương lai nhằm giải quyết hàng loạt cuộc xung đột, các mối đe dọa về môi trường, cũng như những thách thức công nghệ mà nhân loại đang phải đối mặt.

Bình luận về hiệp ước này, truyền thông quốc tế dẫn lời giới chuyên gia nhìn nhận, đây được xem là bản kế hoạch tương lai mang tính đột phá, khi đề ra 56 hành động bao trùm nhiều vấn đề, trong đó có hòa bình và an ninh, phát triển bền vững, biến đổi khí hậu, hợp tác số, quyền con người, thế hệ trẻ và tương lai, chuyển đổi quản trị toàn cầu.

Hiệp ước đã nêu bật cam kết về chủ nghĩa đa phương, duy trì Hiến chương LHQ và gìn giữ hòa bình; kêu gọi cải cách các tổ chức tài chính quốc tế và Hội đồng Bảo an LHQ, với kế hoạch cải thiện hiệu quả và tính đại diện của hội đồng, bao gồm cả việc khắc phục tình trạng thiếu hụt đại diện từ châu Phi. Đồng thời, hiệp ước nhấn mạnh việc thực hiện những nỗ lực mới để ứng phó với biến đổi khí hậu; thúc đẩy giải trừ vũ khí và nêu định hướng phát triển AI.

Chủ tịch Đại hội đồng LHQ Philemon Yang tin tưởng, hiệp ước này sẽ là nền móng cho một trật tự toàn cầu bền vững, công bằng và hòa bình cho tất cả mọi người và mọi quốc gia.

Các nhà phân tích chỉ ra rằng, nội dung văn kiện có 2 phụ lục chính là Hiệp ước Số toàn cầu và Tuyên bố về các thế hệ tương lai. Trong đó, Hiệp ước Số toàn cầu đánh dấu thỏa thuận đầu tiên về quy định quốc tế liên quan đến AI, nhằm mục đích thu hẹp khoảng cách số và đảm bảo các công nghệ AI được sử dụng một cách có trách nhiệm.

Trong khi đó, Tuyên bố về các thế hệ tương lai tập trung vào việc đảm bảo phúc lợi cho các thế hệ tương lai, với các bước cụ thể để đưa các thế hệ tương lai vào quá trình ra quyết định, thúc đẩy công bằng giữa các thế hệ.

Trong bối cảnh thế giới trải qua hàng loạt thách thức đan xen, diễn biến phức tạp, việc thế giới đoàn kết, hợp tác thực chất có vai trò vô cùng quan trọng. Đây là cách để thu hẹp khoảng cách xã hội, đáp ứng nhu cầu của người dân và ứng phó hiệu quả hơn các vấn đề cấp bách. Đồng thời là cách để mỗi quốc gia thể hiện trách nhiệm trong việc kiến tạo tương lai tốt đẹp cho thế hệ mai sau.

Thanh Trúc