Thúc đẩy các giải pháp làm mát bền vững: Hướng đi chiến lược trong ứng phó biến đổi khí hậu

Cuộc Họp tham vấn trong khuôn khổ Hỗ trợ kỹ thuật “Xây dựng Chương trình hành động quốc gia về làm mát tại Việt Nam”.

Nhận thức rõ vai trò chiến lược của lĩnh vực này, chiều 24/6, tại Hà Nội, Cục Biến đổi khí hậu (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), phối hợp cùng Chương trình Đối tác chuyển dịch năng lượng Đông Nam Á (ETP, UNOPS) tổ chức Họp tham vấn trong khuôn khổ Hỗ trợ kỹ thuật “Xây dựng Chương trình quốc gia về làm mát tại Việt Nam” nhằm từng bước hiện thực hóa Chương trình hành động quốc gia về làm mát (NCAP).

Việt Nam hiện đối mặt với những thách thức ngày càng lớn từ , khi nhiệt độ trung bình gia tăng, hiện tượng thời tiết cực đoan xảy ra thường xuyên hơn, cùng với đó là quá trình đô thị hóa nhanh dẫn đến hiệu ứng đảo nhiệt, khiến nhu cầu làm mát tăng vọt ở hầu hết các lĩnh vực, từ công nghiệp, y tế, đời sống dân cư cho đến hạ tầng dữ liệu số.

Theo ước tính của Ngân hàng Thế giới, chỉ riêng trong năm 2020, Việt Nam đã thiệt hại hơn 10 tỷ USD vì biến đổi khí hậu, trong đó riêng ngành làm mát chịu tổn thất khoảng 518 triệu USD. Không chỉ là lĩnh vực chịu tác động nặng nề, ngành làm mát còn là một trong những nguồn tiêu thụ điện lớn nhất và đóng góp đáng kể vào lượng phát thải khí nhà kính.

Ông Tăng Thế Cường - Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu (Bộ Nông nghiệp và Môi trường)

Phát biểu tại cuộc Họp tham vấn, Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu Tăng Thế Cường cho biết: “Làm mát không chỉ là nhu cầu sống còn mà còn là chìa khóa để đạt được các mục tiêu giảm phát thải, nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng và bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Chúng tôi kỳ vọng Chương trình hành động quốc gia về làm mát sẽ trở thành nền tảng chính sách vững chắc để chuyển dịch sang các giải pháp làm mát hiện đại và thân thiện môi trường”.

Chương trình hành động quốc gia về làm mát được xây dựng dựa trên khung pháp lý hiện hành, tích hợp các mục tiêu cụ thể như loại trừ dần các chất làm lạnh có tiềm năng nóng lên toàn cầu cao (GWP), thúc đẩy công nghệ hiệu suất năng lượng cao và ứng dụng thiết kế công trình thụ động. Đặc biệt, lộ trình kiểm soát và loại trừ các chất HFC, HCFC được xác định rõ ràng, đồng bộ với các cam kết trong Bản sửa đổi Kigali thuộc Nghị định thư Montreal, với các mốc quan trọng như: giảm 10% lượng tiêu thụ HFC vào năm 2029 và tiến tới giảm 80% vào năm 2045.

Đồng thời, kế hoạch còn đề xuất áp dụng mô hình “dịch vụ làm mát” (Cooling as a Service-CaaS), khuyến khích đầu tư vào công trình đạt chuẩn Tòa nhà Năng lượng Gần bằng 0 (NZEB), cùng lộ trình bắt buộc áp dụng nhãn năng lượng và tiêu chuẩn kỹ thuật cho toàn bộ thiết bị làm mát từ năm 2035.

Một điểm nổi bật trong Chương trình hành động quốc gia về làm mát là cách tiếp cận toàn diện, không chỉ dừng lại ở cải tiến công nghệ mà còn đẩy mạnh giải pháp thụ động như cải tạo đô thị, phủ xanh bề mặt, nâng cao nhận thức và đào tạo chuyên môn cho kỹ thuật viên, nhà quản lý, doanh nghiệp. Việc xây dựng hạ tầng thu hồi, tái chế môi chất lạnh và quản lý vòng đời thiết bị cũng được tích hợp trong chương trình với các giai đoạn triển khai kéo dài tới năm 2044.

Ông John Robert Cotton, Phó Giám đốc Chương trình Đối tác chuyển dịch năng lượng Đông Nam Á (ETP).

Tại cuộc họp, ông John Robert Cotton, Phó Giám đốc Chương trình Đối tác chuyển dịch năng lượng Đông Nam Á (ETP) cũng nhấn mạnh: “Chuyển đổi sang các giải pháp làm mát bền vững là xu thế tất yếu để các quốc gia ứng phó hiệu quả với biến đổi khí hậu. Việt Nam đang đi đúng hướng khi lựa chọn cách tiếp cận toàn diện và tích hợp nhiều khía cạnh - từ chính sách, công nghệ cho tới tài chính và đào tạo nguồn nhân lực. ETP cam kết đồng hành cùng Việt Nam để huy động các nguồn lực quốc tế, hỗ trợ kỹ thuật và tăng cường năng lực cho các bên liên quan nhằm bảo đảm Chương trình hành động quốc gia về làm mát được triển khai thực chất và bền vững”.

Theo bà Nguyễn Đặng Thu Cúc, Phó Trưởng phòng Quản lý phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ô-dôn (Cục Biến đổi khí hậu), “Làm mát không còn là vấn đề kỹ thuật đơn lẻ mà là một phần trong chiến lược khí hậu quốc gia. Việc xây dựng Chương trình hành động quốc gia về làm mát mang lại cơ hội để phối hợp liên ngành, liên khu vực, đặc biệt thu hút sự tham gia tích cực của doanh nghiệp và cộng đồng”

Trong quá trình xây dựng chương trình, Việt Nam cũng nhận được sự hỗ trợ kỹ thuật từ các tổ chức quốc tế như UN ESCAP, UNEP Cool Coalition, thông qua các sáng kiến về làm mát thụ động, chuỗi lạnh, phát triển tài chính xanh và chuyển giao công nghệ.

Có thể nói, Chương trình hành động quốc gia về làm mát không chỉ là một kế hoạch kỹ thuật mà là bước chuyển quan trọng trong cách Việt Nam tiếp cận lĩnh vực năng lượng-môi trường, phù hợp với các mục tiêu phát triển bền vững và cam kết giảm phát thải ròng bằng “0” đến năm 2050.

KIM DUNG