'Thủ tướng rất mong Nghị quyết thí điểm về nhà ở xã hội được thông qua sớm'

Sáng 21-5, Quốc hội thảo luận ở tổ về nhiều nội dung, trong đó có nội dung dự thảo nghị quyết của Quốc hội về thí điểm về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội (NOXH).

Phải hoàn thành cơ bản nhà ở cho dân

Chủ tịch Quốc hội cho hay: Trước khi bước vào thảo luận tổ, Thủ tướng Phạm Minh Chính có nói với ông, rằng rất mong muốn Nghị quyết này được Quốc hội thông qua sớm.

“Nếu được Quốc hội đồng thuận thì Nghị quyết này sẽ thông qua sớm để tạo điều kiện cho Chính phủ năm 2025 chỉ đạo triển khai ngay các dự án NOXH”, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nói.

Theo ông, NOXH là điều người dân rất quan tâm, Chính phủ, Mặt trận Tổ quốc và các chủ thể liên quan đang rất tích cực để hoàn thành chương trình NOXH vào 31-12.

“Chúng ta phải hoàn thành cơ bản nhà ở cho người dân vào dịp Quốc khánh 2-9. Quốc hội đã quyết nghị dành 5% tiết kiệm thêm chi thường xuyên cho việc này”, Chủ tịch Quốc hội nói.

Với chương trình đầu tư ít nhất một triệu căn nhà cho người thu nhập thấp, công nhân giai đoạn đến năm 2030, Chính phủ đã dành ra 120.000 tỉ nhưng tiến độ giải ngân chậm.

“Do chúng ta chưa chỉ đạo quyết liệt, thủ tục hành chính rườm rà. Muốn làm dự án NOXH thì thủ tục hành chính kéo dài 2 năm. Chính vì thế, lần này dự thảo nghị quyết Chính phủ trình đơn giản hóa các thủ tục”, Chủ tịch Quốc hội cho hay.

Những thủ tục như chỉ định thầu, không thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư, các thủ tục liên quan đến đền bù, tái định cư, đấu thầu trong xây dựng… đã được Chính phủ báo cáo cấp có thẩm quyền và được đồng ý.

“Các vấn đề thủ tục, tài chính, đất đai, vốn ưu đãi... cần được triển khai đồng bộ với thời hạn cụ thể để hoàn thành mục tiêu 100.000 căn NOXH trong năm 2025”, Chủ tịch Quốc hội nói.

Chủ tịch Quốc hội cho rằng cái lo nhất hiện nay là dân không an cư thì không lạc nghiệp được. Ảnh: QH

Theo ông, hiện nay cái lo nhất ở nhiều nơi là dân, nhất là người lao động, công nhân không an cư thì không lập nghiệp được. Dẫn kinh nghiệm các nước, Chủ tịch Quốc hội còn cho rằng các khu công nghiệp xây dựng nhà ở cho công nhân có cả bệnh viện, trường học… để công nhân an tâm lao động sản xuất.

Ông đề nghị rà soát các quy định liên quan trong các luật để khắc phục tình trạng từ 2021 đến nay có 657 dự án NOXH mà mới hoàn thành được số ít. Ông đề nghị trong triển khai Nghị quyết phải có giải pháp tránh tham nhũng, thất thoát nguồn lực nhà nước và phải bảo đảm chất lượng NOXH.

“Giải quyết được NOXH cho người thu nhập thấp, công nhân là hết sức quan trọng. Đảng, Nhà nước có nhiều chủ trương về vấn đề này nhưng khâu triển khai rất chậm. Một số cơ chế thí điểm lần này là để Quốc hội tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc. Việc gì khó mà chúng ta nỗ lực tập trung thì đều thành công”, Chủ tịch Quốc hội nói.

Chưa hấp dẫn nhà đầu tư

ĐB Nguyễn Như So (Bắc Ninh) cho rằng: NOXH ngày càng cấp thiết, đặc biệt tại các đô thị lớn và khu công nghiệp, việc triển khai các dự án nhà ở xã hội vẫn còn nhiều vướng mắc do cơ chế thiếu linh hoạt, thủ tục kéo dài và chưa đủ hấp dẫn với nhà đầu tư.

“Việc ban hành Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển NOXH là cần thiết và kịp thời, nhằm tháo gỡ nút thắt pháp lý, tạo đột phá về thể chế và thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội một cách thực chất, hiệu quả hơn trong giai đoạn hiện nay”, ĐB So nói.

ĐB Nguyễn Như So nói nhiều quy định triển khai NOXH chưa hấp dẫn nhà đầu tư. Ảnh: QH

Ông cho rằng dự thảo nghị quyết giao chủ đầu tư thực hiện dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội không thông qua đấu thầu là một chủ trương đúng đắn, phù hợp với đặc thù của loại hình nhà ở phục vụ an sinh xã hội.

Tuy vậy, tiêu chí này chưa thực sự hợp lý khi yêu cầu chủ đầu tư phải có chức năng kinh doanh bất động sản, đảm bảo các điều kiện tài chính nghiêm ngặt. Đồng thời phải có kinh nghiệm thực hiện dự án NOXH là quá chặt chẽ...

“Thực tế, Luật Kinh doanh bất động sản, Luật Đầu tư không bắt buộc chủ đầu tư phải có kinh nghiệm tương tự, mà chỉ yêu cầu đáp ứng năng lực tài chính và điều kiện hành nghề theo quy định. Do đó, việc duy trì tiêu chí “đã từng thực hiện dự án nhà ở xã hội” như một điều kiện cứng là không cần thiết và làm giảm đáng kể tính tiếp cận của chính sách”, ĐB So nhận định.

Ông đề nghị bổ sung cơ chế công khai, minh bạch để tránh dư luận không tích cực về cơ chế không qua đấu thầu, một cơ chế hợp lý trong bối cảnh đặc thù của NOXH. “Nên bổ sung yêu cầu UBND cấp tỉnh công khai danh mục dự án, tiêu chí và lý do giao chủ đầu tư không qua đấu thầu trên cổng thông tin của địa phương để đảm bảo tính minh bạch và tạo môi trường đầu tư công bằng”, ông So nói.

Ông cũng kiến nghị về xác định giá bán, giá thuê mua nhà ở xã hội là một nội dung then chốt, tác động trực tiếp đến khả năng thu hút nhà đầu tư cũng như tính minh bạch và hiệu quả của chính sách nhà ở xã hội. “Việc “ấn định cứng” trách nhiệm hoàn trả phần chênh lệch mà không cho phép điều chỉnh trong biên độ hợp lý là một rào cản lớn, khiến doanh nghiệp khó tiên lượng lợi nhuận, không dám đầu tư hoặc phải tính biên phòng rủi ro cao, dẫn tới tăng giá khởi điểm”, ông So thẳng thắn.

Đặc biệt, với quy định quan nhằm tháo gỡ rào cản về quỹ đất sạch trong triển khai các dự án NOXH, ông So nhận định một số nội dung trong quy định hiện tại vẫn chưa được cụ thể hóa, dẫn đến nguy cơ tạo ra sự chậm trễ trong việc hoàn trả kinh phí cho chủ đầu tư, cũng như làm giảm tính hấp dẫn của chính sách đối với khu vực tư nhân.

“Tôi đề xuất bổ sung quy định: UBND cấp tỉnh có trách nhiệm tổ chức thẩm định và hoàn trả hoặc khấu trừ kinh phí bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho chủ đầu tư trong thời hạn không quá 90 ngày kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ. Điều khoản này không trái với Luật Ngân sách nhà nước hay Luật Đất đai, đồng thời góp phần nâng cao tính kỷ luật tài chính – hành chính trong triển khai các chính sách ưu đãi cho NOXH”, ông So kiến nghị.

Người có nhu cầu thì khó đáp ứng điều kiện

Đại biểu Trần Hoàng Ngân (đoàn TP.HCM) cho biết chủ trương đầu tư xây dựng 1 triệu căn nhà ở xã hội (NOXH) ở nước ta đến năm 2030 là chủ trương rất được người dân quan tâm, nhất là người lao động có thu nhập thấp. Dù đã triển khai nhiều biện pháp nhưng theo báo cáo của Chính phủ, đến nay mới xây dựng được 15,6 % so với kế hoạch đề ra.

NHÓM PHÓNG VIÊN