Thu nhập thấp khiến nhiều GV trường nghề 'chạy' ra làm ở khu vực doanh nghiệp

Giáo dục nghề nghiệp giữ vai trò quan trọng trong việc đào tạo đội ngũ lao động có tay nghề, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường lao động và đóng góp trực tiếp vào sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Tuy nhiên, trên thực tế, công tác tuyển dụng và giữ chân giáo viên trường nghề còn gặp khó bởi những áp lực công việc, chế độ đãi ngộ, cùng cơ hội thăng tiến và phát triển nghề nghiệp cho giáo viên chưa đủ sức hút.

Khó tuyển dụng và giữ chân giáo viên vì ngân sách hạn chế, chế độ chưa hấp dẫn

Trao đổi phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Tiến sĩ Trần Xuân Ngọc - Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Điện tử - Điện Lạnh Hà Nội chia sẻ, hiện số lượng giảng viên cơ hữu của nhà trường là khoảng 80 thầy cô. Với các ngành truyền thống, số lượng giảng viên và người học hiện nay cơ bản đáp ứng được nhu cầu đào tạo, chưa phát sinh vấn đề quá lớn về tình trạng thiếu nhân lực.

Tuy nhiên, trong thời gian tới, nhiều lĩnh vực tiên tiến như trí tuệ nhân tạo (AI), công nghệ bán dẫn hay các ngành liên quan đến chuyển đổi số sẽ trở thành những mũi nhọn được nhà định hướng phát triển. Đây là những ngành học yêu cầu cao về chuyên môn, cập nhật liên tục về công nghệ, trong khi nguồn nhân lực, nhất là đội ngũ giáo viên có trình độ chuyên sâu của trường hiện chưa đáp ứng đủ.

Tiến sĩ Trần Xuân Ngọc - Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Điện tử - Điện lạnh Hà Nội. (Ảnh: NVCC)

Theo Tiến sĩ Trần Xuân Ngọc, giáo viên trường nghề hiện nay vẫn gặp phải một số áp lực khiến các trường nghề khó tuyển dụng và giữ chân. Giáo dục nghề nghiệp luôn có yêu cầu rất cao về năng lực chuyên môn, đặc biệt khoa học công nghệ hiện nay có tính biến đổi rất nhanh. Do đó, giáo viên vừa phải truyền đạt được những công nghệ mới cho người học, vừa cần cập nhật kiến thức công nghệ mới để hướng dẫn cho người học có những kĩ năng vững vàng.

Cùng với đó, việc nhiều doanh nghiệp sẵn sàng đón nhận các chuyên gia kỹ thuật, giáo viên có chuyên môn tốt từ các trường nghề, với các điều kiện vượt trội về chế độ phúc lợi hay thu nhập tốt hơn. Do đó, một số trường hợp giáo viên trường nghề chuyển sang doanh nghiệp để làm việc, thay vì tiếp tục giảng dạy tại trường.

Ngoài ra, việc xét thăng hạng giáo viên cũng là một trong những điểm nghẽn với các trường nghề. Bởi đây là nội dung mà giáo viên thường rất quan tâm khi đã cống hiến, gắn bó lâu năm với trường nhưng chưa có cơ hội để được ghi nhận.

Cùng bàn về vấn đề này, Thạc sĩ Hoàng Văn Hùng - Phó Hiệu trưởng Trường Cao Đẳng Y tế Hải Phòng cho biết, mỗi năm, trường tuyển 500 đến 600 sinh viên. Tuy nhiên, hiện nhà trường chỉ có 73 cán bộ, giáo viên, trong đó, có 46 biên chế và 27 hợp đồng lao động. Số lượng này chưa đủ để đáp ứng hoàn toàn nhu cầu dạy học.

Theo thầy Hoàng Văn Hùng, việc tuyển dụng và giữ chân đối với giáo viên của các trường nghề nói chung và các trường đào tạo ngành y nói riêng hiện vẫn là “bài toán khó”.

“Hiện nay, bác sĩ hoặc dược sĩ ra trường thường có xu hướng làm việc tại các phòng khám, bệnh viện thay vì về công tác tại các trường nghề bởi khoảng cách thu nhập chênh lệch. Ví dụ, một sinh viên học trường y sau quãng thời gian 6 năm học và 1 năm thực hành nghề nghiệp, nếu đi làm doanh nghiệp bên ngoài, lương có thể dao động từ 12 - 15 triệu đồng/tháng. Tuy nhiên, nếu trở thành giáo viên của trường nghề, các em chỉ nhận khoảng 5 - 6 triệu đồng/tháng. Điều này khiến việc tuyển dụng và thu hút giáo viên trường nghề vô cùng khó khăn”, thầy Hùng bày tỏ.

Cũng theo thầy Hùng, đa số các trường nghề hiện nay có xu hướng tự chủ. Do đó, các chính sách khuyến khích cho giáo viên đi học nâng cao trình độ, đặc biệt là đi học ở nước ngoài còn gặp phải nhiều thách thức.

“Mặc dù nhà trường đã có những chính sách dành cho giáo viên đi học nâng cao trình độ như hưởng nguyên lương trong quá trình đi học hay có khoản thưởng sau khi giáo viên học xong. Tuy nhiên, do nguồn ngân sách còn hạn chế bởi trường đã tự chủ nên vẫn chưa thể khuyến khích cho giáo viên đi học. Do đó, giáo viên vẫn có xu hướng chuyển sang các trường đại học, doanh nghiệp, thay vì gắn bó với trường”, thầy Hùng chia sẻ.

Còn theo thầy Hoàng Ngọc Dũng – Hiệu trưởng Trường Trung cấp Kinh tế - Kỹ thuật Trần Đại Nghĩa (tỉnh Khánh Hòa), ngoài việc thu nhập không đáp ứng nhu cầu, giáo viên trường nghề còn gặp nhiều áp lực với những yêu cầu không có nhiều khác biệt so với giảng viên đại học, dẫn tới việc tuyển dụng và giữ chân đội ngũ này là vô cùng khó khăn.

“Giáo viên trường nghề vẫn có những yêu cầu về bằng cấp, chứng chỉ. Ví dụ như giáo viên có trình độ thạc sĩ nhưng vẫn phải có chứng chỉ nghiệp vụ sư phạm nghề và yêu cầu gần như không khác giảng viên đại học nhưng thu nhập lại không bằng.

Cùng với đó, một bộ phận học sinh, sinh viên trường nghề chưa ngoan, chưa chú tâm, chưa yêu nghề. Thậm chí, một số em có hoàn cảnh đặc biệt, dẫn tới việc tiếp cận, giảng dạy, đào tạo của giáo viên đòi hỏi nhiều sự cố gắng, nỗ lực để có phương pháp giảng dạy phù hợp với những đối tượng người học này.

Ngoài ra, một số giáo viên trường nghề buộc phải kiêm nhiệm chức vụ và được giao chỉ tiêu tuyển sinh, dẫn tới thêm những áp lực. Do đó, khi có đủ các điều kiện, thông thường giáo viên sẽ không chọn trường nghề để giảng dạy”, thầy Dũng cho hay.

Ảnh minh họa. Nguồn: Trường Cao đẳng Điện tử - Điện lạnh Hà Nội.

Cần có những hỗ trợ ngoài tài chính đủ sức hút để giữ chân giáo viên trường nghề

Về phía Trường Trung cấp Kinh tế - Kỹ thuật Trần Đại Nghĩa (tỉnh Khánh Hòa), thầy Hoàng Ngọc Dũng cho biết, trong bối cảnh nhiều trường nghề đang gặp khó khăn trong việc thu hút và giữ chân đội ngũ giáo viên, nhà trường đã chủ động triển khai một số chính sách đủ sức hút và hấp dẫn hơn dành cho đội ngũ này.

Cụ thể, nhà trường đã có những hỗ trợ về tài chính dành cho giáo viên có trình độ sau đại học, đặc biệt là những thầy cô có học vị thạc sĩ trở lên hoặc đã có nhiều năm gắn bó, cống hiến với trường. Đây được xem là một cách thể hiện sự ghi nhận, trân trọng đối với những đóng góp của giáo viên, đồng thời cũng là động lực để họ tiếp tục đồng hành cùng nhà trong công tác đào tạo nghề.

Bên cạnh đó, học sinh cũng là yếu tố quan trọng để xây dựng và phát triển nguồn lực kế cận, đặc biệt là đội ngũ học sinh giỏi của nhà trường. Trong những năm qua, nhà trường đã nỗ lực bồi dưỡng và định hướng nghề nghiệp cho những học sinh có năng lực, đam mê và mong muốn gắn bó lâu dài với lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp. Đây được xem là một hướng đi chủ động và vững chắc nhằm giải quyết bài toán thiếu giáo viên giảng dạy trong tương lai.

Tuy nhiên, quá trình này vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Bởi phần lớn học sinh sau khi tốt nghiệp đều có xu hướng tiếp tục học lên cao, nâng cao trình độ ở các bậc cao đẳng, đại học, hoặc lựa chọn làm việc tại các doanh nghiệp để sớm ổn định thu nhập và tích lũy kinh nghiệm thực tiễn.

Thầy Hoàng Ngọc Dũng – Hiệu trưởng Trường Trung cấp Kinh tế - Kỹ thuật Trần Đại Nghĩa (tỉnh Khánh Hòa). Ảnh: NVCC.

Còn theo thầy Hoàng Văn Hùng, để có thể thu hút và giữ chân đội ngũ giáo viên trong các trường nghề, đặc biệt là các giáo viên trẻ, trước hết cần có nguồn kinh phí đi kèm với chính sách đãi ngộ phù hợp dành cho giáo viên. Ngoài ra, các chế độ ngoài lương như phụ cấp giảng dạy, khen thưởng theo năng lực, cơ hội học tập nâng cao trình độ hoặc tham gia các dự án thực tế cũng cần được chú trọng. Đây là những yếu tố thiết yếu để tạo động lực lâu dài, giúp bảo viên yên tâm công tác và gắn bó với nghề.

Ngoài ra, việc đảm bảo đầu ra cho sinh viên, bao gồm công việc ổn định và chế độ đãi ngộ sau tốt nghiệp cũng đóng vai trò quan trọng. Khi sinh viên tìm được con đường nghề nghiệp phía trước, họ sẽ có động lực học tập, từ đó nâng cao sự quan tâm và gắn bó với nhà trường. Ngược lại, nếu sinh viên không có sự yêu thích với việc học nghề thì lượng tuyển sinh sẽ giảm, ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động đào tạo và thu nhập của giáo viên.

Trong khi đó, để gỡ khó trong tuyển dụng và giữ chân giáo viên trường nghề, thầy Trần Xuân Ngọc cho rằng: “Giáo viên giỏi là nguồn gốc để tạo ra nguồn lao động chất lượng cao. Tuy nhiên, để tuyển và giữ chân nguồn giáo viên giỏi với một cơ sở giáo dục còn là điều khó khăn. Do đó, một trong những giải pháp hiệu quả cần có là những hỗ trợ chính sách để phát triển giáo viên nghề trong tương lai. Nếu sinh viên có năng lực và được tạo điều kiện học tập, rèn luyện, sau đó quay trở lại giảng dạy thì đây sẽ là nguồn tài nguyên quý giá cho chính các trường nghề.

Để làm được điều này, cần có cái nhìn toàn diện, từ quy trình tuyển dụng đến chế độ lương thưởng và đặc biệt là các chính sách khuyến khích dành cho những nhà giáo có nhiều năm công tác, giúp họ yên tâm gắn bó lâu dài. Ngoài ra, cần quan tâm đến chính sách để các giáo viên dạy nghề có cơ hội được học tập, nâng cao trình độ, đặc biệt với các ngành đặc thù”, thầy Ngọc bày tỏ.

Mạnh Dũng