Thị trường lao động: Thích nghi với sự phát triển của AI

Cơ hội việc làm giảm

Theo khảo sát của JobOKO - nền tảng công nghệ tuyển dụng, sự phát triển của AI đang tái định hình nhiều ngành nghề, thu hẹp cơ hội việc làm cho người trẻ, đặc biệt là sinh viên mới tốt nghiệp. Thống kê trước đó, tổng số lượng việc làm trong năm 2024 giảm 5,2% so với năm 2023. Những ngành chịu ảnh hưởng lớn nhất gồm: kế toán (giảm 23,89%), hành chính - nhân sự (giảm 23,59%), giáo dục - đào tạo (giảm 13,71%).

Lực lượng lao động trẻ theo học AI còn khá khiêm tốn.

Một trong những nguyên nhân của sự cắt giảm này xuất phát từ sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ, đặc biệt là AI. Nhiều công việc như xử lý số liệu, nhập liệu, quản lý hồ sơ và hỗ trợ khách hàng dần được tự động hóa trong bối cảnh doanh nghiệp (DN) gặp khó khăn nên cần tối ưu lại hoạt động toàn bộ máy nhân sự.

Tương tự, báo cáo của Adecco Việt Nam cho biết, chuyển đổi số và trí tuệ nhân tạo sẽ tiếp tục định hình xu hướng tuyển dụng trong nhiều ngành nghề.

Không chỉ bị ảnh hưởng bởi AI, ứng viên trẻ còn đối mặt với xu hướng tuyển dụng khắt khe hơn thay vì đào tạo từ đầu, DN có xu hướng tìm kiếm ứng viên đã có nền tảng chuyên môn, có thể nhanh chóng hòa nhập và tạo ra giá trị ngay lập tức.

Lương cao vẫn khó tuyển dụng

Theo Báo cáo Tương lai việc làm 2025 của Diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF), quá trình chuyển đổi cơ cấu sẽ tác động mạnh mẽ đến thị trường lao động giai đoạn 2025-2030. Dự kiến khoảng 8% tổng số việc làm hiện tại - tương đương 92 triệu vị trí sẽ biến mất nhưng cũng có các vị trí mới được tạo ra. Nhóm ngành IT phần mềm nằm ở vị trí dẫn đầu so với các ngành khác. Thậm chí, nhiều vị trí như Python developer (lập trình viên Python), Android developer (lập trình viên Android), Backend developer (lập trình viên Backend)... có mức lương cao, lên đến 70 triệu đồng/tháng.

Ông Phạm Tuấn Anh - Giám đốc nền tảng công nghệ tuyển dụng JobOKO cho biết, năm nay dự báo sẽ có sự phục hồi về tổng số việc làm, đặc biệt trong các ngành: kinh doanh - bán hàng, IT - phần mềm, marketing - truyền thông, giao nhận - vận chuyển, bất động sản, xây dựng và sản xuất. Tuy nhiên, các DN vẫn thận trọng trong quyết định tuyển dụng ứng viên trẻ.

Ông Trần Trung Hiếu - nhà sáng lập kiêm CEO TopCV Việt Nam cho rằng, yêu cầu trên thị trường lao động thay đổi chóng mặt. Có những công việc đang có nhu cầu lớn nhưng 2-3 năm sau, khi một đợt nhân lực mới ra trường, tình hình đã khác hẳn. Do đó, người lao động cần nắm thông tin về xu hướng thị trường lao động thường xuyên.

Cần thêm chính sách phát triển nhân lực AI

Theo dự báo của NVIDIA Việt Nam, Việt Nam sẽ cần đến hàng trăm nghìn kỹ sư AI trong vòng 3 năm tới. Còn theo báo cáo của Trung tâm Thông tin và Dịch vụ việc làm (TITC), nhu cầu nhân lực AI đang tăng từ 10 - 15% mỗi năm.

Để đáp ứng nhu cầu này, trong báo cáo Cơ hội AI cho Việt Nam - Một số khuyến nghị, Google chỉ ra Việt Nam cần củng cố cơ sở hạ tầng kỹ thuật phục vụ đổi mới sáng tạo dựa trên AI, xây dựng lực lượng lao động sẵn sàng ứng dụng AI và gia tăng khả năng tiếp cận AI trong toàn nền kinh tế. Thời gian qua, Chính phủ cũng đã ban hành nhiều nghị quyết, chiến lược về chuyển đổi số và AI như Nghị quyết số 57-NQ/TW, Chiến lược AI quốc gia, Chiến lược Bán dẫn quốc gia...

Để thúc đẩy đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao trong thời gian tới, GS.TSKH Nguyễn Đình Đức - Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội cho rằng, cần phải xây dựng và đầu tư (đầu tư cho đội ngũ giảng viên, học bổng cho sinh viên đại học và sau đại học; đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị) cho những chương trình đào tạo nguồn nhân lực công nghệ cao ưu tiên trọng điểm cả ở bậc đại học và sau đại học. Thúc đẩy liên kết giữa: Nhà nước, nhà trường - nhà khoa học, chuyên gia và DN trong nghiên cứu và đào tạo nhân lực công nghệ cao...

Còn theo ông Chu Tuấn Anh - Giám đốc Hệ thống Đào tạo Lập trình viên quốc tế Aptech, để nắm bắt cơ hội hiện nay nhiều cơ sở giáo dục đã bắt đầu mở các ngành đạo tạo về AI. Tuy nhiên, các chương trình đào tạo vẫn mang nặng tính nghiên cứu chưa mang tính thực tế do thiếu hạ tầng và kinh nghiệm giảng dạy. Vì thế dù nguồn nhân lực trẻ, dồi dào nhưng số lao động trẻ theo học AI rất ít. Để đáp ứng nhu cầu nhân lực công nghệ thông tin, công nghệ số trong thời gian tới, Bộ Giáo dục và Đào tạo cần có các chương trình bồi dưỡng giảng viên với các khóa học chuyên sâu để nâng cao năng lực giảng dạy. Đồng thời, tạo điều kiện và chính sách để sinh viên, giảng viên tham gia các dự án nghiên cứu công nghệ.

Lê Minh Long