Tháo gỡ rào cản pháp lý, tạo động lực phát triển

Học tập mô hình của Singapore

Kinh tế tư nhân đã và đang đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam. Dù vậy, phần lớn các DN tư nhân vẫn là DN vừa và nhỏ, gặp nhiều rào cản trong việc mở rộng quy mô và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc tế. Đặc biệt, Việt Nam vẫn thiếu những DN đầu tàu có sức ảnh hưởng lớn trong khu vực và toàn cầu.

Tại tọa đàm, GS.TS Vũ Minh Khương - giảng viên Trường Chính sách công Lý Quang Diệu (Đại học Quốc gia Singapore) cho rằng, kinh tế tư nhân nói riêng và các thành phần kinh tế nói chung đang gặp phải nhiều hạn chế về thể chế, gây ra những điểm nghẽn nghiêm trọng. Nhiều quy định hiện hành có vẻ như cho phép tồn tại nhưng lại không tạo điều kiện cho phát triển, khiến nền kinh tế khó có bước đột phá.

Từ kinh nghiệm quốc tế, theo vị chuyên gia này, để phát triển khu vực kinh tế tư nhân, cần có tầm nhìn chiến lược dài hạn từ nay đến năm 2030 - 2045, nhằm tạo điều kiện cho kinh tế tư nhân phát triển bền vững. Hiện nay, việc quản lý chủ yếu thiên về kiểm soát tuân thủ quy định, trong khi nhiều quy định này chưa thực sự tạo động lực cho tăng trưởng trong tương lai. “Việt Nam hiện nay đang thiên về tăng trưởng hơn là tiến hóa. Tiến hóa mới là yếu tố giúp thay đổi cơ cấu kinh tế, nắm bắt công nghệ và đổi mới sáng tạo. Trong khi đó, tăng trưởng chỉ là sự nhân đôi, nhân ba trong khuôn khổ mô hình cũ, chưa tạo ra sự đột phá về chất” - ông Khương nhấn mạnh

Khu vực doanh nghiệp tư nhân vẫn lép vế so với doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Ảnh minh họa: Quang Vinh

Đề cập tới khu vực TP Hồ Chí Minh, GS.TS Vũ Minh Khương đề nghị cần rà soát các điểm nghẽn trong từng ngành, từ đó tạo đột phá tương tự như khoán 10 trong lĩnh vực nông nghiệp trước đây. “TP Hồ Chí Minh nên lập bản đồ cải biến các ngành công nghiệp, tập trung vào các lĩnh vực có tiềm năng đột phá, nâng cao năng suất, đẩy mạnh đổi mới công nghệ, sáng tạo và hội nhập quốc tế”- ông Khương nói, đồng thời đề nghị TP Hồ Chí Minh nên cử tổ công tác, phối hợp với các cơ quan trung ương, sang Singapore học tập mô hình quản lý của họ. “Tôi thấy cách làm của Singapore rất hiệu quả. TP Hồ Chí Minh nên đi đầu trong việc thực hiện các cải cách này. Nếu làm tốt, 400.000 hộ kinh doanh tại TP Hồ Chí Minh có thể chuyển đổi thành DN để tận dụng các ưu đãi và cơ hội phát triển” - GS Vũ Minh Khương đề xuất, cho rằng nếu học tập mô hình Singapore, TP Hồ Chí Minh chỉ cần đầu tư vài triệu USD để hỗ trợ DN tư nhân nhưng có thể thu về hàng tỉ USD từ sự phát triển của khu vực này.

Tạo môi trường thuận lợi, nâng cao hiệu quả của nền kinh tế tư nhân

PGS.TS Trần Đình Thiên - nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, cũng khẳng định, bối cảnh hiện tại của khu vực DN tư nhân đang có những chuyển biến mạnh mẽ, khác biệt so với trước đây khi các DN chưa dám lên tiếng mạnh mẽ. Thông thường, các số liệu thống kê cho thấy khu vực DN tư nhân đóng góp bao nhiêu vào GDP, tạo ra bao nhiêu việc làm, đóng góp bao nhiêu vào ngân sách… thể hiện rõ vai trò của kinh tế tư nhân. Tuy nhiên, trong một nền kinh tế phát triển, kinh tế tư nhân - đặc biệt là DN tư nhân trong nước - phải đóng góp 60%, 70%, thậm chí 80% vào GDP. Thực tế trong thời gian qua, khu vực DN tư nhân Việt Nam vẫn đang lép vế so với DN có vốn đầu tư nước ngoài (FDI). Đội ngũ DN tư nhân còn nhỏ, yếu, gặp nhiều khó khăn; số DN rút lui khỏi thị trường nhiều hơn số DN tham gia vào thị trường. Trong khi đó, khu vực này lẽ ra phải đóng vai trò nền tảng cho nền kinh tế.

Ở một góc nhìn khác, TS Nguyễn Quốc Việt - chuyên gia chính sách công nhìn nhận, thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân là một chiến lược quan trọng nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế thông qua các chính sách công nghiệp và đầu tư cơ sở hạ tầng, kết hợp với việc tăng cường năng lực của khu vực kinh tế nội địa, đặc biệt là các DN tư nhân trong nước. Để thực hiện hiệu quả chiến lược này, cần có một quy hoạch bài bản, xác định rõ ràng các lĩnh vực và công trình trọng điểm cần ưu tiên đầu tư, với sự tham gia của cả khu vực công và khu vực tư nhân.

TS Nguyễn Quốc Việt cũng đồng tình với quan điểm của GS Vũ Minh Khương rằng cần phải đi sâu vào từng ngành cụ thể, xác định đúng quy hoạch và định hướng để mang lại hiệu quả thực chất cho đất nước và dân tộc. “Riêng với TP Hồ Chí Minh, để thúc đẩy kinh tế tư nhân phát triển mạnh mẽ, trước hết, cần xác định rõ thực trạng của khu vực kinh tế tư nhân, bao gồm cả khu vực chính thức và khu vực phi chính thức. Hiện tại, có khoảng 5 triệu hộ kinh doanh đang hoạt động trong khu vực phi chính thức, nhưng chưa được quản lý chặt chẽ.

Việc thống kê, đánh giá cụ thể năng lực sản xuất - kinh doanh của khu vực này là điều kiện cần thiết để xác định đúng mức độ đóng góp vào GDP và ngân sách nhà nước. Chính thức hóa hoạt động của khu vực kinh tế phi chính thức sẽ là một bước đi quan trọng đối với TP Hồ Chí Minh trong việc mở rộng và nâng cao hiệu quả của nền kinh tế tư nhân” - TS Việt nói.

Các ý kiến tại tọa đàm có điểm chung: Để phát triển kinh tế tư nhân bền vững, cần phải có sự hỗ trợ mạnh mẽ từ chính phủ, DN tư nhân phải chủ động thay đổi chính sách, và cần có một chiến lược phát triển dài hạn với môi trường kinh doanh thuận lợi.

Việc phát triển kinh tế tư nhân không chỉ là một yếu tố quan trọng để thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế Việt Nam mà còn là cơ hội để đất nước đạt được những bước tiến mạnh mẽ trong việc nâng cao vị thế trên trường quốc tế. Chính vì vậy, việc tháo gỡ các rào cản pháp lý, tạo môi trường thuận lợi và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực sẽ là những yếu tố quyết định cho sự thành công của khu vực kinh tế tư nhân trong thời gian tới.

Kim Huệ