Thách thức thí điểm sàn giao dịch tiền số

Binance, Remitano, MEXC Global... đều là những sàn giao dịch tiền điện tử đang thu hút sự quan tâm lớn. Nhiều thống kê chỉ ra rằng có một số lượng không nhỏ người Việt Nam đã và đang tham gia giao dịch tiền số.

Tuy nhiên, bên cạnh cơ hội cũng nhiều ý kiến băn khoăn, về những rủi ro, thách thức cho cơ quan quản lý khi lập sàn giao dịch tài sản số. Chia sẻ với báo chí, TS Đặng Minh Tuấn - Chủ tịch liên minh Blockchain Việt Nam thông tin, tiền số hay tiền mã hóa là một dạng tiền điện tử, không tồn tại dưới dạng vật lý như tiền giấy hay tiền xu. Các giao dịch được thực hiện hoàn toàn trên môi trường điện tử và thường yêu cầu kết nối mạng để hoạt động. Bởi vậy tài sản số đặt ra 3 thách thức lớn. Về mặt pháp lý, cần định nghĩa rõ tài sản số là gì, quyền sở hữu và trách nhiệm liên quan đến tài sản số như thế nào. Bên cạnh đó, việc đảm bảo tính an toàn, bảo mật, và quản lý rủi ro trong các giao dịch tài sản số là vấn đề không thể bỏ qua.

Về mặt quản lý, làm thế nào để quản lý tài sản số một cách hiệu quả, nhưng vẫn đảm bảo thúc đẩy đổi mới sáng tạo? Cân bằng giữa bảo vệ lợi ích người tiêu dùng và khuyến khích sáng tạo doanh nghiệp là một câu hỏi lớn. Về hội nhập quốc tế: Khi các loại tài sản số không có biên giới, việc xây dựng một khung pháp lý tiệm cận với thông lệ quốc tế là điều tất yếu để Việt Nam không bị tụt hậu...

Đối với người dân, vấn đề được quan tâm nhất là giao dịch như thế nào, việc chuyển đổi giữa tiền số và tiền VND ra sao. Việt Nam có thể cho phép chuyển đổi tự do từ ngoại tệ sang VND và ngược lại trong quá trình giao dịch ngay tại lãnh thổ Việt Nam. Mặc dù có khoảng 17 triệu người Việt sở hữu tiền số, và dòng tiền vào lĩnh vực này tại Việt Nam đạt hơn 105 tỷ USD trong năm qua, nhưng việc quản lý số tiền này vẫn còn là một thách thức lớn. Điều này có thể dẫn đến thất thoát nguồn vốn, thậm chí tạo cơ hội cho các hành vi rửa tiền.

Trên thế giới, nhiều nước đã có sàn giao dịch tiền số. Chẳng hạn, Singapore đã xây dựng môi trường pháp lý linh hoạt và hỗ trợ đổi mới, thông qua các chính sách khuyến khích phát triển công nghệ blockchain, đồng thời tăng cường quản lý rủi ro tài chính. Thái Lan cũng đã có những quy định riêng với Sắc lệnh khẩn cấp về kinh doanh tài sản ảo, có hiệu lực từ năm 2018. Mỹ, hiện có khoảng 50 dự luật liên quan đến tiền mã hóa đang được xem xét ở các giai đoạn khác nhau tại Quốc hội nước này... Việt Nam có thể tham khảo mô hình quản lý của các nước để xây dựng chính sách phù hợp, vừa bảo vệ nhà đầu tư, vừa thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Thông tin từ Bộ Tài chính cho biết, ngay trong tháng 3 này, Bộ sẽ báo cáo Chính phủ ban hành nghị quyết cho phép thí điểm xây dựng, đưa vào vận hành sàn giao dịch tiền số. Có hai hướng tiếp cận chính: cấp phép cho các sàn giao dịch tiền số tại Việt Nam hoặc xây dựng một sàn giao dịch riêng do Việt Nam quản lý.

Khẳng định về tính cầ thiết trong việc thí điểm sàn giao dịch tài sản số, tiền số, song theo chuyên gia kinh tế - TS Nguyễn Trí Hiếu, Việt Nam chưa có quy định rõ ràng về tài sản số nên việc quản lý và vận hành gặp nhiều khó khăn. Nếu không có hành lang pháp lý chặt chẽ, thị trường này có thể trở thành “mảnh đất” của các hành vi lừa đảo, rửa tiền. “Không giống như các loại tài sản truyền thống, giá trị của tài sản số có thể dao động mạnh, gây ra rủi ro lớn cho nhà đầu tư” – ông Hiếu nhấn mạnh.

Giới chuyên gia cũng cho rằng, việc thành lập một sàn giao dịch tài sản số ở Việt Nam là bước tiến quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế số, mở ra nhiều cơ hội nhưng cũng đi kèm không ít thách thức. Để đảm bảo thị trường tài sản số phát triển bền vững, Việt Nam cần xây dựng khung pháp lý đầy đủ và nhất quán. Đồng thời cần giám sát chặt chẽ các sàn giao dịch tài sản mã hóa. Chỉ những sàn đáp ứng điều kiện về vốn, công nghệ, bảo mật và có cơ chế bảo vệ nhà đầu tư mới được cấp phép hoạt động. Bên cạnh đó, nhà đầu tư cũng cần được cung cấp thông tin minh bạch về rủi ro, tránh bị lừa đảo hoặc đầu tư theo phong trào. Nếu có khung pháp lý rõ ràng, cơ chế quản lý chặt chẽ và chính sách bảo vệ nhà đầu tư hợp lý, Việt Nam hoàn toàn có thể xây dựng một thị trường tài sản số an toàn, minh bạch và hiệu quả.

T.Xuân