Tết cổ truyền - gần gũi và linh thiêng

Trải qua mấy nghìn năm lịch sử, những phong tục trong ngày Tết Nguyên đán vẫn được người Việt giữ gìn nguyên vẹn đến ngày nay. Mỗi khi Tết đến Xuân về, các con, các cháu đem lễ vật để dâng cúng tổ tiên, các cụ, ông bà, cha mẹ…, luôn được xem là một nét đẹp truyền thống theo đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, “chim có tổ, người có tông”…

Tết Nguyên đán cổ truyền luôn có một giá trị truyền thống tinh thần rất lớn đối với mỗi người dân Việt Nam. Giá trị đó ẩn sâu trong đời sống tâm hồn của mỗi người, mỗi gia đình và cả cộng đồng.

Tết vừa gần gũi, vừa linh thiêng. Gần gũi vì Tết là một sinh hoạt văn hóa mỗi năm một lần. Nhà nhà, người người đều đón Tết. Tết như cánh cửa thời gian khép lại một năm cũ để đón chào năm mới với những rộn ràng, hy vọng

Ảnh minh họa/Nguồn hungha.thaibinh.gov.vn

Không chỉ vậy, Tết còn là biểu tượng mang ý nghĩa linh thiêng trong tâm thức cộng đồng. Bởi Tết là thời điểm giao hòa giữa đất trời, là thời khắc con người cảm nhận rõ ràng nhất sợi dây kết nối với quá khứ, với ông bà tổ tiên. Tết là sự khởi đầu với biết bao hy vọng. Người ta làm những điều tốt đẹp, chúc nhau những lời tốt lành... để hy vọng mọi sự hanh thông trong năm mới

Và hơn hết đó là sự đoàn tụ, quây quần. Dù quanh năm đi làm ăn xa, thì ngày Tết, ai ai cũng cố gắng trở về bên gia đình, cùng quây quần chuẩn bị mâm cỗ để cúng gia tiên, sau đó cùng ăn uống, trò chuyện vui vẻ trong làn hương trầm... thật khó có niềm vui nào sánh được.

Tùy theo mỗi vùng miền hoặc theo quan niệm về tín ngưỡng, tôn giáo và phong tục tập quán khác nhau, Tết cổ truyền ở từng địa phương cũng có những nét khác nhau. Tuy nhiên, xét về tổng thể, phong tục của ngày Tết được chia làm ba khoảng thời gian, gồm: Tất niên, Giao thừa và Tân niên.

Mỗi khoảng thời gian ứng với những hoạt động như: Tống cựu nghinh tân; Đưa ông Táo về trời vào ngày 23 tháng Chạp; Gói bánh chưng, bánh tét; chưng đào, mai, quất; chưng mâm ngũ quả; thăm viếng mộ tổ tiên, mời vong linh tổ tiên về ăn Tết với con cháu; cúng Giao thừa; xông đất; chúc Tết và mừng tuổi ông bà, cha mẹ, họ hàng, bạn bè; xuất hành đầu năm; lễ chùa đầu năm; hái lộc đầu Xuân…

Trong đó, phong tục gửi lễ cúng Tết là một phong tục được xem là quan trọng, đã có từ hàng nghìn năm nay của người Việt, là một nét đẹp truyền thống theo đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, “chim có tổ, người có tông”.

Ảnh minh họa/Internet

Cách gửi lễ cúng Tết ở các vùng miền nước ta thường giống nhau, nghĩa là các anh chị em trong một gia đình, khi lấy vợ, gả chồng thành những gia đình nhỏ bé riêng biệt, khi Tết đến Xuân về thường mỗi nhà sắm sửa một số lễ vật mang tới nhà người con trưởng - người có trách nhiệm cúng giỗ thờ phụng cha mẹ, để dâng cúng cha mẹ (nếu cha mẹ đã khuất núi), hoặc cúng ông bà, tổ tiên (nếu bố mẹ còn sống). Lễ vật mang đi cúng Tết thường không mang nhiều giá trị về vật chất, nhưng có ý nghĩa lớn về tâm linh, tinh thần, thể hiện lòng thành kính của con cháu hướng về tiên tổ. Thông thường lễ vật gửi cúng Tết là thẻ hương thơm, hộp hương vòng, kèm theo hộp mứt, gói bánh, chai rượu. Có một số vùng miền, lễ vật gửi cúng Tết là một số loại hoa quả, kèm theo bánh trái tự làm ...

Một phong tục đẹp, được người Việt coi trọng trong ngày Tết cổ truyền là đi chúc Tết. Việc chúc Tết các thành viên trong mỗi gia đình dòng họ, xóm giềng, bè bạn... thường phải được thực hiện trước, rồi mới đi chơi Tết, du Xuân trẩy hội.

Dù bận bịu đến đâu, nhưng bắt đầu từ sáng sớm ngày đầu năm mới và kéo dài cho tới hết mấy ngày Tết, các gia đình luôn cố gắng tụ họp các thế hệ để cùng nhau đi chúc Tết, từ nhà này sang nhà khác, từ làng trên xuống xóm dưới, từ trong thành phố ra tới tận các vùng ngoại ô. Vào nhà nào dịp Tết cũng đều nghe những lời chúc, câu chúc rộn ràng kèm nụ cười tươi rói.

Ảnh minh họa/ Internet

Phong tục đi chúc Tết là nét đẹp văn hóa chứa đựng chất xúc tác, gắn kết tình cảm keo sơn giữa các gia đình, anh em trong dòng họ, xóm làng, bạn bè với nhau...

Những phong tục mang tính linh thiêng đó đều nhằm cầu mong cho sự tốt lành, may mắn, thành công và sức khỏe trong năm mới. Bên cạnh những phong tục linh thiêng ngày Tết, người Việt xưa còn ăn Tết, vui xuân bằng các hoạt động vui tươi, lành mạnh như: hội đánh vật, chơi đu, bơi thuyền, chọi trâu và nhiều trò chơi dân gian khác…, thể hiện tình làng nghĩa xóm, đoàn kết, gắn bó cộng đồng; hình thành, vun đắp, giữ gìn văn hóa làng xã từ đời này qua đời khác.

Cùng với sự phát triển của xã hội, Tết cổ truyền hiện nay cũng đã có nhiều sự thay đổi đáng kể. Những cách thức thể hiện nghi lễ phép tắc ngày Tết ít nhiều cũng đã thay đổi cho phù hợp. Việc giữ gìn và trân quý những giá trị tốt đẹp của ngày Tết cổ truyền vẫn cần được phát huy, góp phần bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc,làm cho mọi người Việt Nam càng thêm yêu quê hương, đất nước, càng gắn bó mật thiết với gia đình, cộng đồng. Khi những nét đẹp văn hóa của Tết cổ truyền dân tộc được lan tỏa trong tâm hồn của mỗi người Việt, sẽ trở thành nguồn lực nội sinh to lớn, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của quê hương, đất nước.

Bình Nguyên