Tây Nguyên - Nam trung bộ: Khát vọng từ 'mỏ vàng' còn ngủ yên

Nghịch lý thay, cho đến nay, Tây Nguyên vẫn là vùng trũng nhất trong phát triển du lịch cả nước. Nhiều tiềm năng to lớn vẫn như “nàng công chúa ngủ trong rừng”, chờ đợi tư duy mới mẻ, đột phá để được đánh thức và nâng tầm.

Vấn đề đặt ra là làm sao để biến những giá trị văn hóa, những cảnh quan tuyệt đẹp thành tiền, thành nguồn thu nhập bền vững, trong khi hiện tại, du khách đến rồi đi chứ chưa thể giữ chân được họ.

Gia Lai: “Nàng công chúa” cần “hoàng tử” đầu tư

Gia Lai là một ví dụ điển hình về tiềm năng chưa được khai phá xứng tầm. Tỉnh này có Cao nguyên Kon Hà Nừng với vẻ đẹp hoang sơ, dày đặc thác nước hùng vỹ, muôn thú trú ngụ. Cao nguyên này, cùng với Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên, đã được UNESCO công nhận là di sản thế giới.

Vùng lõi Cao nguyên Kon Hà Nừng bao gồm Vườn Quốc gia Kon Ka Kinh và Khu Bảo tồn thiên nhiên Kon Chư Răng, với tổng diện tích hơn 413.000 ha, là nơi cư ngụ của đa dạng các loài thực vật và động vật đặc trưng cho hệ sinh thái rừng Tây Nguyên. Điểm nhấn của cao nguyên chính là hệ thống thác nước lớn nhỏ, nổi bật trong đó là thác K50 (hay còn gọi là thác Hang Én).

Để đến được thác K50, du khách phải di chuyển quãng đường dài và trải qua hành trình xuyên rừng đầy thú vị.

Khi đến nơi, một bức tranh thiên nhiên choáng ngợp hiện ra với dòng thác đổ xuống từ vách đá cao gần 50 mét, tung bọt trắng xóa, hơi nước kết hợp với ánh nắng tạo thành cầu vồng bảy sắc tuyệt đẹp, hòa cùng tiếng nước đổ mạnh mẽ và tiếng chim én. Thác K50 hùng vỹ là một tài nguyên du lịch vô giá.

Tuy nhiên, việc khai thác du lịch tại K50 còn rất nghiệp dư và nhỏ lẻ. Anh Phan Nguyên, người sáng lập Công ty Truyền thông Sun Media GL, thường xuyên ghé thác K50, chia sẻ rằng dịch vụ ở đây chưa ổn.

Sau sự việc đáng tiếc vào tháng 7/2024, Ban Quản lý Khu bảo tồn thiên nhiên Kon Chư Răng đã giới hạn ngày vào và không cho ngủ lại qua đêm.

Điều này khiến nhiều du khách không còn mặn mà, dù đã đi cả nghìn cây số để đến. Chi phí vào thác hiện tại là khoảng 1 triệu đồng/đoàn đăng ký qua Ban Quản lý, cộng thêm bảo hiểm du lịch khoảng 100.000 đồng/người, còn ăn uống do du khách tự thương lượng với người dân dưới sự quản lý của Ban Quản lý. Việc khai thác hiện tại chưa thể thu hút khách du lịch quốc tế một cách chuyên nghiệp.

Anh Nguyên, người đã gắn bó với K50 từ khi chưa có đường bê tông, nhận thấy những thay đổi dù nhỏ nhất của thác.

Anh cũng chỉ ra tiềm năng to lớn của cộng đồng người dân tộc thiểu số sinh sống bên ngoài khu vực thác, với nền văn hóa truyền thống còn nguyên bản. Đây là chất liệu đặc sắc để làm du lịch cộng đồng, trải nghiệm văn hóa, ẩm thực địa phương, nhưng mảng này cũng chưa được khai thác, tạo ra giá trị.

Ngoài K50, Gia Lai còn sở hữu chuỗi thắng cảnh tuyệt đẹp như đỉnh núi Chư Nâm, núi lửa Chư Đăng Ya, hồ T’Nưng, chùa Bửu Minh linh thiêng bên đồi chè cổ và suối Hội Phú.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Hữu Quế nhận định cung đường lên đỉnh Chư Nâm (cách thành phố Pleiku gần 30km) hoàn toàn có thể xây dựng thành tour du lịch kết hợp khám phá thiên nhiên và rèn luyện sức khỏe. Địa phương đang kêu gọi xã hội hóa để xây dựng điểm nghỉ ngơi và check-in trên đỉnh.

Núi lửa Chư Đăng Ya là điểm du lịch hấp dẫn nhưng cũng chưa có các dịch vụ song hành. Chùa Bửu Minh thu hút khách nhưng dịch vụ ăn uống, nghỉ ngơi cũng còn thiếu.

Suối Hội Phú, từng được ví như “dải lụa” mềm vắt qua Pleiku, hiện hữu sống động, nối liền đời sống đô thị với nguồn nước từ núi cao.

Tuy nhiên, tình trạng mùi hôi những năm gần đây đã làm “mất điểm” và là vấn đề nan giải của tỉnh. UBND thành phố Pleiku đang nỗ lực giải quyết vấn đề này thông qua các dự án cải tạo. Dự án xây dựng Kè chống sạt lở suối Hội Phú đoạn từ Chùa Minh Thành đến Khu đô thị Hoa Lư Phù Đổng đã hoàn thiện, ổn định hai bên bờ suối.

Để giải quyết ô nhiễm, UBND thành phố đang triển khai dự án kè chống sạt lở đoạn từ đường Lê Thành Tôn đến Nguyễn Trung Trực, bao gồm nạo vét thực vật, rác bẩn, đảm bảo mặt nước, xây dựng hai hồ chứa nước, hệ thống kè, đường giao thông, điện chiếu sáng, đường dạo bộ và cầu qua suối.

Dự án thoát và xử lý nước giai đoạn 2023-2026 cũng đang được triển khai và kỳ vọng sẽ giải quyết tình trạng ô nhiễm tại khu vực suối Hội Phú sau khi hoàn thành. Nếu hoàn thiện, suối Hội Phú hứa hẹn sẽ trở thành điểm vui chơi, ăn uống và du lịch hấp dẫn.

Kon Tum: Những dự án “ngủ quên” và bước đi nhỏ từ cộng đồng

Tại Kon Tum, thực trạng cho thấy các sản phẩm du lịch hiện nay chủ yếu vẫn là các tour tham quan thắng cảnh, di tích, buôn dân tộc và lễ hội, dựa trên tài nguyên sẵn có, thiếu sự đầu tư, khai thác xứng tầm để tạo thành sản phẩm phong phú, đặc sắc, cuốn hút du khách.

Khu du lịch suối nước nóng Kon Đào ở huyện Đăk Tô là một ví dụ điển hình cho sự lãng phí tiềm năng. Cách trung tâm huyện gần 10km, nơi đây có cảnh quan thiên nhiên hấp dẫn và nguồn nước khoáng dồi dào, rất thích hợp phát triển du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, kết hợp sản xuất nước khoáng đóng chai.

Năm 2005, UBND tỉnh Kon Tum đã chấp thuận chủ trương cho Công ty TNHH Vương Anh Minh lập quy hoạch và thực hiện dự án tại đây. Giai đoạn 1 dự kiến xây dựng khu du lịch, nghỉ dưỡng, giai đoạn 2 khai thác nước khoáng với vốn dự kiến 8 tỷ đồng.

Tuy nhiên, chủ đầu tư đã bỏ dở giữa chừng, khiến khu du lịch bị bỏ hoang hóa gần 2 thập kỷ. Đến năm 2013 và 2021, lần lượt Cty TNHH MTV IQ Kon Tum và Cty CP đầu tư xuất nhập khẩu thương mại và dịch vụ SG Chiến Thắng được tạo điều kiện khảo sát, nhưng đều không có động thái triển khai dự án.

Mặc dù huyện Đăk Tô đã lập Dự án “Khu du lịch sinh thái nghỉ dưỡng, tắm bùn, suối khoáng Kon Đào” và nhiều doanh nghiệp đến tìm hiểu, khảo sát, đến nay vẫn chưa tìm được nhà đầu tư chính thức.

Ghi nhận thực tế cho thấy nhiều công trình dở dang đã xuống cấp nghiêm trọng, bị tháo dỡ, đổ nát. Khu du lịch thiếu các điều kiện cơ bản phục vụ du khách như nhà vệ sinh, nơi ăn uống, vui chơi. Cổng vào khu du lịch xuống cấp, mục nát, cây cối mọc um tùm, hệ thống bồn tắm kiên cố bị bỏ hoang, hư hỏng nặng.

Ông Nguyễn Nhật Quang - Trưởng Phòng Văn hóa, Khoa học và Thông tin huyện Đăk Tô cho biết dự án suối nước nóng Kon Đào có vai trò quan trọng trong phát triển du lịch của huyện.

Cổng vào khu du lịch suối nước nóng xuống cấp, mục nát, cây cối xung quanh mọc um tùm

Hiện tại, Công ty Cổ phần Song Ngư Sơn đã có tờ trình xin chấp thuận chủ trương đầu tư, với mục tiêu xây dựng khu nghỉ dưỡng, resort, biệt thự cao cấp kết hợp vật lý trị liệu. Đây được xem là cơ hội để khai thác tiềm năng và tạo việc làm cho người dân địa phương.

Trong khi những dự án lớn còn gặp khó, tại huyện Tu Mơ Rông, những bước đi nhỏ từ cộng đồng đang dần đánh thức tiềm năng du lịch sinh thái. Dù chưa có nhiều tên tuổi trên bản đồ du lịch tỉnh, Tu Mơ Rông sở hữu nhiều cảnh quan thiên nhiên tuyệt đẹp như thác Siu Puông, thác 7 tầng, thác Đa Tầng Tea Prông, hệ thống ruộng bậc thang, đồi săn mây.

Đặc biệt, thác Siu Puông (“thác công chúa”) cao 240m, nằm giữa dãy núi Văn Peo, nổi bật với quần thể cây ngũ vị tử và sơn trà cổ thụ tự nhiên xung quanh, rất tiềm năng để phát triển du lịch sinh thái, trải nghiệm.

Ông Nguyễn Thanh Thủy - Chủ tịch UBND xã Đăk Na cho biết mỗi năm thác Siu Puông đón hơn 1.000 lượt khách, chủ yếu là do người dân tự lên kế hoạch, tổ chức tour dẫn khách.

Tới đây, xã sẽ xây dựng làng du lịch cộng đồng thôn Lê Văng để kết hợp các tour tham quan thác Siu Puông. Chị Y Gia Nhi, một trong những người tiên phong làm du lịch tại thác Siu Puông, bày tỏ niềm vui khi ngày càng nhiều du khách biết đến.

Nhờ chính sách hỗ trợ của chính quyền, chị và người dân đã xây dựng các mô hình dã ngoại, cắm trại, leo núi, săn mây, ngắm vườn dược liệu quý và giới thiệu văn hóa độc đáo của người Xơ Đăng.

Thu nhập trung bình của bà con là 300.000 đồng/người/tour, mỗi tháng có thêm 1-3 triệu đồng từ việc chở khách, phục vụ ăn uống, văn nghệ. Chị Nhi vui vì được tự tay quảng bá vẻ đẹp và bản sắc văn hóa của quê hương, đồng bào Xơ Đăng.

Ông Nguyễn Bá Thành - Trưởng phòng Văn hóa, Khoa học và Thông tin huyện Tu Mơ Rông thông tin hiện chỉ có Khu tái định cư Tu Thó được công nhận là điểm du lịch đầu tiên của huyện. Huyện đang tích cực phát triển thêm nhiều điểm du lịch khác, đồng thời triển khai khai thác du lịch tham quan vườn sâm Ngọc Linh, đặt mục tiêu trở thành loại hình du lịch đặc trưng.

Bà Bạch Thị Mân - Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Kon Tum cho biết tỉnh đang khảo sát, đánh giá tài nguyên du lịch, tiến hành công nhận thêm 2 điểm du lịch làng Đăk Chum, làng Lê Văng tại Tu Mơ Rông và đẩy mạnh du lịch sâm Ngọc Linh.

Sở cũng hướng dẫn các huyện hoàn thiện tiêu chí công nhận điểm du lịch, phối hợp quảng bá, đầu tư và kết nối với các công ty lữ hành để phát triển du lịch.

Nguyên Lê - Huỳnh Thủy